Tου Κώστα Πασχάλη,
Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια. Ο τρόπος που προσεγγίζουμε τη τεχνητή νοημοσύνη θα καθορίσει τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης έχει γίνει ένα από τα μείζονα ζητήματα, ωστόσο, ποια είναι η παρούσα κατάσταση της τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη; Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει και ποιες οι προοπτικές για το μέλλον;
Ας αρχίσουμε με μια σύντομη ιστορική αναδρομή, για να δούμε αν την Ευρωπαϊκή Ένωση την είχε απασχολήσει και παλαιοτέρα το θέμα της τεχνητής νοημοσύνης και αν υπάρχει κάποιο πλαίσιο και σχέδιο για αυτή. Τον Απρίλιο του 2018, 24 από τα 28 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισαν από κοινού συνεργασία για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης. Όπως, επίσης, είχαμε μια ανακοίνωση τριών βασικών στόχων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
- Ενίσχυση της τεχνολογικής και βιομηχανικής ικανότητας της Ε.Ε. και της αφομοίωσης της τεχνητής νοημοσύνης σε ολόκληρη την οικονομία, τόσο από τον ιδιωτικό όσο και από τον δημόσιο τομέα.
- Προετοιμασία για τις κοινωνικοοικονομικές αλλαγές που επιφέρει η τεχνητή νοημοσύνη
- Διασφάλιση κατάλληλου δεοντολογικού και νομικού πλαισίου, βασισμένου στις αξίες της Ένωσης και σύμφωνα με τον Χάρτη των Θεμελιωδών
Η ανακοίνωση προέβλεπε € 1,5 δις ευρώ υποστήριξη της έρευνας AI για το διάστημα 2018-2020, έχοντας ήδη επενδύσει περίπου € 2,6 δις σε έρευνα που σχετίζεται με την τεχνητή νοημοσύνη στο πρόγραμμα πλαίσιο Horizon 2020. Τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα ψηφιοποίησης με προϋπολογισμό στα € 9,2 δις για την περίοδο 2021-2027. Σήμερα σταθερή ανάπτυξη καταγράφει η αγορά τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη, η οποία αναμένεται το 2026 να φτάσει στα $191 δισ. Τέλος, ο στόχος είναι οι επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα να φτάσουν τα 20 δις τον χρόνο μέσα στη δεκαετία.
Τον τελευταίο καιρό βλέπουμε μια αρνητική αντιμετώπιση της τεχνητής νοημοσύνης μέχρι και την παύση της ανάπτυξής της. Έχουν τεθεί θέματα εργαλειοποίησής της από κράτη (π.χ. παράνομα λογισμικά παρακολούθησης) και προς ίδιον όφελος των εταιρειών που τα εκδίδουν και καταγράφουν τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών και πολλά άλλα. Οπότε, για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων στις 14/06/23 είχαμε τη διάσκεψη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που ύστερα συνεδρίασε και με την Επιτροπή για το κανονιστικό πλαίσιο της τεχνητής νοημοσύνης. Τι αποφασίστηκε, λοιπόν, σε αυτή τη διάσκεψη; Αρχικά, έχουμε τον χωρισμό των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης σε κατηγορίες ανάλογα με το επίπεδο κινδύνου της ανθρώπινης ασφάλειας. Για κάθε μια από αυτές τις κατηγορίες θα υπάρχουν υποχρεώσεις για τους παρόχους, αλλά και για όσους τα διαθέτουν. Τα συστήματα που κατατάσσονται στην κατηγορία υπερβολικά υψηλού κινδύνου θα απαγορεύονται πλήρως. Επίσης, υπήρξε και μια διεύρυνση αυτής της κατηγορίας, η οποία συμπεριλαμβάνει τις χρήσεις της τεχνολογίας αυτής που αποτελούν παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής ή οδηγούν σε διακρίσεις, όπως οι εξής:
- Εξ αποστάσεως βιομετρική αναγνώριση προσώπων σε πραγματικό χρόνο σε δημόσιους χώρους.
- Eκ των υστέρων βιομετρική ταυτοποίηση, εκτός εάν υπάρχει νόμιμη άδεια από τις αρμόδιες αρχές και είναι απολύτως αναγκαία σε συνάρτηση με συγκεκριμένο σοβαρό ποινικό αδίκημα.
- Βιομετρική κατηγοριοποίηση ατόμων με βάση προσωπικά δεδομένα ευαίσθητου χαρακτήρα (π.χ. φύλο, φυλή, εθνοτική καταγωγή, υπηκοότητα, θρησκεία, πολιτικός προσανατολισμός).
- Προληπτική αστυνόμευση (με βάση τη δημιουργία προφίλ, τη τοποθεσία ή προηγούμενη εγκληματική συμπεριφορά ατόμων).
- Αναγνώριση συναισθημάτων για λόγους αστυνόμευσης για τον έλεγχο των συνόρων στον χώρο εργασίας και στα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
- Μη στοχοθετημένη συλλογή εικόνων προσώπων από το διαδίκτυο ή από κάμερες κλειστού κυκλώματος παρακολούθησης, με στόχο τη δημιουργία βάσεων δεδομένων για την αναγνώριση προσώπων (κατά παράβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή).
Στον κατάλογο με τις χρήσεις υψηλού κινδύνου βρίσκονται τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που βλάπτουν την υγεία, την ασφάλεια και τα θεμελιώδη δικαιώματα των ανθρώπων ή το περιβάλλον. Παράλληλα, εκεί βλέπουμε συστήματα που μπορούν να ασκήσουν επιρροή στους ψηφοφόρους και, κατά συνέπεια, στα αποτελέσματα των εκλογών.
Ποια είναι, λοιπόν, τα επόμενα σχέδια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την τεχνητή νοημοσύνη ύστερα από αυτούς τους κανονισμούς; Αρχικά, η δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη και αποδοχή της τεχνητής νοημοσύνης. Επιπρόσθετα, η δημιουργία συμπράξεων ιδιωτικού και δημοσίου τομέα ως προς την έρευνα και ανάπτυξη τέτοιων τεχνολογιών και η διασφάλιση ότι η τεχνητή νοημοσύνη χρησιμοποιείται προς το όφελος των ανθρώπων.
Τέλος, η τεχνητή νοημοσύνη είναι πια ένα μέρος της καθημερινής μας ζωής καλώς ή κακώς, πιστεύω πως κανένα πράγμα από τη φύση του είναι κακό (π.χ. η πυρηνική ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή βομβών, όπως, επίσης, και για παραγωγή ενέργειας). Καλό θα ήταν να μελετάμε πρώτα το θέμα στο οποίο θέλουμε να σχηματίσουμε μια άποψη και όχι να υιοθετούμε αφιλτράριστα μια άποψη κάποιου άλλου και να καταλήγουμε στη δαιμονοποίηση ενός πράγματος που εν τέλει μπορεί να είναι πολύ ωφέλιμο για την κοινωνία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Στα $191 δισ. η αγορά τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη, Sepe.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι πρώτοι κανόνες για την τεχνητή νοημοσύνη στον κόσμο: το ΕΚ έτοιμο για διαπραγματεύσεις, EK, διαθέσιμο εδώ
