Του Νίκου Βελιώτη,
Η δερματοστιξία είναι μια τεχνική που βρίσκει τις ρίζες της σε διάφορους πολιτισμούς της αρχαιότητας. Σήμερα είναι μια από τις δημοφιλέστερες εκφάνσεις της προσωπικής έκφρασης και ολοένα και περισσότεροι επιλέγουν να απεικονίσουν αυτό που τους εκφράζει πάνω στο δέρμα τους. Ως φαινόμενο, έχει αποτελέσει πολλές φορές πεδίο αντιπαράθεσης και κοινωνικής κριτικής της ζωής. Όσον αφορά την υγεία, έχουν γραφτεί πολλά και έχουν ληφθεί πολλά περισσότερα υγειονομικά μέτρα, κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζεται η δερματοστιξία, στα πλαίσια της μόλυνσης και της μετάδοσης ασθενειών. Το παρόν άρθρο θα σταθεί στις επιπτώσεις των χρωστικών (και ιδίως των πολύχρωμων) στην υγεία, με έμφαση τη συσχέτισή τους με τον καρκίνο.
Πώς δρουν οι χρωστικές;
Οι χρωστικές που χρησιμοποιούνται διακρίνονται σε δύο είδη, ανάλογα με τη χημική τους σύσταση: τις οργανικές και τις ανόργανες. Οι οργανικές, που είναι φυσικής προέλευσης, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα αποδομούνται από τον οργανισμό, με συνέπεια το ξεθώριασμα του τατουάζ. Το κακό αισθητικό αποτέλεσμα οδηγεί πολλούς στην επιλογή των ανόργανων μελανιών, παραβλέποντας την τοξικότητά τους και το μεγαλύτερο ρίσκο για την υγεία. Το ρίσκο οφείλεται στο ότι αποτελούνται από βαρέα μέταλλα, όπως μόλυβδος, υδράργυρος και κάδμιο. Τα βαρέα μέταλλα, λόγω του μεγέθους τους, ουσιαστικά παγιδεύονται στη συγκεκριμένη περιοχή και δεν μπορούν να απορριφθούν από τον οργανισμό, οδηγώντας έτσι σε έντονο χρωματισμό και στη μονιμότητα. Επιπρόσθετα, πέρα από τις χρωστικές, στα μελάνια που χρησιμοποιούνται υπάρχουν ουσίες που λειτουργούν ως μεταφορείς του μελανιού, προκειμένου να διαπεράσει τα διαμερίσματα του δέρματος.
Παρενέργειες
Μπορεί οι προφυλάξεις (αποστειρωμένο περιβάλλον, διαφορετικές βελόνες), που λαμβάνονται κατά τη διαδικασία, να έχουν αντιμετωπίσει συνήθεις υγειονομικές απειλές στο παρελθόν (π.χ AIDS), ωστόσο υπάρχουν αυξημένες ανησυχίες για τη χρήση των μελανιών, ειδικότερα των έγχρωμων. Μεταξύ των ανεπιθύμητων ενεργειών, περιλαμβάνονται αλλεργικές αντιδράσεις, δερματικές λοιμώξεις και φλεγμονές. Οι αλλεργικές αντιδράσεις εκδηλώνονται, κυρίως, με τη μορφή κνησμού και οιδήματος, που συνήθως υποχωρούν σε διάστημα 2-3 εβδομάδων. Αν, όμως, δεν αντιμετωπιστούν σωστά, μπορεί να χρειαστεί ιατρική παρέμβαση. Γενικά, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, καθώς οι περιπτώσεις αλλεργιών ύστερα από τατουάζ είναι σχετικά σπάνιες.
Χρωστικές και καρκίνος
Πέρα από την τοξικότητα της κάθε ουσίας, υπάρχει άλλη μια πηγή ανησυχίας. Οι επιστήμονες, προς το παρόν, δεν είναι σε θέση ακόμη να γνωρίζουν ακριβώς τα μονοπάτια με τα οποία μεταβολίζονται και διασπώνται οι χρωστικές από τον οργανισμό. Πολλές χρωστικές που περιέχουν διπλούς δεσμούς αζώτου, κάτω από την ηλιακή ακτινοβολία και την επίδραση ορισμένων βακτηριών της φυσιολογικής χλωρίδας του οργανισμού, παράγουν καρκινογόνες ουσίες. Άλλη μια πηγή ανησυχίας είναι το μέγεθος ορισμένων μορίων, που περιέχονται στο μελάνι. Μπορεί τα μόρια των χρωστικών, όπως προαναφέρθηκε, να παγιδεύονται τοπικά, εντούτοις υπάρχουν νανοσωματίδια πολλές φορές άγνωστα, που διαπερνούν τις κυτταρικές μεμβράνες και τους διάφορους φραγμούς και εισέρχονται στον πυρήνα των κυττάρων, μεταβάλλοντας τη γονιδιακή ρύθμιση και αυξάνοντας την πιθανότητα καρκίνου.
Απαγόρευση
Όλες αυτές οι ενδείξεις οδήγησαν την Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιανουάριο του 2022 να απαγορεύσει περισσότερες από 4.000 χημικές ενώσεις. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι συγκεκριμένες ενώσεις απαγορευτήκαν σε προφυλακτική βάση, διότι υπήρχαν υποψίες για πιθανές επιπτώσεις στην υγεία και όχι επειδή έχουν συσχετιστεί ισχυρά με κάποιο περιστατικό καρκίνου. Η απαγόρευση αυτή προκάλεσε μεγάλη δυσαρέσκεια στους υποστηρικτές των τατουάζ και στους καλλιτέχνες. Πολλοί καλλιτέχνες δηλώνουν ότι η συγκεκριμένη απόφαση δημιούργησε αναστάτωση και περιορίζει τη χρωματική τους παλέτα και, συνεπώς, την τέχνη τους. Υπάρχουν εναλλακτικές για κάποια χρώματα όπως το κίτρινο και το κόκκινο, ενώ δεν υπάρχουν για το μπλε και το πράσινο. Έτσι, γίνεται έρευνα πάνω στην εύρεση νέων μελανιών, που είναι ασφαλή για χρήση.
Πολλοί είναι αυτοί που δυσαρεστήθηκαν με την απαγόρευση και εξακολουθούν να επιλέγουν χρωματιστά τατουάζ, ενώ άλλοι νιώσανε ασφαλείς. Η υγεία είναι πάντα στο επίκεντρο και σε τέτοιες καταστάσεις η συμβουλή του ιατρού και η επιλογή του σωστού καλλιτέχνη, που ακολουθεί και σέβεται τα υγειονομικά πρωτοκολλά, πρέπει να προτιμάται. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά μελάνια, ενώ η διαδικασία του τατουάζ είναι γενικά ασφαλής. Ωστόσο, η τελική επιλογή έγκειται στην προσωπική ευχέρεια του κάθε ατόμου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- New study finds that almost half of tattoo inks contain chemicals that can cause cancer, independent.co.uk. Διαθέσιμο εδώ
- Tattoo artists are struggling as coloured tattoo ink is banned in the EU, unilad.com. Διαθέσιμο εδώ
- Future looking less bright for EU tattoo artists, dw.com. Διαθέσιμο εδώ
- Potential chemical risks from tattoos and their relevance to military health policy in the United States, link.springer.com. Διαθέσιμο εδώ
- From machines to macrophages: Breaking down the science of tattooing, thevarsity.ca. Διαθέσιμο εδώ
