Tης Μαριάννας Κώστα,
Το πρόσφατο ναυάγιο στα ανοικτά των ακτών της Πύλου στην Ελλάδα, όπου δεκάδες πρόσφυγες και μετανάστες έχασαν τραγικά τη ζωή τους, υπογράμμισε για άλλη μια φορά τη σοβαρότητα της μεταναστευτικής κρίσης στην Ευρώπη. Αυτό που είναι εξίσου ανησυχητικό είναι η υποτονική απάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο θέμα. Αυτό το άρθρο επιδιώκει να εμβαθύνει στους λόγους πίσω από την αντιληπτή αδράνεια της Ένωσης και τις συνέπειες για κοινωνικά περιθωριοποιημένες ομάδες.
Αρχικά, είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίσουμε ότι η Ε.Ε. έχει αντιμετωπίσει τις μεταναστευτικές εισροές για χρόνια, ιδιαίτερα από χώρες της Μεσογείου, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα. Ωστόσο, η απάντηση της Ένωσης συχνά θεωρείται ανεπαρκής λόγω της τάσης του συστήματος ασύλου να παρεμβαίνει καθυστερημένα και μέσω “ad hoc” μέτρων. Επιπλέον, το βάρος της διαχείρισης της μετανάστευσης πέφτει κυρίως στις επιμέρους πολιτικές που υιοθετούν τα κράτη-μέλη για τους πρόσφυγες. Αυτή η ρύθμιση επιβαρύνει δυσανάλογα τις χώρες, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, οι οποίες συχνά δεν διαθέτουν τους πόρους για την αποτελεσματική υποδοχή και ενσωμάτωση αυτών των πληθυσμών.
Δεδομένου αυτού του πλαισίου, η αντίδραση της Ε.Ε. στο πρόσφατο ναυάγιο δεν προκαλεί έκπληξη, αν και είναι βαθιά απογοητευτική. Η σιωπή της Ε.Ε. εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη μελλοντική αποτελεσματικότητα πρωτοβουλιών, όπως η ναυτική της αποστολή στη Μεσόγειο, η οποία σχεδιάστηκε για να αποτρέψει τέτοιες τραγωδίες.
Εξαιτίας αυτής της αδράνειας αυξάνεται σημαντικά η ευπάθεια των μεταναστών. Πολλοί μετανάστες αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τις χώρες καταγωγής τους λόγω διώξεων, συγκρούσεων και δεινών οικονομικών συνθηκών. Το ταξίδι τους στις χώρες υποδοχής συχνά τους εκθέτει σε εκμετάλλευση από λαθρέμπορους και διακινητές, επιδεινώνοντας περαιτέρω την κατάστασή τους. Ο ανεπαρκής χειρισμός αυτής της κρίσης από την Ε.Ε. όχι μόνο έρχεται σε αντίθεση με τη δέσμευση των κρατών-μελών σε θεμελιώδεις αρχές, όπως η προάσπιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και η προστασία των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, αλλά υπονομεύει, επίσης, τις βασικές αξίες της ίδιας της Ένωσης.
Εκτός των άλλων, η αδράνεια της Ένωσης θέτει σε κίνδυνο και τη συνοχή της. Η μεταναστευτική κρίση έχει τροφοδοτήσει την ένταση και τη δυσπιστία μεταξύ των κρατών-μελών. Ο άνισος επιμερισμός των βαρών, σε συνδυασμό με την απουσία ενιαίας προσέγγισης, πυροδοτεί τη δημόσια δυσαρέσκεια και προκαλεί εξτρεμιστικά κινήματα, διαβρώνοντας, έτσι, την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς και τη συλλογική τους ικανότητα επίλυσης προβλημάτων.
Συνοψίζοντας, η σιωπηλή απάντηση της Ε.Ε. στο ναυάγιο της Πύλου, σε συνδυασμό με την έλλειψη άμεσης δράσης από τις αρχές των γειτονικών χωρών, δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό, αλλά ενδεικτικό ενός ευρύτερου ζητήματος. Οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή ασφαλών και νόμιμων διαδικασιών για τους μετανάστες συμβάλλουν σε συνεχιζόμενες δυσκολίες και απώλεια ζωών.
Εάν η Ε.Ε. δεν λάβει άμεση και συγκεκριμένη δράση για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, τραγωδίες, όπως αυτή στις ελληνικές ακτές, θα συνεχιστούν. Είναι επιτακτική ανάγκη η Ένωση, τα κράτη-μέλη της και η διεθνής κοινότητα (π.χ. ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης) να δώσουν προτεραιότητα στις αξίες που δηλώνουν ότι υποστηρίζουν, να επιδείξουν αλληλεγγύη και να παρέχουν ουσιαστική υποστήριξη στις χώρες που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο βάρος της κρίσης. Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση είναι ο μόνος τρόπος για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των αιτούντων άσυλο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EU Issues muted response to Greek migrant shipwreck, POLITICO, διαθέσιμο εδώ
- Greece shipwreck disaster exposes Europe’s deadly failure, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
