Διαβάσαμε και προτείνουμε: «Διαρκής εκλογική εκστρατεία σε συνθήκες διαρκούς κρίσης» του Πάνου Α. Κολιαστάση

Του Μάριου Κριτίδη, 

Αναμένοντας μία ακόμα εκλογική αναμέτρηση, ένας τομέας που μπαίνει κάτω από το μικροσκόπιο των ερευνών των πολιτικών αναλυτών και επιστημόνων –πέρα από τα τελικά αποτελέσματα– είναι οι προεκλογικές καμπάνιες των πολιτικών αρχηγών. Οι ομιλίες, οι περιοδείες, οι δημόσιες εμφανίσεις, οι εκδηλώσεις και το σφίξιμο των χεριών στους πολίτες αποτελούν λίγα από τα πολλά μέσα προεκλογικής καμπάνιας με την οποία ο εκάστοτε υποψήφιος προσπαθεί να μεγιστοποιήσει την επίδοσή του στις κάλπες.

Η μαζική πρόοδος, βέβαια, στον τομέα των τηλεπικοινωνιών με την ανάπτυξη των παραδοσιακών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) και την άνθιση των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης (social media) έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο διεξάγεται η προεκλογική εκστρατεία. «Κάθε μέρα είναι μέρα εκλογών», δήλωσε ο πρώην Πρόεδρος των Η.Π.Α, Jimmy Carter, φέρνοντας την έννοια της διαρκούς εκλογικής εκστρατείας (permanent campaigning) στον χώρο της πολιτικής. Και με αυτόν ακριβώς τον τρόπο ανοίγει και το παρόν βιβλίο.

Ο Πάνος Α. Κολιαστάσης στο βιβλίο του Διαρκής εκλογική εκστρατεία σε συνθήκες διαρκούς κρίσης: Οι Πρωθυπουργοί Α. Σαμαράς, Α. Τσίπρας και Κ. Μητσοτάκης, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Επίκεντρο, παρουσιάζει μία εξαιρετική και ενδελεχή μελέτη πάνω στη στρατηγική της διαρκούς εκλογικής εκστρατείας στην ελληνική πολιτική σκηνή. Το βιβλίο αυτό αποτελεί τη συνέχεια της μελέτης του πάνω στο εν λόγω φαινόμενο, με το προηγούμενο μέρος να μελετά τη διαρκή εκλογική εκστρατεία των Πρωθυπουργών Κ. Σημίτη, Κ. Καραμανλή και Γ. Παπανδρέου. Το δεύτερο μέρος επικεντρώνεται αυτήν τη φορά στους τρεις τελευταίους Πρωθυπουργούς της χώρας, της Ελλάδας της οικονομικής –και όχι μόνο– κρίσης.

Ο Πάνος Α. Κολιαστάσης είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, διατελεί Καθηγητής στο Queen Mary University of London (QMUL), με­τα­δι­δα­κτο­ρι­κός ερευ­νη­τής στο Πα­νε­πι­στή­μιο Αθη­νών και Λέ­κτο­ρας στο Ελ­λη­νι­κό Ανοι­κτό Πα­νε­πι­στή­μιο και το Πα­νε­πι­στή­μιο Πε­λο­πον­νή­σου. Με σπουδές στο Τμή­μα Πο­λι­τι­κής Επι­στή­μης Δη­μό­σι­ας Δι­οί­κη­σης του Πα­νε­πι­στη­μίου Αθη­νών, ο συγγραφέας κατέχει ένα βαθύ γνωστικό υπόβαθρο για την άριστη ανάλυση του φαινομένου της διαρκούς εκλογικής εκστρατείας στη χώρα μας.

Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια: Στο πρώτο κεφάλαιο συγγραφέας θα εξηγήσει τη δομή της ανάλυσης των επικοινωνιακών στρατηγικών των υπό εξέταση πολιτικών αρχηγών, κάνοντας, παράλληλα, μία σκιαγράφηση του ελληνικού πολιτικού σκηνικού της περιόδου και της γενικότερης ελληνικής πολιτικής κουλτούρας. Οι δείκτες που θέτει ο συγγραφέας στο πρώτο κεφάλαιο και με τους οποίους θα συγκρίνει τις εκστρατείες των τριών Πρωθυπουργών είναι οι εξής: 1) Δημιουργία ικανοτήτων και στρατηγικής, 2) Ιδιόκτητα και χορηγούμενα μέσα, 3) «Κερδισμένα» μέσα ενημέρωσης. Η «Δημιουργία ικανοτήτων και στρατηγικής» πραγματεύεται τη στρατηγική που χρησιμοποιήθηκε στους θεσμούς πολιτικής επικοινωνίας, όπως η ένταξη επικοινωνιολόγων στο επιτελείο του Πρωθυπουργού, η διεξαγωγή μυστικών δημοσκοπήσεων και η συγκέντρωση οικονομικών πόρων (fundraising). Με τον όρο «Ιδιόκτητα και χορηγούμενα μέσα», ο συγγραφέας εννοεί την επικοινωνιακή στρατηγική που γίνεται σχεδόν κατεξοχήν από τα προσωπικά social media του εκάστοτε πολιτικού αρχηγού ή κόμματος, καθώς και η πολιτική διαφήμιση και η λεγόμενη «αρνητική» καμπάνια, δηλαδή η επικριτική στάση απέναντι σε κάποιον πολιτικό αντίπαλο. Τέλος, «Κερδισμένα» μέσα ενημέρωσης είναι η στρατηγική επικοινωνίας της ηγεσίας με τα ΜΜΕ με στόχο τη θετική προβολή τους από αυτά, ενώ σε αυτό το τμήμα συγκαταλέγονται οι περιοδείες και οι πολιτικές εκδηλώσεις/ομιλίες.

