Της Ευθυμίας Γκαμπέση,
Όλοι έχουμε ακούσει, έστω και μία φορά στη ζωή μας, την περίφημη φράση: «τα παιδιά, τα φέρνει ο πελαργός», η οποία επινοήθηκε από τους ενήλικες προκειμένου να δώσει στις αρκετά μικρές ηλικίες μία όσο το δυνατόν πειστικότερη και «αθώα» απάντηση για τον τρόπο με τον οποίο έρχεται στον κόσμο ένας νέος άνθρωπος, διατηρώντας ταυτόχρονα το στοιχείο της φαντασίας ώστε να γίνεται αρεστή και αποδεκτή. Αργότερα, και αφού έχουν αρχίσει να έχουν ερεθίσματα εκδήλωσης έντονων συναισθημάτων, κυρίως μέσω της γλώσσας του σώματος (λ.χ. μεταξύ γονέων), το ενδιαφέρον τους εστιάζεται σε ανεξήγητα και «παράξενα» πράγματα, όπως «τι είναι το φιλί;» και «γιατί ο μπαμπάς φιλάει τη μαμά;». Αυτό το διάστημα δεν κρατάει πολύ, καθώς τα παιδιά μπαίνουν σε έναν νέο κόσμο, αυτόν της εφηβείας, στον οποίο κυριαρχεί η απαγορευτική λέξη με τα τρία γράμματα που υπάρχει διάχυτη στον χώρο, αλλά όλοι φοβούνται να μιλήσουν γι’ αυτό σε γονείς και καθηγητές.
Γίνεται λοιπόν φανερό, πως υπάρχει ανάγκη για μία πλήρως ενημερωτική και απαλλαγμένη από κοινωνικά ταμπού σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, με σκοπό την πληροφόρηση, την προστασία, την απάντηση σε πλήθος ερωτημάτων και την απενοχοποίηση της σεξουαλικής ανθρώπινης φύσης και συμπεριφοράς. Πιο συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, και σύμφωνα με το ΙΕΠ (Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής), η σεξουαλική ενημέρωση και διαπαιδαγώγηση αφορά σε εκπαιδευτικές δράσεις γνώσης και κριτικής σκέψης, καθώς και δράσεις καλλιέργειας δεξιοτήτων ζωής στα θέματα του φύλου, των δικαιωμάτων, της ψυχικής και σωματικής υγείας, της ασφάλειας, της προστασίας, του σεβασμού της γενετήσιας αξιοπρέπειας και της ισότητας. Η θεματολογία και το εκπαιδευτικό υλικό, φυσικά διαφοροποιείται αναλόγως τη σχολική ηλικία και φάση που διανύει το παιδί. Στο νηπιαγωγείο, επικεντρώνεται περισσότερο στην επεξεργασία και κατανόηση των συναισθημάτων, των επιθυμιών και της φιλίας. Όσο προχωράμε προς τις μεγαλύτερες τάξεις του δημοτικού, και ιδιαίτερα του γυμνασίου, εισέρχεται και ο ρόλος των δικαιωμάτων, και έτσι, γίνεται μία εξέταση των παραπάνω κάτω από αυτήν τη σκοπιά. Στο πνεύμα της σύγχρονης κοινωνίας του 21ου αιώνα, η σωστή ενημέρωση και διαπαιδαγώγηση μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην πρόληψη φαινομένων σεξουαλικής βίας και σεξουαλικής παρενόχλησης.
Σύμφωνα με σχετική έρευνα της Μιχαλοπούλου Α., η σεξουαλική αγωγή αποτελείται από πέντε στάδια. Ειδικότερα, το πρώτο στάδιο είναι η ανθρώπινη ανάπτυξη, η οποία περιλαμβάνει την σωματική ανάπτυξη και ανατομία, κυρίως του αναπαραγωγικού συστήματος, την εικόνα του σώματος και τη σεξουαλική ταυτότητα κυρίως, κατά την κρίσιμη και έντονη φάση της εφηβείας. Ακολουθούν οι σχέσεις, οικογενειακές, φιλικές, ερωτικές, και ιδιαίτερα οι αλληλεπιδράσεις και συναισθηματικές επαφές ενός ατόμου με το αντίθετο φύλο. Το επόμενα και πολύ σημαντικά στάδια είναι αυτά της σεξουαλικής συμπεριφοράς και της σεξουαλικής υγείας. Το τελευταίο περιλαμβάνει έννοιες και πρακτικές περί αντισύλληψης, διακοπής εγκυμοσύνης και σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Τέλος, έχουμε το στάδιο που αφορά στην κοινωνία και την κουλτούρα. Σε αυτό το στάδιο έχουν μεγάλη σημασία οι ρόλοι των φύλων, η σεξουαλικότητα και η θρησκεία.
Μεγάλο ενδιαφέρον έχει και το παράδειγμα των Η.Π.Α. επί αυτού του θέματος, καθώς έχει πραγματοποιηθεί πλήθος ερευνών για την περίπτωση της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία. Για να γίνω πιο σαφής, και σύμφωνα με σχετική έρευνα που έγινε το 2019, oι νέοι στις ΗΠΑ θεωρούν τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση που λαμβάνουν ξεπερασμένη και ανεπαρκή. Επιπλέον, σχεδόν οι μισοί μαθητές λυκείου των ΗΠΑ έχουν εμπλακεί σε σεξουαλική επαφή, με αρκετούς σεξουαλικά ενεργούς να αναφέρουν ότι δεν χρησιμοποίησαν προφυλακτικό κατά την τελευταία τους συνέρευση. Σε μια προσπάθεια να μειωθεί ο εφηβικός κίνδυνος σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων και μη προγραμματισμένων κυήσεων, έχουν εφαρμοστεί σε όλες τις Η.Π.Α. σχολικά προγράμματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης που καλύπτουν διάφορα θέματα (συναίνεση, HIV, κ.λπ.).
Ακόμη, αξιοσημείωτο είναι το ενδιαφέρον τους για ρεαλιστικές πληροφορίες και πρακτικές οδηγίες σχετικά με τα συναισθήματα και τις σχέσεις (π.χ. συναισθηματική σύνδεση με έναν σεξουαλικό σύντροφο), συζήτηση σχετικά με την άρνηση του σεξ και τη συζήτηση της κακοποίησης. Αναφέρουν, επίσης, την επιθυμία για καθοδήγηση από τη σχολική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση σχετικά με την έναρξη μιας ρομαντικής σχέσης, την ανάπτυξη μιας ώριμης σχέσης καθώς και την αντιμετώπιση ενός επώδυνου χωρισμού.
Εν κατακλείδι, καθίσταται φανερό από τα παραπάνω πως το θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης είναι ιδιαίτερα σημαντικό χρήσιμο, τόσο για τους μαθητές, οι οποίοι μπορούν να ενημερωθούν σχετικά με αυτό το θέμα, όσο και για τους γονείς, υπό την έννοια ότι θα μετριαστεί το άγχος που προκαλείται συνήθως αναφορικά με τις σεξουαλικές επαφές, αλλά και για την κοινωνία στο σύνολό της, γιατί θα έχει ευσυνείδητους και ενημερωμένους πολίτες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- College students’ suggestions for improving sex education in schools beyond ‘blah blah blah condoms and STDs’, tandfonline.com, διαθέσιμο εδώ
- Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση, iep.edu.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση: Οι θεματικές από το Δημοτικό μέχρι το Λύκειο, philenews.com, διαθέσιμο εδώ
- ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ», repository.library.teimes.gr, διαθέσιμο εδώ
