Του Κωνσταντίνου Γκαμπή,
Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης θεσπίστηκε και εφαρμόστηκε τη δεκαετία του ’90, με σκοπό να διασφαλίσει ότι τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα διατηρούν υγιή δημοσιονομικά οικονομικά. Οι κανόνες του Συμφώνου κάμφθηκαν την περίοδο της πανδημίας και έτι περαιτέρω, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και της ενεργειακής κρίσης. Από το 2024, όμως, η Κομισιόν σκοπεύει να επαναφέρει τους δημοσιονομικούς κανονισμούς, μέσω της αναθεώρησης του Συμφώνου, με τη διαδικασία να έχει ξεκινήσει από τον Απρίλιο.
Βέβαια, αποτελεί τη δεύτερη προσπάθεια αναθεώρησης, καθώς και τον Νοέμβριο του 2022 κατατέθηκε μία πρόταση, η οποία, όμως, έκρινε η Γερμανία πως ήταν αρκετά ανεκτική και επιρρεπής στις πολιτικές πιέσεις. Αντίθετα, η Ιταλία ανησυχούσε πως δε θα μπορούσε, πλέον, να ασκεί ευέλικτες πολιτικές, όπως στο προηγούμενο καθεστώς, το οποίο, μέσω της αδιαλλαξία του και των ανέφικτων στόχων του, κατέληγε εκ των πραγμάτων να είναι ευέλικτο. Έτσι, τώρα συζητείται μία αντιπρόταση της Γερμανίας.
Σύγκρουση Βορρά-Νότου
Για άλλη μια φορά, η Γερμανία, η οποία ορθώς υποστηρίζει πως η μείωση του χρέους των χωρών της Ε.Ε. και ιδίως των νοτίων χωρών (συμπεριλαμβανομένης και της Γαλλίας) είναι προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη, αλλά και τη σταθερότητα σε περιόδους κρίσης, προτείνει αυστηρούς ποσοτικούς στόχους πλεονασμάτων και μείωσης του χρέους, ερχόμενη έτσι σε σύγκρουση με της χώρες του Νότου, οι οποίες, προφανώς, συμφωνούν ως προς τη μείωση του χρέους, αλλά μέσω ευέλικτων πολιτικών, οι οποίες δεν θα επιβάλουν λιτότητα, όπως μετά την κρίση του 2008.
Οι συζητήσεις τη στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο ακόμη συνεχίζονται, αλλά από ό,τι έχουμε δει μέχρι στιγμής, το νέο Σύμφωνο μάλλον θα προσφέρει περισσότερη ελευθερία στα κράτη-μέλη να διαχειρίζονται τα δημοσιονομικά τους, αλλά θα παραμένει και πιο συντηρητικό από την πρόταση του Νοεμβρίου.
Τι προβλέπει το νέο Σύμφωνο
Υπό τους νέους κανονισμούς λοιπόν, έπειτα από την ανάλυση βιωσιμότητας χρέους για κάθε χώρα, η Κομισιόν θα προτείνει κάποια μέτρα για τη μείωση του χρέους. Στη συνέχεια, κάθε χώρα θα υποβάλλει ένα 4-ετές σχέδιο (η περίοδος του οποίου μπορεί να επιμηκυνθεί, έως π.χ. τα 7 έτη), που θα περιλαμβάνει όχι μόνο τη μείωση του χρέους, αλλά και μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε κλάδους που θεωρεί κρίσιμους η Ε.Ε, όπως η «πράσινη» μετάβαση, η ψηφιακή οικονομία και η άμυνα. Τα σχέδια αυτά θα εγκρίνονται από το συμβούλιο των Υπουργών και θα μπορούν να τίθενται προς διαπραγμάτευση στην περίπτωση εθνικών εκλογών και τη συγκρότηση μίας νέας Κυβέρνησης. Εντός αυτών που θα συμφωνούνται θα είναι και το μέγεθος των πρωτογενών δαπανών, η αύξηση των οποίων δεν μπορεί να ξεπερνάει αυτήν του μεσοπρόθεσμου Α.Ε.Π., ώστε να εξασφαλίζεται η μείωση του χρέους.
