Της Σπυριδούλας Βλάχα,
Θυμάμαι, σαν χθες τη χρονιά της Γ΄ Λυκείου: ατέλειωτες ώρες διαβάσματος, άγχος και μια ατέρμονη επιθυμία να τελειώσει η όλη διαδικασία των πανελληνίων. Ακόμα, θυμάμαι σαν να συνέβη πρόσφατα, την πρώτη περίοδο στο Πανεπιστήμιο· ενθουσιασμός για την περιβόητη «φοιτητική ζωή» και τη σχολή, και παράλληλα, άγχος σχετικά με τις καινούργιες γνωριμίες, τα μαθήματα, και γενικότερα με το νέο «κεφάλαιο» που ξεκινούσε.
Και λίγες ημέρες πριν, έδωσα το τελευταίο μάθημα. Δύσκολο, να πιστέψει κανείς πόσο γρήγορα περνάει ο καιρός, και πως τα πράγματα για τα οποία αγχωνόσουν κάποτε, μετά από κάποιο διάστημα, φαίνονται να μην ήταν και τόσο φοβερά τελικά. Αυτές τις ημέρες, τα social media, έχουν γεμίσει με post και stories, φοιτητών και φοιτητριών που κάνουν αποχαιρετιστήρια πάρτυ, παίρνουν πτυχίο, και πηγαίνουν κάποιες τελευταίες εκδρομές μαζί. Τέτοιες δημοσιεύσεις πάντα υπήρχαν, όμως τώρα τις προσέχω περισσότερο από ποτέ, ακριβώς επειδή βρίσκομαι στην ίδια θέση.
Συζητώντας με τους φίλους και τους γνωστούς, αυτή τη στιγμή συνυπάρχουν ταυτόχρονα δύο συναισθηματικοί κόσμοι μέσα μας: από τη μία πλευρά, επικρατεί ενθουσιασμός, χαρά και μια τεράστια ανυπομονησία για το μέλλον. Για όλα αυτά που πρόκειται να κάνουμε, για τη ζωή που είναι μπροστά μας, και έχουμε τη δυνατότητα να την «κυνηγήσουμε» και να τη φτιάξουμε όσο καλύτερα μπορούμε. Από την άλλη, υπάρχει μία θλίψη για τη ζωή που αφήνουμε πίσω μας, για τους ανθρώπους και τα μέρη που αποτελούν τις αναμνήσεις μας, και για όλα αυτά που ζήσαμε μαζί. Επιπλέον, επικρατεί και ένα «πάγωμα» που προέρχεται άμεσα από το ερώτημα «Και τι κάνω τώρα;».
Είναι εντυπωσιακή η αίσθηση του να αισθάνεσαι ταυτόχρονα και πλήρης αλλά και κενός. Πλήρης, λόγω όλων αυτών των εμπειριών και των ανθρώπων, που σε άλλαξαν, και σε έκαναν κάτι διαφορετικό από αυτό που ήσουν. Που σου προσέφεραν έναν διαφορετικό τρόπος σκέψης, και σε βοήθησαν να ανακαλύψεις πλευρές του εαυτού σου που δεν ήξερες ότι τις είχες. Άλλωστε, είναι σίγουρο πως όταν τελειώνει κάτι, δεν είσαι ο ίδιος με τον άνθρωπο που ήσουν όταν αυτό ξεκίνησε. Ωστόσο, ταυτόχρονα με αυτό, υπάρχει και ένα συναισθηματικό «μούδιασμα», ένα μικρό πένθος, μια αίσθηση απώλειας ταυτότητας. Και αυτό, γιατί μέσα σε μια συγκεκριμένη συνθήκη, με συγκεκριμένα μέρη και συγκεκριμένα πρόσωπα, αποκτάς μία συγκεκριμένη ταυτότητα: συγκεκριμένη ρουτίνα, ορισμένους τρόπους δράσης, επικράτηση ορισμένων πλευρών του εαυτού σου έναντι κάποιων άλλων, καθώς και μία συγκεκριμένη εικόνα που έχουν οι άλλοι για εσένα. Ξαφνικά, τώρα, αυτό χάνεται. Η καθημερινότητα πλέον δεν αποτελείται ούτε από τα ίδια πρόσωπα, ούτε από τα ίδια μέρη, ούτε και από τον δικό μας ίδιο εαυτό. Και σταδιακά προκύπτει το ερώτημα «Ποιος/α είμαι;».
Αν το προσεγγίσουμε κοινωνικά, η αλήθεια είναι πως οι ρόλοι του μαθητή και του φοιτητή, είναι αρκετά συγκεκριμένοι. Έχουν κάποια σταθερά γνωρίσματα, τα οποία σε γενικές γραμμές κατευθύνουν τη δράση μας – χωρίς βέβαια να παραγνωρίζουμε και τις διαφοροποιήσεις –. Ωστόσο, ο ρόλος του ενήλικα είναι ασαφής. Ναι μεν, υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά που αποδίδονται σε έναν ενήλικο άνθρωπο, όμως ακόμα και αυτά δεν είναι ξεκάθαρα, και το κάθε χαρακτηριστικό έχει τόσες πτυχές, που καθιστούν το ρόλο αυτό ακαθόριστο. Αυτό, είναι ένα αρκετά σημαντικό κομμάτι στη δυσκολία ένταξης σε αυτό το νέο στάδιο της ζωής. Ωστόσο, και η ίδια η μετάβαση είναι από μόνη της κάτι τρομακτικό. Η αλλαγή, πάντα τρομάζει τους ανθρώπους γιατί τους βγάζει από το γνώριμο, και τους τοποθετεί σε μία νέα θέση, σε έναν νέο ρόλο. Και ειδικά μάλιστα, όταν αυτή συνοδεύεται από νοσταλγία για το παλιό, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα.
Καθώς οι τελευταίες μέρες, είναι μέρες αλλαγών και λήξης μιας περιόδου, τα συναισθήματα αυτά είναι κάτι περισσότερο από παρόντα. Στην Ψυχολογία, λένε πως η προσαρμοστικότητα είναι πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό γιατί σε βοηθάει να εξελιχθείς, καθώς η ζωή είναι γεμάτη από αλλαγές. Ίσως, ένα εμπόδιο που βάζουμε στον εαυτό μας και μας αποτρέπει από το να είμαστε ευέλικτοι και προσαρμοστικοί, είναι η προσπάθεια να ελέγξουμε και να αντιστεκόμαστε στον χρόνο. Να παρατείνουμε καταστάσεις ή να κάνουμε τον χρόνο να τελειώσει πιο γρήγορα. Και εδώ, έρχεται κάτι που ακούω συχνά, όμως τώρα μπορώ να καταλάβω την αξία του: «Σημασία δεν έχει το τι σου συμβαίνει, αλλά το τι κάνεις με αυτό». Και όντως, ίσως τα πράγματα να είναι κάπως έτσι.
