Της Νίκης Καραχάλιου,
Σε συνέχεια του προηγούμενο άρθρου, θα ασχοληθούμε με τη ζωή της Βασίλισσας Σοφίας, συζύγου του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄. Η Σοφία Δωροθέα Ουλρίκη Αλίκη ήρθε στη ζωή στα Νέα Ανάκτορα του Πότσδαμ, όταν το ημερολόγιο έγραφε 14 Ιουνίου του 1870. Ήταν το πέμπτο παιδί του τότε Διαδόχου του γερμανικού θρόνου και μετέπειτα Αυτοκράτορα, Φρειδερίκου Γ΄ και της μετέπειτα Αυτοκράτειρας Βικτωρίας. Τον Οκτώβριο του 1889, παντρεύτηκε τον Διάδοχο του ελληνικού θρόνου, Κωνσταντίνο, κι αμέσως μετά την άφιξή της στην Ελλάδα, στις 15 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, ασπάστηκε το ορθόδοξο δόγμα, γεγονός που επέφερε τη διακοπή των σχέσεών της με τον αδελφό της, ο οποίος, μάλιστα της απαγόρευσε να επιστρέψει στο σπίτι τους. Ασπάστηκε θα λέγαμε μία πράσινη πολιτική και ήταν αποφασισμένη να γεμίσει την απογυμνωμένη από κάθε πρασινάδα Αθήνα με δάση και δέντρα. Ίδρυσε τη «Φιλοδασική Εταιρεία Αθηνών», με σκοπό να εμφυσήσει στο έθνος την αγάπη και τον σεβασμό στα δάση, αλλά και τη δεντροφύτευση. Σ’ εκείνη οφείλεται η ψήφιση και η έκδοση του νόμου «Περί αναπτύξεως δασικών φυτειών πέριξ ή εντός κατωκημένων μερών και περί αναδασώσεων εν γένει» το 1900. Πλούτισε τη χώρα με σημαντικές εστίες πρασίνου στο Άλσος Παγκρατίου, στα Πευκάκια, στου Φιλοπάππου, στον Λυκαβηττό. Στις δραστηριότητές περιλαμβάνεται και η ίδρυση του Νοσοκομείου Παίδων.
Το 1913, μετά την δολοφονία του πεθερού της, έγινε Βασίλισσα και η άνοδος του συζύγου της στον θρόνο δημιούργησε εντάσεις, ιδίως το 1915, ενόψει του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1917 ακολούθησε τον Βασιλιά Κωνσταντίνο στην εξορία, όπου παρέμεινε εκεί, μέχρι το 1920. Τον Σεπτέμβριο του 1922, ο Κωνσταντίνος εξορίζεται για δεύτερη φορά κι εκείνη τον ακολουθεί στη Φλωρεντία. Θα πεθάνει από καρκίνο το 1931, μην έχοντας ξεπεράσει τον θάνατο του γιου της, Αλέξανδρου. Μετά την παλινόρθωση της μοναρχίας, τα οστά της μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα.