Όσον αφορά τα ελλείματα, δε θα πρέπει να ξεπερνούν το 3% και σε περίπτωση που το κάνουν η χώρα είναι υποχρεωμένη να το μειώνει κατά 0,5% τον χρόνο. Ένας κανόνας που δεν ισχύει, βέβαια, για την Ελλάδα, η οποία για τα επόμενα έτη είναι επιφορτισμένη να παρουσιάζει πρωτογενή πλεονάσματα. Ενώ ο στόχος του χρέους των κρατών είναι κάτω του 60% του Α.Ε.Π., ένας μεγαλεπήβολος στόχος για τα κράτη του Νότου.
Πέραν των νέων κανονισμών, καταργήθηκαν και κάποιοι παλιοί, οι οποίοι ήταν αδύνατον να εφαρμοστούν, όπως ο περιβόητος κανόνας του 1/20. Σύμφωνα με αυτόν τον κανόνα, κάθε κράτος-μέλος, το χρέος του οποίοι υπερέβαινε το 60% του Α.Ε.Π. του, ήταν υποχρεωμένο να μειώνει κατά 1/20 το μέρος αυτού που υπερέβαινε το 60%. Κάτι το οποίο αν εφαρμοζόταν θα οδηγούσε χώρες όπως την Ελλάδα σε εξωπραγματικά πλεονάσματα.
Στατιστικά στοιχεία για την Ελλάδα
Η πρόταση που κατέθεσε η Ελλάδα στην Κομισιόν περιλαμβάνει και κάποιες προβλέψεις για την εξέλιξη της ελληνικής οικονομίας, τα οποία αξίζει νομίζω να αναφερθούν συνοπτικά. Αρχικά, ο πληθωρισμός αναμένεται να διαμορφωθεί στο 4,5% για φέτος, στο 2,4% το 2024 και 2% για το 2025 και 2026. Η μεγέθυνση του Α.Ε.Π. στο 2,3% για το 2023, 3% για το 2024 και 2025 και 2,1% για το 2026. Η ανεργία θα διαμορφωθεί στο 11,8% για το 2023, 10,9% για το 2024, 10% για το 2025 και 9,8% για το 2026. Για τις επενδύσεις προβλέπεται πως θα σημειώσουν ετήσια αύξηση 13,2% για το 2023, 9,7% για το 2024, 10,7% για το 2025 και 7,2% για το 2026. Τα πλεονάσματα θα είναι 1,1% για του 2023, 2,1% για το 2024, 2,3% για το 2025 και 2,5% για το 2026. Και το χρέος θα διαμορφωθεί σε 162,6% του ΑΕΠ το 2023, 150,8% το 2024, 142,6% για το 2025 και 135,2% το 2026.
Η Ε.Ε. πάσχει από έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών-μελών της και ιδίως μεταξύ Βορρά-Νότου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την απαίτηση αυστηρών κανονισμών από τους μεν, κάτι το οποίο διευρύνει το χάσμα αντί να το μικραίνει.
Οδεύουμε προς μία εποχή στην οποία η Γηραιά Ήπειρος δεν θα είναι πρωταγωνιστής στα παγκόσμια συμβαίνοντα, ενώ θα έχει να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή, τις αυξανόμενες ανισότητες και την άνοδο του ευρωσκεπτικισμού και της ακροδεξιάς. Ο μόνος τρόπος για να επιβιώσουν οι ευρωπαϊκές χώρες είναι μέσω της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η οποία υπονομεύεται από τη δυσπιστία και τη μικροπολιτική που κυριαρχούν σε κάθε σημαντική απόφαση της Ένωσης, όπως αυτή για τη δημοσιονομική πολιτική των κρατών.
Όσο το θεσμικό πλαίσιο της Ένωσης δε στηρίζεται στην αλληλοκατανόηση, αλλά στην «τεχνοκρατία», την απομόνωση των Βρυξελλών και τη δυσπιστία, τότε ποτέ δεν πρόκειται να έχουμε ένα Σύμφωνο Σταθερότητας ή οποιοδήποτε άλλο σύμφωνο, το οποίο εξυπηρετεί πραγματικά τα έθνη της Ευρώπης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Fight Over EU Fiscal Reform, .project-syndicate.org, διαθέσιμο εδώ
- Σύμφωνο Σταθερότητας: Ανοίγει η συζήτηση για την αλλαγή του – Τα όρια, οι «τιμωρίες» και τα στρατόπεδα, ot.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σύμφωνο σταθερότητας: Προβλέπει ανάπτυξη 3% για το 2024 και πλεόνασμα 1,1% το 2023, ot.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σύμφωνο Σταθερότητας: Πώς επηρεάζουν οι νέοι κανόνες την Ελλάδα, ot.gr, διαθέσιμο εδώ
