Της Όλγας Βαρδακαστάνη,
Η αρπαγή, κοινώς απαγωγή, αποτελεί ένα διαρκές και οργανωμένο έγκλημα, το οποίο έχει ως απώτερο σκοπό τον εξαναγκασμό του θύματος ή άλλου προσώπου σε συγκεκριμένη πράξη, παράλειψη ή ανοχή. Οι απαγωγείς υποχρεώνουν το θύμα να τους ακολουθήσει δια της βίας, συνήθως με τη χρήση όπλου ή εκμεταλλευόμενοι τη σωματική τους διάπλαση. Στη χώρα μας, το συγκεκριμένο ποινικό αδίκημα παρατηρείται σπανίως, λόγω του μεγάλου ποσοστού αποτυχίας, καθώς τις περισσότερες φορές τα αποτελέσματα που οραματίζονται οι δράστες δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.
Αναφορικά με τους απαγωγείς, συνήθως πρόκειται για ανθρώπους «ερασιτέχνες», χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις και οργανωτικές ικανότητες, ενώ σε άλλες περιπτώσεις πρόκειται για κακοποιούς που ανήκουν σε παράνομα κυκλώματα και ενεργούν κατ’ επάγγελμα. Πράγματι, φαντάζει δύσκολο για τους επιστήμονες να σκιαγραφήσουν το προφίλ των εγκληματιών αυτών, διότι δεν ανήκουν σε μια συγκεκριμένη κοινωνική τάξη ούτε θεωρούνται απαραίτητα οικονομικά ασθενέστεροι.
Πως τιμωρούνται, όμως, οι δράστες που διαπράττουν το έγκλημα της απαγωγής σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα; Σύμφωνα με το άρθρο 322§1 Π.Κ, όποιος συλλαμβάνει ή απάγει δια της βίας, με απειλές ή εξαπάτηση κάποιο πρόσωπο, καθώς και όποιος καταστήσει όμηρο άλλον στερώντας του την προσωπική του ελευθερία, τιμωρείται με ποινή κάθειρξης μέχρι 10 έτη. Ειδικότερα, το άρθρο 324 Π.Κ υπάγει στο ρυθμιστικό του πλαίσιο τις αρπαγές των ανήλικων παιδιών, που αποτελούν πάντα ένα πολύ ευαίσθητο ζήτημα για την κοινωνία. Συγκεκριμένα, θεωρείται ένοχος, με ποινή φυλάκισης όποιος απαγάγει ανήλικο από τους γονείς του ή τον κηδεμόνα του (λ.χ. επίτροπο ανηλίκων) ή ακόμη και όποιος συμβάλλει στην εκούσια διαφυγή του.
Στην εύλογη περίπτωση που η αρπαγή και η στέρηση της γονικής μέριμνας προκαλέσει στον ανήλικο μεγάλο κίνδυνο ζωής ή σοβαρή βλάβη στην υγεία του, ο απαγωγέας τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 1 έτος (324§1 Π.Κ). Αν το θύμα είναι μικρότερο των δεκατεσσάρων ετών, τότε επισύρεται στον δράστη ποινή κάθειρξης μέχρι 10 έτη, ενώ η ίδια καταδίκη προβλέπεται και όταν ο σκοπός της αρπαγής είναι κερδοσκοπικός ή όταν ο δράστης παρασέρνει τον ανήλικο σε γενετήσιες και ανήθικες πράξεις (324§2 Π.Κ). Οι απαγωγές στην πλειοψηφία τους στηρίζονται σε οικονομικά κίνητρα, όπως στην είσπραξη λύτρων, η οποία απειλείται εξίσου με ποινή κάθειρξης (324§3 Π.Κ).
Συγχρόνως, ο περί Ποινικού Κώδικα Νόμος (Κεφ.154) αναγνωρίζει την αρπαγή προσώπου ως κακούργημα, καταδικάζοντας τον δράστη σε επτά χρόνια φυλάκισης, εφόσον έχει ως σκοπό του τον άδικο και κρυφό περιορισμό του θύματος (Άρθρο 250).
Στην ίδια κατηγορία εγκλημάτων κατά της προσωπικής ελευθερίας ανήκει και η παράνομη κατακράτηση του άρθρου 325 Π.Κ. Οι προϋποθέσεις της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος πληρούνται, όταν ο δράστης κατακρατεί ή απαγάγει κάποιον χωρίς τη συγκατάθεσή του, στερώντας του ένα από τα σημαντικότερα συνταγματικά κατοχυρωμένα έννομα αγαθά. Με το άρθρο 5§3 του Συντάγματος θεσπίζεται το απαραβίαστο της προσωπικής ελευθερίας, κάθε ατόμου ανεξαιρέτως και κανείς δεν επιτρέπεται να φυλακιστεί, να συλληφθεί ή ακόμα και να περιοριστεί, αν δεν το επιτάσσει ο Νόμος. Στην περίπτωση που η κατακράτηση του θύματος διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα, λόγω της φύσης του εγκλήματος, ο ένοχος καταδικάζεται τουλάχιστον σε 2 χρόνια φυλάκισης και χρηματική ποινή σωρευτικά.
Ποια είναι, όμως, η διαφορά μεταξύ των δύο αυτών εγκληματικών πράξεων που οδηγούν στον περιορισμό της ελευθερίας του θύματος; Τα δυο αυτά αδικήματα δεν διαφοροποιούνται μόνο ως προς τις έννομες συνέπειες που επιφέρουν (κάθειρξη, φυλάκιση, χρηματική ποινή), αλλά απέχουν κυρίως ως προς τον τρόπο που εκτελείται η κύρια εγκληματική ενέργεια (δηλαδή, η αρπαγή προσώπου από τον προσωπικό ή εξωτερικό χώρο). Για να καταστεί πιο σαφές, στο κακούργημα της απαγωγής, η συνδρομή τουλάχιστον μιας προϋπόθεσης (χρήση βίας, απειλές, εξαπάτηση), αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για τη θεμελίωσή του. Εντούτοις, στην παράνομη κατακράτηση τα τρία αυτά στοιχεία απουσιάζουν.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως η μακροβιότερη απαγωγή που καταγράφηκε ποτέ από τις ελληνικές αστυνομικές αρχές κράτησε 6 ολόκληρους μήνες και έλαβε χώρα στην Κρήτη το 2017, με κρατούμενο τον Μιχάλη Λεμπιδάκη. Οι κακοποιοί του δεν κατόρθωσαν να αποσπάσουν το ποσό των 100 εκατομμυρίων ευρώ και, έτσι, ο επιχειρηματίας μετά από την εξάμηνη απαγωγή του αφέθηκε ελεύθερος, όντας σωματικά και ψυχικά υγιής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΠΟΙΝΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ (Ν. 4619/2019), Νοέμβριος 2019, Έκδοση 3, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ
- CHRONOPOULOS & PARTNERS, LAW OFFICE, Αρπαγή και παράνομη κατακράτηση, vlc-law.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, (1975/1986/2001/2008), Έκδοση 13, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ
- Νομοσχέδιο 2020, «Ο περί Ποινικού Κώδικα Νομός», ΚΕΦ.154
- ΈΘΝΟΣ, Απαγωγές στην Ελλάδα: Οι περιπτώσεις που συγκλόνισαν το πανελλήνιο
