Του Παναγιώτη Στρίκου,
Στην ταινία του, Τα πουλιά, ο Hitchcock, αρχικά, προσπαθεί να δημιουργήσει στον θεατή γραφιστικές συγκρούσεις ανάμεσα σε ποιότητες χρώματος και βλεμμάτων. Αυτό το επιτυγχάνει κυρίως μέσω του μοντάζ, το οποίο, τελικώς, επηρεάζει και την αισθητική προσέγγιση της ταινίας. Ο Hitchcock, μέσω πολλών σεκάνς (η σκηνή με τα παιδιά που παίζουν, όπου και γίνεται φανερή η πρώτη μαζική επίθεση των πουλιών, η σκηνή με το βενζινάδικο που παίρνει φωτιά), λειτουργεί με βάση το ρυθμικό μοντάζ, το οποίο προσδίδει ρυθμό, με αποτέλεσμα να δημιουργεί ένταση στον θεατή.
Κόβοντας ξανά και ξανά στις σκηνές όπου η Μέλανι παρακολουθεί την έκρηξη στο βενζινάδικο, ο Hitchcock κάνει cut στο πρόσωπό της, που πέρα από την ένταση την οποία θέλει να δώσει μέσω του ρυθμικού μοντάζ, αυστηρά στο κομμάτι της αισθητικής αποτύπωσης του προσώπου της αποδίδει μεγάλη ένταση του βλέμματος μέσω της προσήλωσης για το γεγονός που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια της. Επίσης, αυτή η ένταση των πολλών σεκάνς της ταινίας προσδίδει ένταση μέσω της χρωματικής αποτύπωσης με αισθητικούς όρους. Για παράδειγμα, το φόρεμα της Μέλανι είναι πράσινο, το οποίο δημιουργεί πολύ μεγάλη ένταση στον θεατή και δεν τον αφήνει σε καμία περίπτωση να ηρεμήσει με την παρουσία της πρωταγωνίστριας.
Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, πως ο Hitchcock, ενώ τονίζει τη Μέλανι με χρώματα πράσινου και κίτρινου, το υποκειμενικό της βλέμμα κοιτά προς το βενζινάδικο, όπου το γκρι και γενικώς τα μουντά χρώματα κυριαρχούν, δίνοντας μια εντελώς διαφορετική αίσθηση του χώρου, και ο Hitchcock το επιτυγχάνει αυτό κυρίως μέσω της χρωματικής αντίθεσης. Από τη μια, η ένταση του πράσινου και από την άλλη ο επερχόμενος τρόμος που προκαλείται με τα δυστοπικά χρώματα έξω από το παράθυρο. Επίσης, ο Χίτσκοκ κρατά συνεχώς τη Μέλανι και τους πρωταγωνιστές (όπως και τα βλέμματά τους) στο κέντρο του κάδρου, ώστε να δηλώνει την παρουσία τους. Γενικώς, ο Hitchcock επιλέγει να κόβει πάνω στη σκηνή δράσης και να επιστρέφει στο βλέμμα του πρωταγωνιστή.
Αξίζει να σημειωθεί πως η μητέρα του πρωταγωνιστή παίζει, επίσης, σημαντικό ρόλο στο αισθητικό κομμάτι, καθώς η κυνικότητα και το βάθος της μπορεί να ερμηνευτούν και ως ένα πεδίο που εντάσσει τον θεατή σε ένα συναίσθημα φόβου και αγωνίας. Επιπλέον, η στάση της μάνας θα μπορούσε να ερμηνευτεί και ως αλληγορία. Από τη στιγμή που η Μέλανι πηγαίνει στο χωριό τους και πηγαίνει τα παπαγαλάκια στον Μιτς, η μητέρα του γίνεται απρόσιτη, κυνική και δεν συμπαθεί τη Μέλανι. Καταλαβαίνουμε (και λόγω του θανάτου του πατέρα του) πως δεν θέλει να χάσει την αγάπη του γιου της, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αντιζηλία για την κοπέλα του. Αυτό το γεγονός μπορεί να ερμηνευτεί ως μια κατάρα της μάνας προς την ίδια, που τα πουλιά κάνουν μαζικές επιθέσεις και σε αυτήν και στους υπόλοιπους ανθρώπους. Αυτή η… οιδιπόδεια αλληγορία μεταξύ της μάνας και της επίθεσης των πουλιών είναι που, ίσως, κάνει τον Hitchcock να προσδίδει αισθητική ένταση στο βλέμμα της μάνας.
Συνεχίζοντας, θα έλεγα πως οι σκηνές των επιθέσεων των πουλιών λειτουργούν ως σκηνές σεκάνς, όπου η δράση ξετυλίγεται σιγά σιγά, κορυφώνοντας την ένταση και τον ρυθμό και μέσω του μοντάζ (ρυθμικό) και μέσω της ίδιας της διάρκειας παρουσίασης της επίθεσης. Η κάμερα κινείται πάνω στα βλέμματα των ανθρώπων όπου είναι τρομοκρατημένα, αλλά και στις αλλεπάλληλες επιθέσεις των αμέτρητων πουλιών. Έτσι, λοιπόν, ο Hitchcock επιλέγει πολλές ανά διαστήματα σκηνές σεκάνς ως τις στιγμές κορύφωσης της ταινίας του.
Άλλη μια σκηνή που έχει κοινά αισθητικά χαρακτηριστικά με τη σκηνή του ντουζ στο Ψυχώ, είναι η σκηνή όπου η μητέρα του Μιτς βλέπει τον νεκρό αγρότη χωρίς μάτια, από τις επιθέσεις των πουλιών. Πάλι, ο Hitchcock προετοιμάζει μια σκηνή κορύφωσης με το να χτίζει μέσω του μοντάζ (ρυθμικό) ένταση. Ο ίδιος ο ρυθμός της εξέλιξης της σκηνής προετοιμάζει την αποκορύφωση της έντασης, όπου φανερώνεται ο αγρότης. Τέλος, θα λέγαμε πως τα Πουλιά δρουν ως μίσος του μητρικού Υπερεγώ προς την ερωτική επιθυμία της Μέλανι για τον Μιτς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Τα Πουλιά, imdb.com, διαθέσιμο εδώ
