Του Γιώργου Δρακόπουλου,
Για πολλούς λόγους, η αμερικανική οικονομία αποτελεί μια ιδιαίτερη –δυτικού τύπου– οικονομία, καθώς, παρά την τεράστια ανάπτυξη που έχει επιτύχει όλα αυτά τα χρόνια ύπαρξής της και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που παρουσιάζει έναντι άλλων μεγάλων οικονομιών, έχει πολλά προβλήματα που σχετίζονται, κυρίως, με τις δημόσιες παροχές/ αγαθά. Ζητήματα που οι υπόλοιπες αγγλοσαξονικές χώρες δεν τα έχουν σε τόσο μεγάλο βαθμό.
Μια ακόμα ιδιαιτερότητα αφορά την συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων, η οποία, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Pew Research Center, σημειώνει μεγάλη παρακμή τις τελευταίες δεκαετίες. Βάσει των πορισμάτων της έρευνας, περίπου έξι στους δέκα ενήλικες στις Η.Π.Α. λένε ότι η μεγάλη αυτή μείωση του ποσοστού των εργαζομένων που εκπροσωπούνται από συνδικάτα ήταν κάπως ή πολύ κακή για τη χώρα (58%) και για τους εργαζόμενους (61%), με τα δεδομένα αυτά να παραμένουν σχεδόν ίδια με πέρυσι.
Ενδεικτικά, για να αντιληφθούμε καλύτερα την κατάσταση, το ποσοστό των εργαζομένων που ανήκουν σε κάποιο συνδικάτο, από το 1983 μέχρι το 2022, έχει υποχωρήσει κατά περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες, δηλαδή από το 20,1% στο 10,1%. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης με χώρες, που αποτελούν παραδείγματα προς μίμηση σε αυτό το κομμάτι, στις σκανδιναβικές χώρες το 80% περίπου των εργαζομένων συνδικαλίζονται.
Όπως είναι αναμενόμενο, το θέμα αυτό έχει περάσει προς συζήτηση και στην πολιτική σκηνή της χώρας, με το 76% περίπου των Δημοκρατικών και των ανεξάρτητων που ανήκουν στο ίδιο πολιτικο-ιδεολογικό τόξο να υποστηρίζει πως το γεγονός αυτό αποτελεί μια πολύ έως κάπως κακή εξέλιξη για τη χώρα συνολικά, όπως, επίσης, και ειδικά για τους εργαζόμενους. Τα αντίστοιχα ποσοστά για την πλευρά των Ρεπουμπλικάνων και των ανεξάρτητων που βρίσκονται στο ίδιο πολιτικο-ιδεολιγικό φάσμα βρίσκονται στο 40% και 45%, αντίστοιχα. Για τους δεύτερους ωστόσο, τα ποσοστά κυμαίνονται αρκετά αν χωριστούν σε υποκατηγορίες, βάσει ηλικιακών, εισοδηματικών και εκπαιδευτικών κριτηρίων.
Το χαμηλό ποσοστό της συμμετοχής των εργαζομένων οδηγεί σε χαμηλή διαπραγματευτική ισχύ για τους εργαζομένους έναντι των εργοδοτών τους, με αποτέλεσμα να προκαλούνται αδικίες εις βάρος των πρώτων με χαμηλότερους μισθούς από αυτούς που θα έπρεπε να απαιτούνται, καθώς και παροχών/συνθηκών εργασίας χαμηλότερης ποιότητας.
Το τελευταίο διάστημα, σύμφωνα με δηλώσεις εργαζομένων από διάφορες αμερικανικές εταιρείες, οι επιχειρήσεις έχουν υιοθετήσει μια πιο σκληρή γραμμή απέναντι στα εργατικά σωματεία. Μάλιστα, αυτό που έχει παρατηρηθεί είναι ότι σε αρκετές περιπτώσεις αρκούν μερικές αφορμές (μερικές φορές σημαντικές ίσως), για να απολύουν εργαζόμενους που συνδικαλίζονται. Ουσιαστικά, το γεγονός αυτό λειτουργεί ως επιβαρυντικός παράγοντας σε περιπτώσεις λαθών από την πλευρά του εργαζομένου.