Η επόμενη βασίλισσα είναι, ίσως, λιγότερο γνωστή στο ευρύτερο κοινό κι αυτό γιατί ο γάμος της με τον Βασιλιά Γεώργιο Β΄ κατέληξε σε διαζύγιο, χωρίς καν να έχει υπάρξει διάδοχος. Ο λόγος για την Πριγκίπισσα Ελισάβετ Σάρλοτ Ζόζεφιν Αλεξάνδρα Βικτώρια της Ρουμανίας. Γεννήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 1894, στο παλάτι Πέλες στη Σινάια, και ήταν η πρωτότοκη κόρη του Βασιλιά Φερδινάνδου της Ρουμανίας και της συζύγου του, Μαρίας του Σαξ-Γκομπούρ-Γκοτά. Όπως απαιτούσε το ελληνικό Σύνταγμα, βαπτίστηκε Ελληνορθόδοξη Χριστιανή, κάτι που ενόχλησε το Βατικανό, καθώς ο Φερδινάνδος ανήκε στο Καθολικό δόγμα και γι΄ αυτό αφορίστηκε από τον Πάπα. Στις 14 Φεβρουαρίου 1921 παντρεύτηκε τον διάδοχο Γεώργιο της Ελλάδος στο Βουκουρέστι. Ο γάμος δεν ήταν ευτυχισμένος. Λίγο οι εσπευσμένοι αρραβώνες, λόγω της ασθένειάς του Αλεξάνδρου, λίγο ο ερωτευμένος γαμπρός με μια κοινή θνητή, λίγο ο μοναχικός χαρακτήρας της νύφης, σηματοδοτούσαν μία κακή αρχή. Την Ελισάβετ δεν υποδέχτηκαν θερμώς τα υπόλοιπα μέλη της ελληνικής βασιλικής οικογένειας. Η ίδια γράφει σε επιστολή προς τη μητέρα της: «Συνάντησα τον θείο Γεώργιο και την θεία Έλεν εχθές. Αλλά επειδή μιλούσαν ελληνικά μεταξύ τους, δεν μπορώ να ξέρω αν έλεγαν κάτι ενδιαφέρον». Η οικογένεια είχε την προσφιλή συνήθεια να μιλά ελληνικά μπροστά στη νεαρή Πριγκίπισσα, ώστε να μην τους καταλαβαίνει. Ταυτόχρονα, συναντά δυσκολίες και στην προσαρμογή, τα ελληνικά είναι δύσκολη γλώσσα, η Ελλάδα είναι φτωχή, με ταραγμένη πολιτική ζωή, της λείπουν οι ανέσεις της Ρουμανίας. Μόλις λίγο διάστημα μετά τον γάμο τους, ο Γεώργιος μετέβη στη Μικρά Ασία. Τον Ιούνιο του 1921 ταξίδεψε και αυτή στη Σμύρνη, ούσα έγκυος, αλλά λόγω των άσχημων συνθηκών που επικρατούσαν στο Κορδελιό, όπου διέμενε με τον Γεώργιο, απέβαλε. Δεν θα αποκτούσαν ποτέ διάδοχο. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ασχολήθηκε με την περίθαλψη Ελλήνων προσφύγων της Ιωνίας.
Η Ελισάβετ είχε γίνει επισήμως Βασίλισσα της Ελλάδος από τις 27 Σεπτεμβρίου 1922, μετά τη δεύτερη εξορία του βασιλιά Κωνσταντίνου και της οικογένειάς του. Ωστόσο, ήταν εντελώς απροετοίμαστη για τον ρόλο, αδιαφορούσε πλήρως για την Ελλάδα και τον σύζυγό της. Το 1935, όταν ο Γεώργιος επέστρεψε στην Ελλάδα, έλαβαν διαζύγιο κι εκείνη μετέβη στην Αγγλία κι άλλοτε ταξίδευε στη Ρουμανία. Πέθανε στις Κάννες το 1956, αφότου είχε εγκαταλείψει τη Ρουμανία μετά την άνοδο της κομμουνιστικής κυβέρνησης στη χώρα.
Και φτάσαμε στη Φρειδερίκη, η οποία δεν τυγχάνει ιδιαίτερης λαϊκής εκτίμησης στις μέρες μας. Αυτή η Βασίλισσα έχει ορκισμένους εχθρούς και φανατικούς οπαδούς. Η Φρειδερίκη Λουίζα,Τύρα Βικτώρια Μαργαρίτα Σοφία Καικιλία Όλγα Ισαβέλλα Χριστίνα, που κάποιοι μόνο και μόνο στο άκουσμα του μεγάλου ονόματός της «πετάνε φωτιές», γεννήθηκε στις 18 Απριλίου 1917 στον μεσαιωνικό πύργο Μπλάνκεμπουργκ της Γερμανίας. Ήταν κόρη του Δούκα του Μπραουνσβάιχ Ερνέστου Αυγούστου Γ΄, αρχηγού του Οίκου του Ανόβερου, και της πριγκίπισσας Βικτώριας Λουίζας της Πρωσίας, μοναχοκόρης του Γερμανού Αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β΄ και της Αυγούστας Βικτωρίας του Σλέσβιχ-Χολστάιν. Μεγάλωσε στη Γερμανία και φοίτησε σε κολέγια του Λονδίνου και της Φλωρεντίας. Στις 9 Ιανουαρίου 1928, παντρεύτηκε τον Διάδοχο του ελληνικού θρόνου, πρίγκιπα Παύλο και από αυτή την ένωση γεννήθηκαν τρεις Διάδοχοι: η νυν Βασιλομήτωρ της Ισπανίας, ο τέως Βασιλεύς των Ελλήνων Κωνσταντίνος Β΄ και η Πριγκίπισσα Ειρήνη. Τον Απρίλιο του 1941 και προτού εισέλθουν τα γερμανικά στρατεύματα στην Αθήνα, μαζί με τη βασιλική οικογένεια ακολούθησε την κυβέρνηση του Εμμανουήλ Τσουδερού, αρχικά στην Κρήτη και, στη συνέχεια, στην Αίγυπτο. Η οικογένεια επέστρεψε στην Ελλάδα το 1946.