Έχοντας εξηγήσει τη δομή της έρευνάς του, ο συγγραφέας θα προχωρήσει στο κύριο μέρος του βιβλίου του, που είναι η ανάλυση της διαρκούς εκλογικής εκστρατείας από τους τρεις τελευταίους Πρωθυπουργούς της χώρας, αφιερώνοντας ένα κεφάλαιο στον καθένα (το 2ο, 3ο και 4ο αντίστοιχα). Από την πρωθυπουργία του Αντώνη Σαμαρά, στο επίκεντρο τίθενται τα ζητήματα της κοινωνικής αναταραχής, της κρίσης και της υπογραφής των μνημονίων. Σειρά έχει η διακυβέρνηση Αλέξη Τσίπρα, με το δημοψήφισμα και τις δραματικές διαπραγματεύσεις στις Βρυξέλλες, την καταστροφή στο Μάτι και τη Συμφωνία των Πρεσπών. Τέλος, ως προς την περίοδο Μητσοτάκη, εστιάζει στην κρίση του covid-19, του μεταναστευτικού, του πληθωρισμού και του ρωσοουκρανικού πολέμου. Κοινό γνώρισμα των τριών ηγετών είναι η διαχείριση σημαντικών ζητημάτων και κρίσεων, καθώς και η επικοινωνιακή τους στρατηγική ενόψει του πολιτικού κόστους που αναμενόταν λόγω της έλευσης αυτών των κρίσεων.

Σημαντικό γνώρισμα το οποίο βλέπουμε σε όλη την έκταση της έρευνας και φαίνεται να ενδιαφέρει ιδιαίτερα και τον συγγραφέα είναι η σταδιακή άνθιση του φαινόμενου επικοινωνίας του Πρωθυπουργού μέσω των προσωπικών τους σελίδων κοινωνικής δικτύωσης, με τον Αντώνη Σαμαρά να είναι ίσως ο πρώτος χρονικά Πρωθυπουργός που υπήρξε σε ένα σημαντικό βαθμό ενεργός στην προσωπική του σελίδα στο Facebook. Την ίδια στιγμή, ο Αλέξης Τσίπρας διαχειρίστηκε πετυχημένα τον προσωπικό του λογαριασμό σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παραμένοντας μέχρι και σήμερα πρώτος σε ακολούθους στο Facebook σε σχέση με τους υπόλοιπους τρεις ηγέτες της έρευνας και κρατώντας ένα διεθνές προφίλ, με στόχο τη μετάδοση των πολιτικών του θέσεων και στάσεων και στο εξωτερικό. Ενώ, τέλος, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος χαρακτηρίζεται από τον συγγραφέα ο Πρωθυπουργός της διαρκούς εκλογικής εκστρατείας, διεξήγαγε την πιο πετυχημένη εκστρατεία από τους τρεις, εκμεταλλευόμενος κυρίως τις πλατφόρμες του Instagram και του Tik-Tok, αλλά έχοντας σημαντική παρουσία και στο Facebook.

Στο πέμπτο κεφάλαιο, ο συγγραφέας κλείνει την έρευνά του κάνοντας μία συγκριτική ανάλυση των διαφορών και ομοιοτήτων, με βάση την ανάλυση των προηγούμενων κεφαλαίων, ενώ, όπως σε κάθε έρευνα, διατυπώνει ερωτήματα για τη συνέχιση της έρευνας.

Η έρευνα του Πάνου Κολιαστάση αποτελεί μία εξαιρετική δουλειά, σημαντική για την ελληνική ακαδημαϊκή βιβλιογραφία, ένα βιβλίο “must” για φοιτητές πολιτικών επιστημών και για όσους ενδιαφέρονται για τις πολιτικές επιστήμες, αλλά και για άτομα που θέλουν να εξετάσουν περαιτέρω τη στρατηγική εκλογικής εκστρατείας και επικοινωνίας μεγάλων πολιτικών της σύγχρονης Ελλάδας.