Του Χάρη Κουρή,
Αμέτρητες φορές, κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, έχει σημειωθεί η άνοδος μιας περιφερειακής δύναμης, η οποία έχει φιλοδοξίες περί ηγεμονίας στην περιφέρειά της ή και ακόμα παραπέρα. Στην αρχή, ο επίδοξος ηγεμόνας προσπαθεί να επεκτείνει την επιρροή του μέσω της ήπιας ισχύος (πολιτιστική επιρροή, προπαγάνδα, μη κυβερνητικές οργανώσεις και άλλα) και ίσως και του εμπορίου, αλλά γρήγορα καταλαβαίνει ότι πολλές φορές οι γειτονικές χώρες δεν πείθονται τόσο εύκολα και προτιμούν την ασφάλεια, που τους προσφέρει ο ήδη υπαρκτός ηγεμόνας. Τότε, η επόμενη κίνηση της ανερχόμενης δύναμης πολύ συχνά χαρακτηρίζεται από «παρατολμία», καθώς καταφεύγει σε πιο άμεσες επιδείξεις της φιλοδοξίας της, δηλαδή την αύξηση των εξοπλισμών και των σκληρών δηλώσεων, ώστε, όπως τα λιοντάρια, να καταλάβει η αγέλη (η διεθνής κοινότητα δηλαδή) ότι υπάρχει ένα νέο φιλόδοξο αρσενικό (ο επίδοξος ηγεμόνας). Μία σχετική περίπτωση είναι αυτή της Κίνας και, όπως θα περίμενε κανείς, οι γειτονικές χώρες συνασπίζονται αμυντικά εναντίον της.
Για τους παραπάνω και άλλους λόγους, οι χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας έχουν ιδρύσει τον Σύνδεσμο των Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (Association of South–East Asian Nations – ASEAN). Πρέπει, όμως, να δούμε πρώτα πώς ξεκίνησε αυτή η κατάσταση με τις παράλληλες διεκδικήσεις στη Νότια Σινική Θάλασσα. Η απαρχή αυτού του προβλήματος θα μπορούσε ίσως να τοποθετηθεί στο 1932, όταν η Γαλλία ανακοίνωσε ότι θα προσαρτούσε το νησιωτικό σύμπλεγμα Paracel, παρά τις διαμαρτυρίες της Κίνας και της Ιαπωνίας, μία κίνηση στην οποία η Γαλλία προχώρησε στις 6 Απριλίου του 1933 και ενσωμάτωσε αυτά τα νησιά στην αποικία της Γαλλικής Ινδοκίνας. Αργότερα, κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, τα νησιά Paracel, αλλά και τα Spratly, πέρασαν στην κατοχή της Ιαπωνίας, η οποία, όμως, ως γνωστόν, έχασε τον πόλεμο και με τη Συνθήκη του Σαν Φρανσίσκο (9 Σεπτεμβρίου του 1951) απέσυρε τις αξιώσεις της από την περιοχή.
Παράλληλα, από το 1947 και η Κίνα (τότε η Δημοκρατία της Κίνας υπό το Εθνικιστικό Κόμμα) είχε προβάλει τις δικές της αξιώσεις σε αυτά τα δύο συμπλέγματα, παρουσιάζοντας μία σειρά από έντεκα απαιτήσεις (η «Ενδεκάπαυλη Γραμμή» – Eleven Dash Line), οι οποίες, με την άνοδο του Κομμουνιστικού Κόμματος, τροποποιήθηκαν σε εννιά (Nine Dash Line). Η κατάσταση έγινε μετά πιο περίπλοκη, καθώς άρχισαν να έχουν αξιώσεις σε μέρη αυτών των συμπλεγμάτων το Βιετνάμ (πρώτα το Νότιο, και μετά το επανενωμένο υπό τον Βορρά – μάλιστα και με μία συμπλοκή το 1988), οι Φιλιππίνες και η Μαλαισία προς το τέλος της δεκαετίας του 1970. Από τότε, έχει συμβεί και άλλη μία συμπλοκή μεταξύ Κίνας και Φιλιππινών το 1994, στον λεγόμενο «Ύφαλο της Σκανδαλιάς» (Mischief Reef), και τώρα η Κίνα κατέχει όλα τα νησιά Paracel και από τα Spratly το Βιετνάμ κατέχει τα περισσότερα σημεία (29), οι Φιλιππίνες 8, η Μαλαισία και η Κίνα κατέχουν από 5 η καθεμιά, και η Ταϊβάν (Πολιτεία της Κίνας) μόνο ένα. Παρ’ όλα αυτά, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας διεκδικεί το σύνολο των νησιών Spratly, αφού υπάρχουν αρκετοί υποθαλάσσιοι φυσικοί πόροι, και το θέμα των δικαιωμάτων αλίευσης, λόγω του οποίου έχουν σημειωθεί και θαλάσσια επεισόδια, είναι επίσης αρκετά σημαντικό.
Γνωρίζοντας αυτά, μπορούμε να δούμε γιατί οι χώρες του ASEAN σκοπεύουν να προχωρήσουν σε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με τον Ινδονήσιο ναύαρχο, τον Yudo Margono, ο οποίος έβγαλε μία ανακοίνωση μετά από σύνοδο των Ενόπλων Δυνάμεων της Ινδονησίας στην πόλη Nusa Dua του Μπαλί, η άσκηση θα λέγεται «Άσκηση Σταθερότητας του ASEAN» (ASEAN Solidity Exercise). Σκοπός της θα είναι η ενίσχυση των ικανοτήτων των κρατών του ASEAN (εκτός από τη Μυανμάρ, καθώς οι στρατηγοί της δεν έχουν καταφέρει να επιβάλουν την τάξη μετά το πραξικόπημα του 2021. Θα υπάρχει, ωστόσο έμμεση παρουσία της Μυανμάρ, μέσω του στρατιωτικού ακόλουθου Phyo Zaw Soe) όσον αφορά τη θαλάσσια έρευνα και διάσωση, και δεν σχετίζεται με την πολεμική ετοιμότητα. Ο Margono τόνισε επίσης ότι μέσω των ασκήσεων ο ΣΕΝΑ θα γίνει πιο συγκεντρωμένος, και πιο ικανός να επιβάλει τη σταθερότητα στην περιοχή.
Ανακεφαλαιώνοντας, η Νότια Σινική Θάλασσα αποτελεί μία εξαιρετικά ασταθή περιοχή, λόγω των επικαλυπτομένων διεκδικήσεων. Η Κίνα, ως μία αρκετά ισχυρή ανερχόμενη δύναμη, έχει συσπειρώσει τους γείτονές της εναντίον της, και εκείνοι τώρα προσπαθούν να ενισχύσουν τους δεσμούς μεταξύ τους ακόμα περισσότερο. Τώρα μένει να δούμε πώς θα αντιδράσει η Κίνα σε αυτήν την άσκηση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ASEAN to hold first joint military exercise off Indonesia, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- ASEAN to set joint military drills in North Natuna Sea, ANTARANews.com, διαθέσιμο εδώ