Σχετικά με την ανάμειξη της Βασίλισσας Φρειδερίκης στα πολιτικά τεκταινόμενα της χώρας έχουν ειπωθεί πολλά, από τα οποία είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις το αληθινό από το ψεύτικο. Άλλοι υποστηρίζουν ότι ήταν καταλυτικός ο ρόλος της στις πολιτικές αποφάσεις του συζύγου της κι άλλοι, μεταξύ των οποίων και τα παιδιά της, το διαψεύδουν, υποστηρίζοντας ότι η γερμανική παιδεία της Φρειδερίκης της είχε εμφυσήσει το στοιχείο της υποταγής κι όχι της επιβολής, ενώ, ταυτόχρονα, η δυναμική προσωπικότητα του Παύλου δεν θα δεχόταν συστάσεις και οδηγίες. Το σίγουρο είναι ότι δεν συμπαθούσε ιδιαίτερα τους κομμουνιστές, ούτε κι εκείνοι βέβαια και προκάλεσε το μένος τους με την ίδρυση των «Παιδοπόλεων», όπου φιλοξενούνταν ορφανά του Εμφυλίου και παιδιά φτωχών οικογενειών, αλλά και επαναπατριζόμενα ορφανά του λεγόμενου «Παιδομαζώματος». Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, περισσότερα από 33.000 παιδιά περιθάλφθηκαν στις 53 «Παιδοπόλεις» της Φρειδερίκης, απολαμβάνοντας στέγαση, τροφή και εκπαίδευση.
Τον Δεκέμβριο του 1949, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, η Βασίλισσα Φρειδερίκη απηύθυνε ραδιοφωνική ομιλία, που μεταδόθηκε στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, απευθυνόμενη στον ελληνικό λαό, θέλοντας να τους πληροφορήσει για την κρίσιμη ανθρωπιστική κατάσταση στην οποία βρισκόταν η χώρα, με ορφανά, απροστάτευτα παιδιά και κυρίως για το παιδομάζωμα των κομμουνιστών, δηλαδή τις βίαιες αποστολές παιδιών στις Λαϊκές Δημοκρατίες από τον Δημοκρατικό Στρατό. Είχε ιδρύσει, παράλληλα, κατά την περίοδο του Ελληνοϊταλικού Πολέμου τη «Φανέλα του Στρατιώτου», που πρωτοστάτησε σε εράνους για τον καλύτερο εφοδιασμό του ελληνικού στρατού.
Μετά την αποτυχία του κινήματος της 13ης Δεκεμβρίου 1967 του γιου της εναντίον του καθεστώτος των Συνταγματαρχών, ακολούθησε τη βασιλική οικογένεια στο εξωτερικό και λίγο αργότερα εγκαταστάθηκε στην Ισπανία μαζί με την Πριγκίπισσα Ειρήνη, κοντά στη μεγαλύτερη κόρη της, Βασίλισσα Σοφία. Πέθανε στις 6 Φεβρουαρίου 1981 και τάφηκε στο Τατόι, μετά από ειδική άδεια που χορήγησε η ελληνική κυβέρνηση στην τέως ελληνική βασιλική οικογένεια.
