Του Νικήτα Μίστσενκο,
Οι γυναίκες έλαβαν πολλά από τα δικαιώματα που απολαμβάνουν σήμερα, δυστυχώς, πολύ πρόσφατα. Άμα ρωτήσετε τις γιαγιάδες, οι μεγαλύτερες θα σας πουν πως όταν μια γυναίκα εργαζόταν και δεν ήταν στο σπίτι για να μεγαλώσει τα παιδιά και να ασχοληθεί με τις οικιακές δουλειές θεωρούταν σχεδόν προσβολή απέναντι στην κοινωνία. Παρά την κοινωνική πρόοδο που έχει σημειωθεί με την είσοδο της γυναίκας στον εργασιακό τομέα, ακόμη και σήμερα παρατηρείται να συναντά αρκετά εμπόδια, τα οποία συνοψίζονται σε μια πρόσφατη θεωρία.
Οι γυναίκες, λοιπόν, αν και καταφέρνουν να μπουν στη σκάλα της επαγγελματικής τους ανέλιξης, πριν ακόμη ανέβουν στο πρώτο σκαλί βρίσκονται αντιμέτωπες με ένα εμπόδιο. Το λεγόμενο «κολλώδες πάτωμα» (sticky floor) είναι μια έννοια που περιγράφει την κατάσταση στην οποία οι γυναίκες μένουν στη βάση της σκάλας, που παρομοιάζεται με την επαγγελματική τους ανέλιξη. Αυτό γίνεται διότι είτε υπερ-συγκεντρώνονται στο στάδιο αυτό και δεν προχωρούν παραπάνω είτε μια τρίτη δύναμη τις κρατά εκεί με τους ανειδίκευτους, συνήθως, υπόλοιπους εργαζομένους.
Στην περίπτωση που οι γυναίκες καταφέρουν να ξεφύγουν από το «κολλώδες πάτωμα», ακόμα ένα εμπόδιο θα βρεθεί πιθανότατα στην πορεία τους. Η αόρατη «γυάλινη οροφή» (glass ceiling) είναι αυτή που, επειδή ακριβώς δεν είναι διακριτή, θα εμποδίσει τις γυναίκες από μια περαιτέρω ανέλιξη προς την κορυφή, χωρίς αυτές να αντιλαμβάνονται τους λόγους που δεν μπορούν να προχωρήσουν. Αυτό είναι το τελευταίο εμπόδιο πριν την κορυφή.
Φυσικά, καθ’ όλη τη διάρκεια της προσπάθειας αυτής για επαγγελματική ανέλιξη, οι γυναίκες έχουν να ανταγωνιστούν και το αντίθετο φύλο. Εάν ένας άντρας μπει στον ίδιο αγώνα με τη γυναίκα, κυνηγώντας τον ίδιο στόχο, η άνοδος του στην κορυφή θα είναι πιο ανώδυνη και ασφαλής. Θα φτάσει στην κορυφή με έναν «γυάλινο ανελκυστήρα» (glass escalator), που θα τον προστατέψει από όλα τα εμπόδια που οι γυναίκες θα πασχίζουν να υπερνικήσουν.
Τέλος, η τέταρτη έννοια της θεωρίας αυτής και ο συνδετικός κρίκος με τα ευρωπαϊκά δρώμενα είναι αυτός του «γυάλινου γκρεμού» (glass cliff). Φαίνεται να υπάρχει μια τάση, στην οποία τοποθετούνται γυναίκες σε ηγετικές θέσεις πριν ή κατά τη διάρκεια κρίσεων. Αποτέλεσμα είναι αυτές να φέρονται ως υπαίτιες των καταστροφών που έπονται των κρίσεων και να πέφτουν/ρίχνονται από αυτόν τον «αόρατο γυάλινο γκρεμό».
Γυρνώντας στα ευρωπαϊκά θέματα, τίθεται το εξής ερώτημα: μήπως η επιλογή να είναι γυναίκες σε ηγετικές θέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Ursula von der Leyen στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Roberta Metsola στο Ευρωκοινοβούλιο, προμηνύει μια επερχόμενη καταστροφή, αποτέλεσμα των κρίσεων που συγκλονίζουν τον θεσμό από το 2019 και συνεχίζουν να ανανεώνονται;
Κάνεις δεν μπορεί να αρνηθεί πως η πανδημία, η οικονομική και η ενεργειακή κρίση, καθώς και ο Ρωσο-ουκρανικός πόλεμος δεν είναι αρκετοί λόγοι που μπορούν να αποτελέσουν κρίση και να οδηγήσουν σε μια κατάρρευση. Η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ursula von der Leyen, ανέλαβε καθήκοντα στις παραμονές του κορωνοϊού, Δεκέμβριο του 2019, ενώ η Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Metsola, στις αρχές του 2022 (Ιανουάριος).
Αν και η δεύτερη δεν έχει απασχολήσει πολύ την επικαιρότητα, δεν είναι λίγες οι φορές που έχει επικριθεί για το πόσο λίγη φαίνεται να είναι σε σχέση με τους προκατόχους της, που, φυσικά, ήταν άντρες. Παρόλο που η θητεία της, μόλις πριν λίγους μήνες, έκλεισε τον κύκλο του ενός χρόνου, οι κακές γλώσσες έδιναν και έπαιρναν στις Βρυξέλλες και την υπόλοιπη Ένωση.
Η κυρία von der Leyen, από την άλλη πλευρά, είναι σχεδόν κάθε εβδομάδα θέμα της επικαιρότητας. Θα έλεγε κανείς πως τέτοια δημοσιότητα είναι λογική, όταν το αξίωμά σου είναι το ανώτερο στη μεγαλύτερη οικονομική και όχι μόνο ένωση, παγκοσμίως. Κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει τη σειρά δηλώσεων που προήλθαν τόσο εκ μέρους της ίδιας, όσο και από την τουρκική πλευρά, όταν σε συνάντηση της Προέδρου με τον Πρόεδρο Erdoğan ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Charles Michel, που συνόδευε την κυρία von der Leyen, και ο Τούρκος ηγέτης έκατσαν στις πολυθρόνες, αφήνοντας την Πρόεδρο να καθίσει σε μια σχετικά μεγάλη απόσταση από τους 2 άντρες. Από τις 24 Φεβρουαρίου και ύστερα το όνομά της έχει συνδεθεί, πλέον, με τις ανακοινώσεις νέων πακέτων κυρώσεων απέναντι στη Ρωσία.
Υπάρχει η πίστη πως η θεωρία που αναφέρθηκε επαρκώς παραπάνω δεν θα εξακριβωθεί στην περίπτωση των ηγέτιδων της Ε.Ε. Το μόνο που εμποδίζει από το να γίνει γνωστό, αν οι δύο κυρίες θα βρεθούν να πέφτουν από τον «γυάλινο γκρεμό» κατηγορούμενες για ανεπάρκεια, είναι ο χρόνος. Η πορεία των γεγονότων είναι αυτή που θα εμφανίσει τις πιθανές αδυναμίες των δύο κυριών…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Sticky floors or glass ceilings? The role of human capital, working time flexibility and discrimination in the gender wage gap, oecd.org, διαθέσιμο εδώ
- From Canada to Europe, survey reveals the challenges facing women leaders, theconversation.com, διαθέσιμο εδώ
