Της Νικολέτας-Οξάνα Νικομάνη
Στον κόσμο των διεθνών σχέσεων και της πολιτικής, σημαντικές διαστάσεις έχει λάβει η ιστορία της μεταμόρφωσης του Narendra Modi, ο οποίος από ανεπιθύμητος απέκτησε τον ρόλο ενός παγκοσμίου αρχηγού. Η πορεία του ξεκινάει με την απαγόρευση μετακίνησής του από τις Η.Π.Α. -και όχι μόνο- και συνεχίζεται με τον εναγκαλισμό του μέσα από μια σειρά διπλωματικών ελιγμών σε ένα διεθνές σύστημα που συνεχώς αλλάζει ισορροπίες.
Σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό το πολιτικό τοπίο που προηγήθηκε. Το 2002 ο Modi ήταν επικεφαλής Υπουργός της Ινδικής Πολιτείας Gujarat. Την ίδια περίοδο, στη περιοχή είχαν κορυφωθεί οι δημόσιες εξεγέρσεις. Αποτέλεσμα της βίας ήταν χιλιάδες νεκροί, οι οποίοι στην πλειονότητά τους ήταν Μουσουλμάνοι. O Modi κατηγορήθηκε όχι μόνο για την έλλειψη μέτρων εξομάλυνσης της κατάστασης, αλλά και για πιθανή συνέργεια στο μακελειό. Οι κατηγορίες περί σοβαρών παραβιάσεων της θρησκευτικής ελευθερίας οδήγησαν στην απαγόρευση μετακίνησης του τελευταίου στις Η.Π.Α., την Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Φτάνοντας στο 2014, ο Modi έγινε Υπουργός Εξωτερικών της Ινδίας, οδηγώντας το κόμμα Bharatiya Janata (BJP) σε μια ιστορική νίκη. Ενώ τα υπόλοιπα κράτη μέχρι τότε απέφευγαν τον Modi, πλέον αλλάζουν τη στάση τους με πρώτες τις Η.Π.Α., όταν ο Barack Obama κατά την προεδρία του προσκάλεσε τον Υπουργό Εξωτερικών της Ινδίας να επισκεφθεί τις Η.Π.Α. Έτσι, η απαγόρευση μετακίνησης αποσύρθηκε και τέθηκαν οι βάσεις για την εκ νέου διαμόρφωση των σχέσεων μεταξύ των δύο κρατών.
Τα τελευταία χρόνια μετά την άρση της απαγόρευσης, ο Λευκός Οίκος αποδέχεται τον Modi περισσότερο από ποτέ. Λίγες μέρες πριν, ο αρχηγός της Ινδίας συναντήθηκε με τον Πρόεδρο των Η.Π.Α. Joe Biden για την περαιτέρω ενίσχυση των αμυντικών, εμπορικών και τεχνολογικών δεσμών των δύο κρατών. Βέβαια, για τους αναλυτές αυτή η συνάντηση αποτελεί δοκιμασία για τον Πρόεδρο των Η.Π.Α., ο οποίος τίθεται υπέρ της προστασίας της δημοκρατίας, ενώ, παράλληλα, φαίνεται να κάνει τα «στραβά μάτια» στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που λαμβάνουν χώρα στο Νέο Δελχί.
Το κόμμα του Modi έχει επικριθεί από ομάδες υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αντιτιθέμενους νομοθέτες για την οξεία εθνικιστική και αυταρχική πολιτική του. Παρ’ όλα αυτά, ο Biden βλέπει την Ινδία ως κρίσιμο στρατηγικό εταίρο. Σε μια παγκόσμια τάξη που ορίζεται από τον ανταγωνισμό μεταξύ της Κίνας και των Η.Π.Α., η θέση της Ινδίας είναι σημαντική λόγω της αυξανόμενης επιρροής της στον Ειρηνικό και της μεγάλης διασποράς της στις Η.Π.Α. Μπροστά στους γεωπολιτικούς κινδύνους που απειλούν την Αμερική, η προσοχή μετατοπίζεται από το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Από την πλευρά της, η Ινδία κινείται με προσεκτικούς διπλωματικούς ελιγμούς. Μοιράζεται με τις Η.Π.Α. κοινές ανησυχίες για την Κίνα σε σχέση με την αύξηση της στρατιωτικής ισχύος του Πεκίνου, την κατοχύρωση περιοχών στη στεριά και στη θάλασσα και την αυξανόμενη οικονομική επιρροή του σε μικρότερους γείτονες. Εξάλλου, είναι γνωστές οι στρατιωτικές αναμετρήσεις στα κοινά σύνορα Κίνας- Ινδίας στα Ιμαλάια που καθιστούν τις σχέσεις των δύο τεταμένες ιδίως τα τελευταία τρία χρόνια. Με βάση τα παραπάνω, η Ινδία χρειάζεται με το μέρος της συμμάχους που ανταγωνίζονται την Κίνα.
Παρά τη συνεργασία της με τις Η.Π.Α., η Ινδία εξακολουθεί να είναι εξαρτημένη από τη Ρωσία σε σχέση με τον στρατιωτικό της εξοπλισμό. Όχι μόνο δεν έχει μειώσει τους οικονομικούς της δεσμούς με το Κρεμλίνο, αλλά έχει αυξήσει τις αγορές της σε πετρέλαιο, λίπασμα και άνθρακα, ενισχύοντας οικονομικά τον Πούτιν στη διάρκεια του πολέμου με την Ουκρανία. Φυσικά, έχει παραμείνει ουδέτερη σε ψηφίσματα που καταδικάζουν τη Ρωσία στα ΗΕ. Αυτό αναδεικνύει τη στάση που έχει η Ινδία απέναντι στο πόλεμο, καθώς θεωρητικά αποστασιοποιείται από τη Ρωσία, ενώ στην πράξη διατηρεί τις στενές σχέσεις εξάρτησης με τη Μόσχα.
Το νέο τοπίο διεθνών σχέσεων βρίσκει την Ινδία σε ευνοϊκή θέση, μιας και οι συμφωνίες της με άλλα κράτη, αλλά και η συμμετοχή της σε διεθνείς αποφάσεις αυξάνεται ολοένα και περισσότερο. Η γεωγραφική στρατηγική της τοποθεσία, ο τεράστιος πληθυσμός της και η ουδέτερη διπλωματική της πολιτική καθιστούν τη θέση της κρίσιμη σε σχέση με τα επακόλουθα γεγονότα στη διεθνή σκηνή. Αναφορικά με τις Η.Π.Α., αναμένεται να δούμε κατά πόσο θα ισχυροποιήσει τους δεσμούς της με την Ινδία τα επόμενα χρόνια και τι σημαίνει αυτό για την προάσπιση της Δημοκρατίας, εφόσον η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν αποτελεί προτεραιότητα στις συζητήσεις μεταξύ των δύο κρατών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- How Modi went from being banned to embraced by the United States, cnn.com, διαθέσιμο εδώ
- What to Know About Modi’s Visit and U.S.-India Relations, nytimes.com, διαθέσιμο εδώ
