Του Μάνου Μακράκη,
Μετά την είσοδο των Ναζί στην Αθήνα τον Απρίλιο του 1941 και την παράδοση του στρατού, ο ελληνικός λαός δοκιμάστηκε. Ο λιμός της Αθήνας το 1941, οι αυθαιρεσίες των δυνάμεων του Άξονα, η εκμετάλλευση του ελληνικού πλούτου, οι διώξεις των Ελλήνων αντιστασιακών και οι εκτελέσεις αθώων ανθρώπων δημιούργησαν τριγμούς στην κοινωνία.
Σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα πολλές αντιστασιακές ομάδες οργανώθηκαν και ανέβηκαν στα ελληνικά βουνά για να προβάλλουν αντίσταση στον κατακτητή. Οι σημαντικότερες αντιστασιακές ομάδες της περιόδου δημιουργήθηκαν είτε αυθόρμητα, όπως ο ΕΔΕΣ του Ναπολέοντα Ζέρβα και η ΕΚΚΑ του αξιωματικού Δημήτριου Ψαρού, είτε μετά από πολιτικές ζυμώσεις όπως ο ΕΛΑΣ που δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Αθανάσιου Κλάρα, γνωστού αργότερα ως Άρη Βελουχιώτη, και της κεντρικής επιτροπής του ΚΚΕ που είχε ανασυνταχθεί μετά την πτώση του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου.
Στα πρώτα χρόνια τυπικά υπήρχε ομοψυχία και οι αντιστασιακές οργανώσεις δεν μάχονταν η μία την άλλη. Με την είσοδο, όμως, στο 1943 οι δυνάμεις του Άξονα άρχισαν να υποχωρούν από τα μέτωπα της Βορείου Αφρικής και από την Ιταλία. Συνάμα ασκούν τρομερές πιέσεις σε όλες τις αντιστασιακές ομάδες διενεργώντας αντίποινα σε περιπτώσεις δολιοφθορών και εκκαθαριστικών επιχειρήσεων. Παρά ταύτα, το 1943, η στάση του ΚΚΕ και του ΕΛΑΣ αλλάζει απέναντι στις άλλες αντιστασιακές ομάδες. Βλέποντας τη δυναμική που έχει ο ΕΛΑΣ σε όλη την Ελλάδα και τους χιλιάδες ακολούθους του, και πως ο πόλεμος φαινόταν να φτάνει στο τέλος του, ξεκινούν μία προσπάθεια εκκαθάρισης των αντιστασιακών οργανώσεων για να επιβάλλουν την κυριαρχία τους στην Ελλάδα με τη λήξη του πολέμου. Τότε ξεκινούν μάχες με τον ΕΔΕΣ του Ζέρβα, ενώ το 1944 εκτελείται από μέλη του ΕΛΑΣ και ο αρχηγός της ΕΚΚΑ Ψαρός. Συνάμα ξεκινούν ενέργειες διάλυσης και των Ποντίων ανταρτών της οργάνωσης ΠΑΟ – ΕΒΕΑ στην Ανατολική Μακεδονία.
Επιπλέον, ο ΕΛΑΣ είχε αποκτήσει και έναν νέο αντίπαλο, τα Τάγματα Ασφαλείας. Τα Τάγματα Ασφαλείας δημιουργήθηκαν από τον τελευταίο κατοχικό Πρωθυπουργό Ιωάννη Ράλλη για την αποτροπή της κομμουνιστικής κυριαρχίας στην Ελλάδα. Τα ένοπλα αυτά σώματα εξοπλίστηκαν από τους Γερμανούς και μαζί διέπραξαν βιαιότητες εναντίον ελληνικών πληθυσμών που υποστήριζαν τον ΕΛΑΣ. Το κλίμα εντός Ελλάδας ήταν ένθερμο. Για να αποτραπεί ο κατοχικός εμφύλιος, οι Άγγλοι επενέβησαν και πρότειναν συμβιβασμό, ο οποίος επετεύχθη στις αρχές του 1944. Τελικώς, τον Μάιο του ίδιου έτους, αποφασίστηκε η δημιουργία μία κυβέρνησης εθνικής ενότητας με μέλη των οργανώσεων και παλαιοκομματικούς στον Λίβανο.
Ακόμα και αν οι διαμάχες εντός της Ελλάδας είχαν κοπάσει, παρά το γεγονός πως η σύγκρουση δεν είχε λήξει απολύτως, τον Σεπτέμβριο του 1944 η εξόριστη Κυβέρνηση της Ελλάδας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου και τα μέλη των οργανώσεων ΕΑΜ, ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ έρχονται σε συμφωνία για την δομή του νέου Ελληνικού στρατού στην πόλη της Καζέρτας λίγα χιλιόμετρα μακριά από την Νάπολη. Επικεφαλής του ελληνικού στρατού θα ήταν ο Άγγλος Στρατηγός Σκόμπυ, ο οποίος θα ηγείτο της νέας προσπάθειας.
Τα μέλη των οργανώσεων δέχθηκαν να διαλυθούν, με την προϋπόθεση πως τα Τάγματα Ασφαλείας θα θεωρούνταν εχθρικές δυνάμεις και θα εξοντώνονταν, καθώς οι αντιστασιακές ομάδες θα συμφιλιώνονταν και θα ελέγχονταν πλέον από τον στρατηγό Σκόμπυ. Η κυβέρνηση αλλά και ο στρατηγός Σκόμπυ επιστρέφουν στην Ελλάδα με την απελευθέρωση, και εγκαινιάζουν μία νέα περίοδο διακυβέρνησης της χώρας. Όμως, η αδυναμία συμφωνίας για τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ και του τάγματος του ελληνικού στρατού, Ιερού Λόχου έφεραν τα πράγματα σε αδιέξοδο. Ούτε οι παλαιοκομματικοί αλλά ούτε και οι κομμουνιστές επιθυμούσαν μία συμβιβαστική λύση και κανένας δεν ήθελε να υποχωρήσει από τις θέσεις του.
Το καλό κλίμα όπως αρχικώς είχε επικρατήσει δεν θα διαρκέσει για πολύ, καθώς τα Δεκεμβριανά του 1944 επισκίασαν το κλίμα ευφορίας που υπήρχε και ταρακούνησαν εκ νέου την ελληνική κοινωνία, οδηγώντας την σε έναν αιματηρό εμφύλιο ο οποίος τραυμάτισε βαθύτατα το έθνος και δίχασε τους Έλληνες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Η Συμφωνία της Καζέρτας, komep.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Η Συμφωνία της Καζέρτας, kathimerini.gr, Διαθέσιμο εδώ
