Της Χιόνας Οικονομάκη,
Οι δύο βασικές αρχές που διέπουν διαχρονικά την ανθρωπότητα είναι η τέχνη και η επιστήμη και συνήθως ένας άνθρωπος που ασχολείται με ένα από τα δύο τείνει να μεροληπτεί προς τον τομέα του. Ο Cormac McCarthy, όμως, συνιστά μία διαφορετική περίπτωση, ενός ανθρώπου που έχει ασχοληθεί διεξοδικά και με τους δύο αυτούς πυλώνες της ανθρώπινης ύπαρξης και δεν διστάζει να μετουσιώσει τον συνδυασμό τους σε ένα εξαίρετο λογοτεχνικό δημιούργημα. Στο επίκεντρο του βιβλίου του, που τιτλοφορείται Ο Επιβάτης και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Gutenberg, θα θέσει την Επιστήμη, με τη συντριπτική πλειοψηφία των χαρακτήρων που δημιουργεί να είναι εξαιρετικά ευφυείς.
Ο Cormac McCarthy υπήρξε ένας άνθρωπος εξαιρετικά ταλαντούχος που, δικαίως, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς στην ιστορία της αμερικανικής λογοτεχνίας. Ξεχωρίζει για τις θεματικές με τις οποίες καταπιανόταν, οι οποίες περιστρέφονταν γύρω από μία συγκεκριμένη φιλοσοφία: Δεν τον ενδιέφεραν τόσο οι απαντήσεις των ερωτημάτων, όσο τα ίδια τα ερωτήματα. Μάλιστα, Ο Επιβάτης είναι το πρώτο βιβλίο του συγγραφέα μετά από 16 χρόνια αποχής του από τον χώρο των εκδόσεων και σε αυτό καθίσταται εμφανής η προαναφερθείσα οπτική του για τα πράγματα. Ο συγγραφέας έφυγε από τη ζωή στις 13 Ιουνίου του 2023.
Το βιβλίο μάς μεταφέρει στην Αμερική του 1980 και πρωταγωνιστής του είναι ο Μπόμπι Γουέστερν, ένας 32χρονος άνδρας που διακρίνεται από μία θλίψη, στην οποία διαρκώς τον οδηγούν οι φιλοσοφικοί του στοχασμοί. Ο Μπόμπι εργάζεται ως δύτης σε μία ομάδα διάσωσης που εδράζεται στη Νέα Ορλεάνη, ενώ στο παρελθόν υπήρξε φυσικός αλλά και οδηγός ράλι. Σε μία επιχείρηση της ομάδας του, θα βουτήξουν στον βυθό για τον εντοπισμό ενός μικρού αεροσκάφους που είχε βυθιστεί στη θάλασσα. Τότε, θα ανακαλύψουν πως το μαύρο κουτί και το σχέδιο πτήσης απουσιάζουν, όπως και ένας επιβάτης. Έκτοτε, η ζωή του ήρωα θα αλλάξει ριζικά: Άνδρες τον επισκέπτονται και του ζητούν πληροφορίες αναφορικά με το αεροσκάφος και τη μυστηριώδη εξαφάνιση του ενός επιβάτη, το δωμάτιο στο οποίο διέμενε θα διαρρηχθεί, ο τραπεζικός του λογαριασμός θα δεσμευτεί και πολλοί από τους φίλους του θα πεθάνουν. Ο ίδιος, λοιπόν, αποφασίζει να φύγει μακριά και να κρυφτεί από όλα όσα αισθανόταν πως τον απειλούσαν. Παράλληλα, ο Μπόμπι πενθεί αδιάκοπα τον προ 8 ετών χαμό της αγαπημένης του αδελφής, Αλίσια, με την οποία υπήρξε –και πιθανότατα εξακολουθεί να είναι– βαθιά ερωτευμένος.
Κάθε κεφάλαιο του βιβλίου ξεκινάει με ένα κομμάτι της «ιστορίας» της Αλίσια, το οποίο είναι διατυπωμένο με πλαγιαστά γράμματα και αφορά κάτι πολύ συγκεκριμένο: Η κοπέλα, μία ευφυέστατη μαθηματικός, βρίσκεται έγκλειστη στο ψυχιατρείο «Στέλα Μάρις» και βασανίζεται από τις σκέψεις και τις… παραισθήσεις της. Αναλυτικότερα, την επισκέπτεται μία αποκρουστική «κουστωδία» τερατόμορφων όντων, των οποίων ηγείται το «Παιδί», μία ανθρωπόμορφη, τρομακτική φιγούρα, που στη θέση των χεριών της έχει λέπια. Το «Παιδί» επαναφέρει στη μνήμη της Αλίσια ευχάριστες ή και επώδυνες στιγμές της ζωή της, επιμένοντας στην αναφορά του αδελφού της και στην ιδιόμορφη σχέση που είχε αναπτυχθεί μεταξύ τους. Οι σκηνές που διαδραματίζονται στο ψυχιατρείο παραπέμπουν σε διεστραμμένο παραμύθι, με τα άλλοτε «μαγικά» πλάσματα να προσδίδουν μία φρικαλεότητα και την πρωταγωνίστρια να αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο δίπολο της «κώφευσης» και της ενεργής συμμετοχής στις τερατώδεις παραισθήσεις της.
