Του Βασίλη Μυρλίδη,
Τα τελευταία χρόνια, η έννοια της κυκλικής οικονομίας ακούγεται όλο και πιο πολύ. Στην ουσία, μία οικονομία που λειτουργεί κυκλικά στοχεύει στη μείωση των αποβλήτων και την αειφόρο χρήση των πόρων, διαφοροποιώντας τις οικονομικές δραστηριότητες από την παραδοσιακή γραμμική οικονομία, όπου τα προϊόντα παράγονται, χρησιμοποιούνται και στη συνέχεια απορρίπτονται.
Στην κυκλική οικονομία, οι πρώτες ύλες, τα προϊόντα και τα υλικά παραμένουν στο σύστημα και αξιοποιούνται για όσο το δυνατόν περισσότερο, χωρίς να εξαντλούνται οι πόροι εύκολα, γεγονός που οδηγεί στη κατακόρυφη μείωση της περιβαλλοντικής επίπτωσης, την αύξηση της αποδοτικότητας –σε όλες τις φάσεις του κύκλου ζωής– και τη μείωση του κόστους λειτουργίας (και άρα και στην αύξηση των δυνητικών κερδών). Αυτό συμβαίνει καθώς, αντί να απορρίπτονται ως απόβλητα, τα προϊόντα και τα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί στην παραγωγική διαδικασία ανακυκλώνονται, ανανεώνονται και επαναχρησιμοποιούνται. Για παράδειγμα, μία εταιρεία που παράγει γαλακτοκομικά προϊόντα εφαρμόζει κυκλική οικονομία, όταν υιοθετεί τεχνολογίες που κανένα απόβλητο (από τα υπολλείματα των τροφών, την κοπριά, τη θέρμανση που παράγεται από τα ζώα και από τα μηχανήματα) δεν πάει χαμένο, αλλά όλα αξιοποιούνται κυκλικά.
Η εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας θα μπορούσε να γίνει και στον τεχνολογικό τομέα, λόγου χάρη μέσω μίας εταιρείας που δεν πουλάει προϊόντα (π.χ. ηλεκτρονικούς υπολογιστές), αλλά τα ενοικιάζει σε κάθε ενδιαφερόμενο για την περίοδο που αυτός θέλει. Με αυτόν τον τρόπο, η εταιρεία που παρέχει την υπηρεσία έχει τον έλεγχο των προϊόντων, μπορεί να τα συντηρεί, να τα αναβαθμίζει και να τα επισκευάζει κατά τη διάρκεια της ζωής τους, δημιουργώντας έναν κλειστό κύκλο, όπου τα υλικά και οι πόροι παραμένουν στο σύστημα και χρησιμοποιούνται ξανά και ξανά, μειώνοντας την ανάγκη για νέα παραγωγή και τη δημιουργία αποβλήτων.
Σύμφωνα με έρευνα του συμβουλίου Σ.Ε.Β. για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενσωμάτωση της κυκλικής οικονομίας στις μεγάλες και μεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις, υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από τις ελληνικές επιχειρήσεις προς την υιοθέτηση του μοντέλου της κυκλικής οικονομίας, αλλά, παράλληλα, μεγάλο ποσοστό των επιχειρήσεων δηλώνει ελλιπής ενημέρωση σε θέματα κυκλικής οικονομίας. Παρόλα αυτά, βάσει της έκθεσης, το 60% των επιχειρήσεων δηλώνει πως εντός των επόμενων δύο ετών θα υιοθετήσει, μέσω αναλυτικών σχεδίων δράσης, πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την κυκλική οικονομία και τις εφαρμογές της.
Φυσικά, το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας αποτελεί μέρος της ευρωπαϊκής «πράσινης» συμφωνίας, καθώς αναμένεται η υιοθέτησή της να προσφέρει τα μέγιστα στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας, την οικονομική ανάπτυξη και την αειφορία, καθώς η ανάπτυξη θα είναι αποσυνδεμένη από τη χρήση των πόρων. Πέρα από τα περιβαλλοντικά οφέλη, για την Ελλάδα, η υιοθέτηση της κυκλικής οικονομίας αποτελεί ευκαιρία για τόνωση του Α.Ε.Π. (αναμένεται η κυκλική οικονομία να συμβάλει στο Α.Ε.Π. κατά € 1,1 δις σε βάθος οκταετίας) της απασχόλησης (πάλι εντός οκταετίας αναμένεται να δημιουργηθούν 37 χιλιάδες θέσεις εργασίας), αλλά και για την ανάπτυξη συγκριτικών πλεονεκτημάτων στην οικονομία μέσω της κάλυψης της ζήτησης των βιομηχανικών κλάδων για δευτερογενείς ύλες από πόρους που έχουν παραχθεί εντός ελληνικής επικράτειας και την επίτευξη βιωσιμότητας στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων στη χώρα μας.
Η προσπάθεια για την υιοθέτηση του μοντέλου της κυκλικής οικονομίας εμποδίζεται σε μεγάλο βαθμό από την ελλιπή ενημέρωση που παρατηρείται. Σύμφωνα με την έρευνα, το 53% των επιχειρήσεων δεν είναι εξοικειωμένες με τον όρο της κυκλικής οικονομίας και τις πιθανές εφαρμογές της. Ωστόσο, το ποσοστό μειώνεται στις μεγάλες επιχειρήσεις, όπου το 71% από αυτές γνωρίζουν και ήδη αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες κυκλικής οικονομίας.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως η προσπάθεια για την υιοθέτηση της κυκλικής οικονομίας πρέπει να ξεκινήσει μέσω της διεύρυνσης της εκπαίδευσης του ανθρωπίνου δυναμικού. Το κράτος μπορεί να σταθεί αρωγός, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες κατάρτισης και δια βίου μάθησης. Τα εμπορικά και βιομηχανικά επιμελητήρια πρέπει και αυτά να συμμετέχουν ενεργά, διοργανώνοντας τις απαραίτητες δράσεις για την προώθηση των εγχειρημάτων και, τελικά, όταν οι επιχειρήσεις θα κατέχουν τις απαραίτητες γνώσεις και τα επιχειρησιακά σχέδια, τα εγχειρήματα θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν (γεγονός που απαιτεί ισχυρό αναπτυξιακό τραπεζικό τομέα, αλλά και άριστη αφομοίωση και αξιοποίηση των πόρων και των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων). Η Ελλάδα, μετά από μία δεκαετία σκληρής οικονομικής πραγματικότητας και ύφεσης, πρέπει να γίνει επιτέλους ένα σύγχρονο κράτος και να κοιτάξει στα «μάτια» το μέλλον και τις νόρμες που αυτό προστάζει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Έρευνα του Συμβουλίου ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και της EY Ελλάδος, για την ενσωμάτωση της Κυκλικής Οικονομίας στις μεγάλες και μεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις, sev.org.gr, διαθέσιμό εδώ
- Χωρίς επαρκή ενημέρωση για την κυκλική οικονομία μία στις δύο επιχειρήσεις, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
