Του Κώστα Καρατζά,
Είναι γεγονός ότι η στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ο συνεχιζόμενος πόλεμος έχουν επιφέρει αλλαγές και εξελίξεις όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής Ασίας και, συγκεκριμένα, σε χώρες που ανήκαν στο μπλοκ της Σοβιετικής Ένωσης.
Την ίδια περίοδο που ξεκινούσε η Σύνοδος Κορυφής των 7 στη Χιροσίμα, η Κίνα πραγματοποιούσε τη δική της Σύνοδο με τις χώρες της Κεντρικής Ασίας στην πόλη Σιάν, η οποία έχει ιστορική σημασία, αφού ήταν το ανατολικότερο άκρο του αρχαίου δρόμου του μεταξιού. Ο Πρόεδρος της Κίνας Xi JinPing φανέρωσε ένα σχέδιο αρκετά φιλόδοξο για την ανάπτυξη της κεντρικής Ασίας, το οποίο περιλαμβάνει έργα υποδομής και ενίσχυση του εμπορίου σε μια περιοχή που παραδοσιακά βρισκόταν υπό την επιρροή της Ρωσίας. Ο Xi, υποδεχόμενος τους ηγέτες του Καζακστάν, της Κιργιζίας, του Τατζικιστάν, του Τουρκμενιστάν και του Ουζμπεκιστάν, τόνισε πως η Κίνα είναι έτοιμη να οργανώσει στρατηγικές ανάπτυξης και να εκσυγχρονίσει όλα αυτά τα κράτη. Μετά τη λήξη της Συνόδου, οι ηγέτες προέβησαν σε κοινή διακήρυξη 15 σημείων για το όραμα της ανάπτυξης ισχυρών δεσμών της Κίνας με τις χώρες της κεντρικής Ασίας. Απευθυνόμενος στη συνέντευξη τύπου ο Κινέζος Πρόεδρος τόνισε πως η Σύνοδος έδωσε νέα πνοή στην ανάπτυξη και την αναζωογόνηση των 6 κρατών και προσέθεσε μία ισχυρή θετική ενέργεια για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα.
Η Κίνα με αυτή τη δέσμευση τοποθετεί τον εαυτό της στην πρώτη γραμμή του αγώνα για πολιτική επιρροή και ενεργειακά οφέλη σε μία πλούσια περιοχή σε κοιτάσματα, όπως το Καζακστάν που διαθέτει μεγάλα κοιτάσματα ουρανίου, τη στιγμή που η Ρωσία είναι απασχολημένη με τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ οι Η.Π.Α. έχουν μειώσει αισθητά την παρουσία τους μετά την υποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν. Οι πέντε πρώην σοβιετικές δημοκρατίες ουσιαστικά προσφέρουν στην Κίνα εναλλακτικές διαδρομές για τη μεταφορά καυσίμων, τροφίμων και άλλων αγαθών σε περίπτωση που προκύψει οπουδήποτε αλλού διαταραχή.
Η Κίνα τονίζει πως θα αναβαθμίσει διάφορες διμερείς επενδυτικές συμφωνίες και πως θα αυξήσει τη διασυνοριακή μεταφορά εμπορευμάτων. Στην ουσία προσπαθεί να εμφανιστεί ως δύναμη που θα προσφέρει θέσεις εργασίας, δίνοντας ώθηση στην οικονομία των χωρών αυτών, ενώ υπόσχεται μέχρι και προώθηση τουρισμού μέσω σιδηροδρομικών υπηρεσιών. Για τη στήριξη των χωρών της Κεντρικής Ασίας ο Πρόεδρος Xi ανέφερε την πραγματοποίηση επενδύσεων αξίας 26 δις γιουάν (3,8 δις ευρώ) μέσω οικονομικής στήριξης και επιχορηγήσεων. Είναι χαρακτηριστικό, ότι το 2022 η Κίνα με τις χώρες της Κεντρικής Ασίας έσπασαν ρεκόρ στο διμερές εμπόριο, με το ποσό να αγγίζει τα 70 δις δολάρια, ενώ το Καζακστάν κατείχε την πρώτη θέση με 31 δις δολάρια.
Από την άλλη, πρέπει να σημειωθεί, ότι και τα κράτη της Κεντρικής Ασίας αναζητούν έναν εταίρο, ο οποίος θα είναι διαθέσιμος να τα βοηθήσει, υποστηρίζοντας την ασφάλειά τους σε περιπτώσεις εγχώριων εξεγέρσεων που τυχόν προκύψουν. Σε αυτό το επίπεδο, το Πεκίνο, δίνοντας έμφαση στην ενίσχυση των δυνάμεων ασφαλείας και των αμυντικών ικανοτήτων των χωρών αυτών και τονίζοντας πολλαπλώς τη διαφύλαξη της εθνικής ανεξαρτησίας, κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας, εντατικοποιεί την εκστρατεία για την παγκόσμια ασφάλεια μέσω της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και των «χρωματιστών επαναστάσεων», όπως τις αποκαλεί. Η Κίνα πέρα από την εμβάθυνση των οικονομικών σχέσεων επιθυμεί να διαδραματίσει ένα σημαντικότερο ρόλο στην περιοχή και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Xi έκανε λόγο για μια «αδελφική και αρμονική κεντρική Ασία».
Επιπλέον, αυτά τα περίκλειστα κράτη θέλουν να αποφύγουν να εξαρτώνται από τη Ρωσία ή από κράτη που βρίσκονται σε καθεστώς κυρώσεων, όπως το Ιράν ή το Αφγανιστάν για τις βασικές εμπορικές διαδρομές. Τέλος, οι ηγέτες Κίνας – κρατών Κεντρικής Ασίας συμφώνησαν για επισημοποίηση αυτών των Συνόδων, με το Καζακστάν να φιλοξενεί την επόμενη Σύνοδο το 2025. Αν κάτι πρέπει να σχολιαστεί περαιτέρω, αυτό είναι η απουσία της αναφοράς της Ρωσίας και του πολέμου στην Ουκρανία από τη Σύνοδο, αν και αντικειμενικά ακόμα δεσπόζει στην περιοχή. Το μέλλον, φυσικά, είναι εκείνο που θα δείξει αν η Κίνα θα πάρει τα ηνία σε αυτή τη ζώνη τελικά. Οι Η.Π.Α. μπορεί να μην είναι σε θέση να ανταγωνιστούν ευθέως την Κίνα σε επίπεδο επενδύσεων και οικονομικής βοήθειας, ωστόσο συνεχίζουν με λιγότερα μέσα και κυρίως με όρους «ήπιας δύναμης» να παραμένουν ενεργή δύναμη, αλλά και να προωθούνται, ως η τρίτη εναλλακτική μεταξύ «αρκούδας» και «δράκου». Το σίγουρο είναι, βέβαια, ότι δύσκολα αυτές οι χώρες θα μπορέσουν κρατήσουν τέτοιες ισορροπίες, ώστε να μην εμπλακούν άμεσα στους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς των ισχυρών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- China’s Xi unveils grand development plan for Central Asia, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- China’s Xi Calls for a ‘Shared Future’ With Central Asia, The Diplomat, διαθέσιμο εδώ
- Declaration of the China-Central Asia Summit, News Central Asia, διαθέσιμο εδώ
