Του Παναγιώτη Στρίκου,
Μιλώντας για την σύγκριση μεταξύ καλαισθητικής κρίσης στον Καντ και το μέτρο του γούστου στον Χιουμ, θα λέγαμε πως και οι δύο θεωρίες προσδίδουν υποκειμενικότητα ως προς τι θεωρείται ωραίο. Παρατηρείται πως ο Καντ θεωρεί υποκειμενική την αρχική παράσταση του συναισθήματος του υποκειμένου και πρέπει να ομολογήσουμε πως το ίδιο θεωρεί και ο Χιουμ. Ο Καντ εξηγεί πως η προϋπόθεση της καλαισθητικής κρίσης δύναται να πραγματοποιηθεί μόνο μέσω του υποκείμενου πνεύματος, το οποίο την αντιλαμβάνεται και την θεμελιώνει μέσω των παραστατικών του δυνάμεων. Ο εξωτερικός κόσμος λειτουργεί μονάχα ως ένα μέσο, ώστε να προκληθεί στο υποκείμενο ένα συναίσθημα, μέσω του οποίου θα δημιουργηθεί η φύση της καλαισθητικής του κρίσης. Άρα, η καλαισθητική κρίση στον Καντ είναι πλήρως αισθητική άρα και υποκειμενική.
Ο Χιουμ, επίσης, αποδίδει υποκειμενικότητα ως προς το μέτρο του γούστου, αλλά όπως θα δούμε αργότερα προσπαθεί να θεμελιώσει μια καθολική γενική αρχή του γούστου η οποία υπόκειται σε αντικειμενικά κριτήρια. Ο ίδιος λέει, πως ο καθένας έχει διαφορετικές αντιλήψεις, ήθη, έθιμα και ως εκ τούτου, διαφορετικά συναισθήματα ως προς το ωραίο. Το ότι ο Χιουμ αργότερα θα μας εξηγήσει κάποιες αρχές ως προτροπή, δεν σημαίνει πως δεν αποδίδει υποκειμενικότητα στο γούστο του ωραίου.
Κατά δεύτερον, και οι δύο φιλοσοφικές θεωρίες εξηγούν πως η αντίληψη περί ωραίου επιτυγχάνεται μέσω του συναισθήματος. Ο Καντ, λέει πως το αντικείμενο της καλαισθητικής κρίσης δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό μέσω της νόησης, ούτε υπηρετεί κριτικές και γνωστικές δυνάμεις μέσω εννοιών. Μόνο το συναίσθημα με την δύναμη της φαντασίας είναι σε θέση να προσφέρουν αυτή την υποκειμενική ψυχική αρμονία που απαιτείται ώστε να ολοκληρωθεί η καλαισθητική κρίση.
Παρομοίως, ο Χιουμ θεωρεί πως το μέτρο του γούστου ως προς το ωραίο μπορεί να κατακτηθεί μέσω του συναισθήματος. Αν και σύμφωνα με τον ίδιο, κανένα συναίσθημα δεν είναι λάθος πρέπει η προσδιοριστική γενική αρχή του γούστου να συναρτηθεί μέσω της λεπτότητας του συναισθήματος. Δηλαδή, μόνο υπό την προϋπόθεση του συναισθήματος μπορεί να γίνει λόγος για μέτρο του γούστου στον Χιουμ. Πρόκειται λοιπόν, για δύο θεωρίες αρκετά όμοιες, ως προς το ζήτημα του γούστου και τις επιμέρους πτυχές του, οι οποίες ωστόσο προσφέρουν η καθεμία κάτι διαφορετικό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Hume, D. (1990), Δοκίμια φιλολογικά, ηθικά, πολιτικά, (μετάφραση, εισαγωγή, σχόλια Ε. Π. Παπανούτσου), Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ.
