Toυ Νίκου Χριστοδούλου,
Όταν η Γαλλία πέρασε στη φάση της κοινοβουλευτικής σταθερότητας μέσω της Τρίτης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας επήλθαν πολλές αλλαγές στο Σύνταγμα, προκειμένου να ενισχυθεί ο ρόλος του νομοθετικού σώματος σε βάρος αυτού του Αρχηγού του Κράτους, με σκοπό να μη μπορεί ένας άνθρωπος μόνος του να συγκεντρώσει στα χέρια του όλη την εξουσία και να μην επαναληφθούν τα γεγονότα που οδήγησαν στην κατάλυση της Δεύτερης Δημοκρατίας. Το μόνο που δεν άλλαξε ήταν η επταετής διάρκεια της προεδρίας από τη στιγμή που ο ρόλος της έγινε εθιμοτυπικός.
Παραμένοντας και στο νέο Σύνταγμα της Τέταρτης Δημοκρατίας μετά τη γαλλική απελευθέρωση και έχοντας γίνει θεσμική παράδοση πλέον, η επταετής θητεία έγινε αποδεχτή από τον Στρατηγό De Gaulle, o οποίος αφιέρωνε τον περισσότερο χρόνο του στο να επανεξετάζει το ανανεωμένο καθεστώς του Προέδρου της Δημοκρατίας μέσα στο νέο συνταγματικό πλαίσιο που δημιούργησε με αφορμή την κρίση στην Αλγερία. Επιπλέον, η μεγάλη προεδρική θητεία είχε ως σκοπό να μη συμπίπτει η εκλογή του Αρχηγού του κράτους με τις κοινοβουλευτικές εκλογές, κάτι που κατά τον Στρατηγό διασφάλιζε τον υπερκομματικό χαρακτήρα του ρόλου του.
Στα χρόνια της Πέμπτης Δημοκρατίας (1958-σήμερα), οι δύο διαδοχικές επταετίες που ολοκληρώθηκαν για πρώτη φορά από τον Πρόεδρο Francois Mitterrand και η τρίτη συγκατοίκηση ανάμεσα στον Jacques Chirac και τον Lionel Jospin επέσπευσαν την επιθυμία για αλλαγές σε αυτό που φαινόταν ως μια υπερβολικά μεγάλη περίοδος. Η επταετής θητεία αντικαταστάθηκε τελικά από την πενταετή θητεία που αποφασίστηκε με το δημοψήφισμα του 2000 με μεγάλη πλειοψηφία 73%, αλλά με την αποχή να φτάνει το 70% και συμπληρώνεται από έναν εκλογικό νόμο που τείνει να τοποθετήσει την εκλογή Προέδρου μόλις έναν μήνα από τις κοινοβουλευτικές εκλογές. Αυτή η μεταρρύθμιση της προεδρικής εντολής εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το 2002.
Ωστόσο, ο αντίκτυπος της εισαγωγής της συγχρονισμένης πενταετούς θητείας σε προεδρία και εθνοσυνέλευση έχει δημιουργήσει εκτεταμένες ανησυχίες στους υποστηρικτές του κοινοβουλευτικού πνεύματος του «γκωλικού» συντάγματος, ότι μακροπρόθεσμα μπορεί να οδηγήσει σε εγκαθίδρυση αμιγώς προεδρικού συστήματος. Κατά συνέπεια και προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτή η προοπτική, έχουν πολλαπλασιαστεί οι φωνές που ζητούν επιστροφή σε μια άπαξ ανανεώσιμη επταετή θητεία, ενώ άλλοι, όπως η πρώην πρώτη γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος και Δήμαρχος της πόλης της Lille, Martine Aubry, αναρωτιούνται εάν είναι δυνατό να αλλάξει μια κοινωνία, να δρομολογηθούν όλες οι πολιτικές που θέλει να εφαρμόσει ένας Πρόεδρος σε μόλις πέντε χρόνια.
Ως προς αυτό, ο Emmanuel Macron δήλωσε ότι είναι υπέρ της διεξαγωγής ενδιάμεσων βουλευτικών εκλογών, πράγμα το οποίο, βέβαια, απαιτεί μεγαλύτερη προεδρική περίοδο, οι οποίες θα μπορούσαν να αντιστοιχούν στην «δημοκρατική πνοή» που θέλει ο Macron μεσοπρόθεσμα, όπως οι ενδιάμεσες εκλογές για το Κογκρέσο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην πράξη, μόνο ο Στρατηγός De Gaulle και ο Giscard d’Estaing υπηρέτησαν για περισσότερα από πέντε συνεχόμενα χρόνια. Αναλυτικότερα, ο στρατηγός de Gaulle εξελέγη το 1965 για πρώτη φορά σε καθολική ψηφοφορία και έφυγε το 1969.
Ο Georges Jean Raymond Pompidou εξελέγη το 1969 και πέθανε το 1974. Ο Francois Mitterrand εξελέγη το 1981, αλλά κυβέρνησε μόνο μέχρι το 1986, καθώς η δεξιά κέρδισε τις νομοθετικές εκλογές. Επανεξελέγη το 1988 και στην πραγματικότητα κυβέρνησε μόνο μέχρι το 1993. Με άλλα λόγια, η περίοδος που κυβέρνησαν οι πρόεδροι πριν από τη συνταγματική μεταρρύθμιση, είναι μάλλον πέντε χρόνια, αν και η επίσημη διάρκεια ήταν επτά χρόνια. Είναι νωρίς, για να πει κανείς αν θα επέλθει η συνταγματική αλλαγή, σε κάθε περίπτωση, όμως, αυτή αποτελεί αίτημα απολύτως εφικτό που κερδίζει με το πέρασμα του χρόνου περισσότερους υποστηρικτές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Elections américaines 2018 : dis franceinfo, c’est quoi les “midterms” ?, Franceinfo, διαθέσιμο εδώ
- THE ROLE OF THE PRESIDENT, Elysee.fr, διαθέσιμο εδώ