Δημοσίευμα των New York Times, αναφέρει περιεκτικά μια περίπτωση υπαλλήλου στην Apple, η οποία απολύθηκε έπειτα από 7 χρόνια εργασίας σε κατάστημα της εταιρείας, εξαιτίας κάποιων αργοποριών της στη δουλειά και επειδή δεν ενημέρωσε εγκαίρως τους managers για την απουσία της από ένα meeting, λόγω αρρώστιας. Να σημειωθεί πως ήταν η 5η κατά σειρά υπάλληλος που είχαν διώξει μέσα στο μήνα, με κοινό παρανομαστεί να αποτελεί το γεγονός ότι συνδικαλίζονταν. Ωστόσο, η Apple αρνήθηκε τις κατηγορίες για τιμωρία ή απόλυση εργαζομένων της που είχαν συνδικαλιστικές δραστηριότητες.
Παρόμοιες περιπτώσεις έχουν υπάρξει και σε άλλες εταιρείες στις Η.Π.Α. το τελευταίο διάστημα, όπως στα Starbucks, Trader Joe’s και REI, καθώς οι εργαζόμενοι της λιανικής επιχείρησαν να δημιουργήσουν σωματεία, σύμφωνα πάντα με μαρτυρίες. Βέβαια, έγιναν αλλαγές στη στελέχωση των αντιδραστικών managers από τα κεντρικά των επιχειρήσεων, οι οποίες απ’ ό,τι φαίνεται ήταν φαινομενικές, καθώς, όπως δηλώνουν οι εργαζόμενοι, οι εταιρείες παρέμειναν επιθετικές απέναντι στα τοπικά συνδικάτα που δημιουργήθηκαν. Παρόλα αυτά, παρατηρείται μια παραπάνω ανέχεια στις μεγάλες επιχειρήσεις, η οποία σύμφωνα με ειδικούς εργασιακών σχέσεων πηγάζει από την προσπάθειά τους να παρουσιάσουν ένα πιο «προοδευτικό» προφίλ στο καταναλωτικό κοινό, καθώς αυτό «πουλάει».
Επίσης, ο «πόλεμος» κατά των συνδικαλιστών από τις εταιρείας είχε σημειωθεί και σε μισθολογικό επίπεδο. Τα στοιχεία της Κυβέρνησης των Η.Π.Α. δείχνουν ότι το πρώτο τρίμηνο του 2021 οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού βοήθησαν να ωθήσουν τους μισθούς των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα που δεν συνδικαλίζονται υψηλότερα από εκείνους που εκπροσωπούνται από τα συνδικάτα.
Ωστόσο, τους τελευταίους μήνες το χάσμα αυτό έχει αμβλυνθεί, λόγω του υψηλούς πληθωρισμού, της στενής αγοράς εργασίας (χαμηλή ανεργία με παράλληλο άνοιγμα νέων θέσεων εργασίας) και των κερδών ρεκόρ που έχουν καταγράψει αρκετές επιχειρήσεις, βάσει των ισχυρισμών του οικονομολόγου της KPMG Diane Swonk. Συγχρόνως, μαζί με τις αυξήσεις στους μισθούς, οι εργαζόμενοι στα συνδικάτα απαιτούν και καλύτερη κάλυψη υγειονομικής περίθαλψης, άδεια μετ’ αποδοχών λόγω ασθένειας και πιο ευέλικτο πρόγραμμα εργασίας, με στόχο την εξισορρόπηση επαγγελματικής και προσωπικής εργασίας. Μάλιστα, οι βελτιώσεις στις μη μισθολογικές αποδοχές, πλέον, έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα από τους εργαζομένους, ειδικά στη μετά-Covid εποχή.
Βλέπουμε, λοιπόν, ορισμένες αλλεπάλληλες ανατροπές στον εργασιακό τομέα των Η.Π.Α., με την τάση αυτή τη στιγμή να ευνοεί προς το παρόν τους εργαζομένους, καθώς, μέχρι πρόσφατα, η διαπραγματευτική τους ισχύ εντεινόταν. Αυτό οφείλεται στις παραγωγικές δυνατότητες, ουσιαστικά, της χώρας που έχει οδηγήσει την οικονομία σε επίπεδα πλήρους απασχόλησης, σε συνδυασμό με τη μεγάλη ακρίβεια σε βασικά αγαθά και την ενισχυμένη κερδοφορία των επιχειρήσεων. Ωστόσο, αν η αμερικανική οικονομία περάσει σε (τεχνική) ύφεση, ενδεχομένως τα δεδομένα να μεταβληθούν εκ νέου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Majorities of adults see decline of union membership as bad for the U.S. and working people, pewresearch.org, διαθέσιμο εδώ
- Companies Are Taking a Harder Line on Union Organizers, Workers Say, newyorktimes.com, διαθέσιμο εδώ
- Analysis: With U.S. labor tight, union workers make bolder contract demands, reuters.com, διαθέσιμο εδώ