Και φτάνουμε στην τελευταία Βασίλισσα που γνώρισε αυτή η χώρα, την Άννα Μαρία, η οποία βασίλευσε στο πλευρό του συζύγου της επί της ουσίας μονάχα τρία χρόνια. Γεννήθηκε στα ανάκτορα της Κοπεγχάγης, στις 30 Αυγούστου 1946 και είναι η μικρότερη κόρη του Βασιλιά Φρειδερίκου Θ΄ και της Βασίλισσας Ίνγκριντ. Το 1959 σε ηλικία μόλις 13 χρονών γνώρισε για πρώτη φορά τον σύζυγό της, τότε διάδοχο Κωνσταντίνο, όταν αυτός επισκέφτηκε την Κοπεγχάγη. Το 1961 ο Κωνσταντίνος ανακοίνωσε στην οικογένειά του ότι ήθελε να παντρευτεί την κατά 6 χρόνια μικρότερή του Άννα Μαρία και αποφάσισε να ζητήσει το χέρι της από τον πατέρα της. Σοκαρισμένος εκείνος, εξαιτίας του νεαρού της ηλικίας της κόρης του, προχώρησε σε μια όχι και τόσο ψύχραιμη κίνηση, κλειδώνοντας τον νεαρό διάδοχο σε μια τουαλέτα. Ο ίδιος ο Κωνσταντίνος εξομολογήθηκε αργότερα: «Είδα τη φωτογραφία της σε ένα περιοδικό. Πήγα στον πατέρα μου και του είπα: «Θέλω να την παντρευτώ». Και μου είπε: «Είσαι τρελός;». «Όχι αυτήν θέλω να παντρευτώ». Παντρεύτηκαν στις 18 Σεπτεμβρίου 1964 στην Αθήνα σε μία λαμπρή τελετή. Η Άννα Μαρία είχε μόλις κλείσει τα 18, καθώς αυτός ήταν και ο όρος του πατέρα της, για να δεχτεί τον γάμο. Απέκτησε το πρώτο της παιδί, την Πριγκίπισσα Αλεξία, στις 10 Ιουλίου του 1965. Στις 21 Απριλίου 1967 εκδηλώθηκε το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών κι έναν μήνα αργότερα γεννήθηκε και ο διάδοχος Παύλος στο οικογενειακό κτήμα του Τατοΐου. Τον Δεκέμβριο, ύστερα από την αποτυχημένη προσπάθειά του Κωνσταντίνου να αποκαταστήσει τη Δημοκρατία, ο ίδιος και η οικογένειά του εγκατέλειψαν τη χώρα, αναχωρώντας από την Καβάλα, ενώ, στη συνέχεια, κατέφυγαν στη Ρώμη. Τον Βασιλιά, τη Βασίλισσα και τα δύο παιδιά τους ακολούθησαν η μητέρα του Κωνσταντίνου, η Βασίλισσα Φρειδερίκη, και η μικρότερη αδελφή του, η Πριγκίπισσα Ειρήνη.
Ύστερα από τα δημοψηφίσματα του 1973 και του 1974 που κατέλυσαν την Βασιλευομένη Δημοκρατία στην Ελλάδα, η Άννα Μαρία και η οικογένειά της εγκαταλείπουν την Ιταλία και μετακομίζουν στο Λονδίνο μόνιμα. Το ζευγάρι απέκτησε συνολικά 5 παιδιά. Η ίδια πλέον ζει μόνιμα στην Αθήνα. Σχετικά με την επιρροή της Άννας Μαρίας στις πολιτικές αποφάσεις του συζύγου της δεν είναι πολλά γνωστά. Ο ίδιος είχε παραδεχτεί ότι ενημέρωνε τη γυναίκα του και ήταν παρούσα στις κρίσιμες συναντήσεις, αλλά εκείνη δεν είχε τις κατάλληλες γνώσεις. Πάντως, όπως ανέφερε ήταν το στήριγμά του, χωρίς το οποίο δεν θα άντεχε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Σκιαδάς, Ελευθέριος Γ. (2022), Οι βασιλείς στην Ελλάδα, Αθήνα: Βιβλιοθήκη της Εστίας.
- Σταματόπουλος, Κώστας Μ. (2015), Περί της βασιλείας στη νεώτερη Ελλάδα, Αθήνα: Εκδόσεις Καπόν.
