Του Νικήτα Μιστσένκο,
«Γιαννάκη, μην παίζεις με το φαγητό σου, τα παιδάκια στην Αφρική δεν έχουν να φάνε». Μια φράση που όμοια της σίγουρα όλοι κάποια στιγμή στην παιδική ηλικία τους άκουσαν κατά την διάρκεια γεύματος. Είναι, όμως, τα πράγματα έτσι; Η απάντηση, όπως πολλοί περιμένουν, είναι ναι. Πολλά είναι τα παιδάκια, αλλά και οι ενήλικοι Αφρικανοί που πεινούν.
Στην λίστα με τις 10 χώρες που μαστίζονται από την πείνα, παγκοσμίως, το 2022, μόνο μια, η Αϊτή, ήταν χώρα εκτός της Αφρικανικής ηπείρου. Με αύξουσα σειρά, οι 10 χώρες που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα ως προς την παροχή φαγητού στους πολίτες τους είναι: η Σιέρρα Λεόνε, το Λεσότο, η Λιβερία, ο Νίγηρας, η Αϊτή, με την κορυφαία πεντάδα να συναπαρτίζεται από το Τσαντ, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη Μαδαγασκάρη, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και την Υεμένη, στο νούμερο ένα.
Υπάρχουν πολλές χώρες όπου η πείνα είναι ευρέως διαδεδομένη, αλλά τα δεδομένα είναι ανεπαρκή για τη σωστή κατάταξή τους στον Παγκόσμιο Δείκτη Πείνας. Το 2022, αρκετές χώρες κατατάσσονται γύρω από την Υεμένη όσον αφορά τα επίπεδα πείνας και περιλαμβάνουν το Μπουρούντι, τη Σομαλία, το Νότιο Σουδάν και τη Συρία.
Η Σιέρρα Λεόνε φαίνεται να κάνει βήματα προς την αντιμετώπιση του προβλήματος. Ο δεκαετής εμφύλιος που έληξε το 2002 άφησε πολλά μελανά σημεία στο σύστημα τροφίμων της χώρας, αλλά δημιούργησε και συνθήκες (πληθωρισμός) που δεν επέτρεπαν σε οικογένειες να προμηθεύονται τα απαραίτητα. Μερικά χρόνια μετά η χώρα χτυπήθηκε αλύπητα από τον ιό Έμπολα, τον COVID-19 και, τέλος, από τις επιπτώσεις της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Το Λεσότο είναι μια διαφορετική περίπτωση. Αποτελεί μια περίκλειστη, εξ ολοκλήρου από την Νότιο Αφρική, χώρα. Είναι ορεινή και βασίζεται ως επί το πλείστο στη γεωργία. Η κλιματική αλλαγή, όμως, δεν είναι θετικός οιωνός για το μέλλον αυτού του κράτους, που υπολογίζεται πως κάτοικοι αναγκάζονται να χρησιμοποιήσουν το 45% του εισοδήματός τους για τρόφιμα.
Η Λιβερία, γείτονας της Σιέρρα Λεόνε, δεν ξεφεύγει από την περίπτωση της τελευταίας. Η διαφορά θα ήταν δυνατό να ειπωθεί είναι πως αν και οι αγροτικές μονάδες είναι σε καλή κατάσταση και το έδαφος γόνιμο, η απουσία γεωργικών εξοπλισμών και προμηθειών εκμηδενίζει τα προηγούμενα. Το 1,90$ ημερήσιο εισόδημα, όπως είναι σαφές, δεν βοηθάει την κατάσταση. Ωστόσο, υπάρχει ένα κράτος όπου τα πράγματα είναι πιο αισιόδοξα και πρόκειται για το κράτος του Νίγηρα. Για πολλά χρόνια τα δεδομένα ήταν ανεπαρκή και η κατηγοριοποίηση του αδύνατη. Το 2022, όμως, παρουσιάστηκε ως ένα κράτος που έκανε πολύ σημαντικά βήματα για την καταπολέμηση της πείνας εντός των συνόρων του. Παράμετροι που δεν επιτρέπουν να επιτευχθεί αυτό συντομότερα είναι η αυξανόμενη ερημοποίηση του περιβάλλοντος, η πασχίζουσα οικονομία και η παρουσία μη κρατικών στρατιωτικών ομάδων σε όλο το μήκος των συνόρων της χώρας.
Προσπερνώντας την Αϊτή που δεν είναι αφρικανικό κράτος, περνάμε στο κράτος του Τσαντ. Το 2020 αυτό κατείχε την πρώτη θέση στη λίστα με τα κράτη που παγκοσμίως μαστίζονται από την πείνα. Οι συγκρούσεις και η κλιματική αλλαγή έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον που δεν είναι σε θέση να παρέχει τα απαραίτητα όχι μόνο στους πολίτες της χώρας, αλλά και τους πρόσφυγες που καταφεύγουν εκεί για να αποφύγουν τις συρράξεις από την γειτονικές πατρίδες τους.
Η πανδημία του COVID-19 επέφερε μεγάλο πλήγμα στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. 72% του πληθυσμού ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, πράγμα που οφείλεται στις συρράξεις, την κλιματική αλλαγή και την παρατεταμένη οικονομική κρίση. Η Μαδαγασκάρη μετράει σχεδόν το 50% του πληθυσμού της να πεινά. Οι επιπτώσεις της πείνας εδώ έχουν οδηγήσει σχεδόν στο 40% των παιδιών να παρουσιάζουν καθυστερημένη ανάπτυξη και το 7,7% των παιδιών να βιώνουν αδυναμία. Το ποσοστό παιδικής θνησιμότητας είναι ένα ανησυχητικό 5%. Η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, με λίγες απλές φράσεις, οφείλει τη θέση της στις αμέτρητες ένοπλες αναμετρήσεις που οδηγούν τους ανθρώπους να αφήσουν τα εδάφη τους. Το νούμερο ένα, η Υεμένη, μαστίζεται από ένοπλες συρράξεις στο εσωτερικό της και καλείται να αντιμετωπίσει και τους εξωγενείς παράγοντες που δεν διευκολύνουν στο παραμικρό τις ζωές των κατοίκων της. Η ασιτία και ο υποσιτισμός οδηγούν σε περιστάσεις τέτοιες που η παιδική παράλυση, η χολέρα και η ιλαρά δεν αντιμετωπίζονται εγκαίρως και αποτελεσματικά.
Ανακεφαλαιώνοντας, ο πρώτος στόχος βιώσιμης ανάπτυξης μάλλον είναι μακριά από το να επιτευχθεί. Οι 9 χώρες που αναφέρθηκαν είναι ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα του τι συμβαίνει τόσο στην υπόλοιπη ήπειρο όσο και στον υπόλοιπο κόσμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Food Systems Transformation and Local Governance, GHI, διαθέσιμο εδώ
- Famine Explained: Definition, causes and facts, Concern Worldwide, διαθέσιμο εδώ
- The world’s 10 hungriest countries in 2022, UNRefugees, διαθέσιμο εδώ