Από το βιβλίο δεν λείπουν οι φιλοσοφικοί στοχασμοί, οι οποίοι απορρέουν από ένα άλλο χαρακτηριστικό του γνώρισμα: Ο «περιπλανώμενος» Μπόμπι Γουέστερν συζητά διαρκώς με νέους ή παλαιούς φίλους, γνωστούς ή συγγενείς. Από ένα σημείο κι έπειτα, η ουσιαστική πλοκή της ιστορίας είναι οι διάλογοι του Μπόμπι, μέσα από τους οποίους ο αναγνώστης γνωρίζει καλύτερα τον ήρωα και, παράλληλα, προβληματίζεται σχετικά με ζητήματα πολυδιάστατα: Ο Θεός, η σχιζοφρένεια, ο πόλεμος, η τραγικότητα του θανάτου και η αυτό-συνείδηση είναι μερικά μόνο από τα θεμελιώδη φιλοσοφικά ερωτήματα που τίθενται και συζητούνται από ανθρώπους οξυδερκείς, που, όμως, βιώνουν τη δική τους παρακμή. Το προφίλ των ηρώων μάς εντάσσει σε ένα «σκοτεινό» κλίμα, προσδίδοντας στο έργο ρομαντικά στοιχεία. Σε μία εξαιρετικά γοητευτική αντίφαση, λοιπόν, οι συνομιλητές του Μπόμπι, άνθρωποι «κατεστραμμένοι», καταθλιπτικοί αλκοολικοί, αποτυχημένοι, ακόμα και σχιζοφρενείς, θα καταπιαστούν με μείζονος σημασίας προβληματισμούς και θα δώσουν τη δική τους «λύση», διατυπώνοντας οπτικές εξαιρετικά ενδιαφέρουσες.
Το επέκεινα είναι μία από τις βασικότερες θεματικές του βιβλίου, κάτι που καθίσταται εμφανές, ήδη, από τις πρώτες σελίδες, αφού Ο Επιβάτης ξεκινά με μία εικόνα θανάτου, αυτή του κρεμασμένου σώματος της νεκρής Αλίσια. Πέρα από τον χαμό της αδελφής του, ο Μπόμπι ταλανίζεται και από αυτόν του πατέρα του, ο οποίος, μάλιστα, υπήρξε μέλος της ομάδας που εφηύρε την ατομική βόμβα, καθώς ήταν εξαίρετος φυσικός. Η ματαιότητα της ζωής, η βεβαιότητα του θανάτου και η ταυτόχρονη οδύνη που γεννάται από την ανέλπιστη επιθυμία για επικοινωνία με όσους έχουν πια «χαθεί», μία επικοινωνία που εκ των πραγμάτων είναι ανέφικτο να πραγματοποιηθεί, βασανίζουν διαρκώς το μυαλό του ήρωα, ο οποίος βυθίζεται σε μία θλίψη. Μία θλίψη που εντείνεται κάθε φορά που επαναφέρει στη μνήμη του την Αλίσια, την πανέξυπνη αδελφή του με την οποία εξακολουθεί να είναι ερωτευμένος.
Ο Επιβάτης συνιστά ένα εξαίρετο βιβλίο που στο μεγαλύτερο μέρος του είναι διαλογικό. Οι συζητήσεις του Μπόμπι Γουέστερν με ετερόκλητους ανθρώπους εξελίσσεται, εν τέλει, στην ίδια την πλοκή του έργου, μία πλοκή που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και προσφέρει διαφορετικές οπτικές πάνω σε σημαντικά φιλοσοφικά και υπαρξιακά ερωτήματα. Σε συνέχεια του εν λόγω βιβλίου, κυκλοφορεί το μυθιστόρημα Stella Maris, στο οποίο αυτή τη φορά πρωταγωνιστεί η Αλίσια. Ο τίτλος του βιβλίου είναι ταυτόσημος με την ονομασία της ψυχιατρικής κλινικής στην οποία νοσηλεύεται η κοπέλα και σε αυτό ο αναγνώστης θα είναι σε θέση να εντρυφήσει στην οπτική της Αλίσια για τα πράγματα και στη δική της, εξίσου ιδιαίτερη, ιστορία.
