Της Κατερίνας Σφυράκη,
Μόλις μία εβδομάδα μετά το πολύνεκρο ναυάγιο στα ανοικτά της Πύλου, η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, που τιμάται κάθε χρόνο στις 20 Ιουνίου, φαντάζει για μια ακόμη φορά άκρως επίκαιρη και η ύπαρξή της, επιτακτική ανάγκη.
Το ναυάγιο συνέβη σε διεθνή ύδατα ανοικτά της Πύλου, δύο ώρες μετά τα μεσάνυχτα της 14ης Ιουνίου 2023, σε αλιευτικό σκάφος που εκτιμάται ότι μετέφερε περίπου 750 άτομα. Κατά την επιχείρηση διάσωσης από τις ελληνικές αρχές διασώθηκαν 104 άτομα, ενώ έχουν ανασυρθεί προς το παρόν 81 νεκροί και εκατοντάδες άλλοι εξακολουθούν να αγνοούνται.
Πέρα από την τραγικότητα των θανάτων, τα ερωτήματα για τους συλληφθέντες που παραμένουν προσωρινά υπό κράτηση, αλλά και την εξιχνίαση της απόπειρας ρυμούλκησης από το Λιμενικό, κάτι που δεν παύει να συνταράσσει είναι αδιαμφισβήτητα η ξενοφοβική και ρατσιστική αντιμετώπιση πολλών ατόμων απέναντι στην τραγωδία. Στην προκειμένη περίπτωση, οι προσπάθειες επίρριψης ευθυνών και μικροπολιτικής είναι τουλάχιστον ασήμαντες, καθώς πρόκειται για ανθρώπινες ζωές που βρήκαν τέλος με έναν τελείως απάνθρωπο τρόπο. Μία εβδομάδα μετά το συμβάν, η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων πέρασε όχι για να απαλύνει τον πόνο των αδικοχαμένων, αλλά για να αναγνωρίσει την δυσμενή θέση στην οποία βρίσκονται όλοι οι πρόσφυγες και να αποδώσει τιμή στους νεκρούς, όχι μόνο του συγκεκριμένου ναυαγίου, αλλά σε όλους τους ανθρώπους θύματα εξαναγκασμένης μετακίνησης.
Η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων τιμήθηκε για πρώτη φορά παγκοσμίως στις 20 Ιουνίου 2001, σε ανάμνηση της 50ής επετείου της Σύμβασης του 1951 σχετικά με το καθεστώς των προσφύγων. Αρχικά, ήταν γνωστή ως Ημέρα των Προσφύγων της Αφρικής, προτού η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών την ορίσει επίσημα ως διεθνή ημέρα τον Δεκέμβριο του 2000. Η Σύμβαση του 1951 για τους πρόσφυγες, που εγκρίθηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, παρέχει έναν διεθνώς αναγνωρισμένο ορισμό του πρόσφυγα και υπογραμμίζει τη νομική προστασία, τα δικαιώματα και τη βοήθεια που δικαιούται ένας πρόσφυγας.
Με αφορμή την φετινή τραγωδία της Μεσογείου, η Maria Clara Martin, Αντιπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, επισημαίνει ότι «η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων είναι πράγματι μια θλιβερή περίσταση». Σε άρθρο γνώμης που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Τα Νέα» υπενθυμίζει ότι «κανείς δεν επιλέγει να γίνει πρόσφυγας. Κανείς δεν επιλέγει να εκδιωχθεί από το σπίτι του εξαιτίας πολέμου, βίας ή διωγμών», τονίζοντας παράλληλα ότι το διαφορετικό πολιτισμικό, θρησκευτικό ή εθνοτικό υπόβαθρο τους, μπορεί να οδηγήσει σε συνεκτικές και ειρηνικές κοινωνίες, αν στις αρχές μιας κοινωνίας περιλαμβάνεται αυτή της συμπερίληψης.
Μάχες ενάντια στις προκαταλήψεις και τα στερεότυπά μας, μάχες κατάρριψης των στεγανών που μας κρατούν δέσμιούς τους, μάχες για να αντιληφθούμε ότι τυχαία δεν βρισκόμαστε εμείς εντός ενός πλοίου, τυχαία δεν γεννηθήκαμε και δεν αναγκαστήκαμε να εγκαταλείψουμε οικογένειες και πατρίδες. Διότι «κανείς δεν επιλέγει να εκδιωχθεί από το σπίτι του εξαιτίας πολέμου, βίας ή διωγμών».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- World Refugee Day 20 June, un.org, διαθέσιμο εδώ
- World Refugee Day, unhcr.org, διαθέσιμο εδώ
- Refugee Week Greece, refugeeweek.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ελπίδα για έναν κόσμο που αγκαλιάζει τους πρόσφυγες, tanea.gr, διαθέσιμο εδώ
- World Refugee Day 2023: Theme, historical significance, quotes and all you need to know, wionews.com, διαθέσιμο εδώ
