Του Χρήστου Μουτή,
Η αλεπού είναι ένα ζώο που έχει συναρπάσει τον άνθρωπο από αρχαιοτάτων χρόνων. Η ευρεία γεωγραφική της κατανομή, είχε ως αποτέλεσμα την αναπόφευκτη αλληλεπίδρασή της με διάφορες κουλτούρες και πολιτισμούς, και τη συνεισφορά της στη μυθολογία του εκάστου τόπου. Η αλεπού ως χαρακτήρας σε ιστορίες από όλη την υφήλιο παρουσιάζει κάποια οικουμενικά χαρακτηριστικά, όπως δόλο και οξυδέρκεια, όντας συχνά μια από τις «πανούργες» θεότητες, με αμφιλεγόμενη ηθική στάση. Ωστόσο, στις χώρες της Ανατολικής Ασίας – όπως την Κίνα, την Ιαπωνία και την Κορέα – οι αλεπούδες-πνεύματα παρουσιάζουν εκπληκτικές ομοιότητες – χωρίς, φυσικά, να λείπουν και διαφορές – που αναδεικνύουν ως ένα βαθμό την συναναστροφή των λαών αυτών σε πολιτισμικό επίπεδο.
Huli Jing
Οι huli jing (Κινέζικα: 狐狸精, «αλεπού-πνεύμα») είναι πνεύματα με μαγικές ικανότητες, τα οποία λαμβάνουν τη μορφή αλεπούς με εννέα ουρές στον επίγειο κόσμο. Έχουν αποτελέσει σύμβολα τόσο λατρείας, όσο και φόβου, με μνημεία χτισμένα προς τιμήν τους, όσο και κυνήγια οργανωμένα για την εξάλειψη αλεπούδων που θεωρούνταν πνεύματα.
Οι huli jing είναι αθάνατες, με την έννοια ότι διαθέτουν μακροβιότητα επ’ αόριστον. Με την πάροδο των ετών, οι μαγικές τους δυνάμεις και δεξιότητες ενισχύονται. Συγκεκριμένα, o Guo Pu – ακαδημαϊκός κατά την Δυναστεία των Τζιν, που έζησε τον 3ο-4ο αιώνα μ.Χ. – ανέφερε στα γραπτά του πως με το πέρας των πενήντα ετών, οι huli jing αποκτούν την ικανότητα να μεταμορφωθούν σε γυναίκα, ενώ στα εκατό έτη αποκτούν τη μορφή ανδρός. Η επίτευξη αυτών των μορφών συνήθως απαιτεί ένα τελετουργικό, όπου οι αλεπούδες τοποθετούν ένα ανθρώπινο κρανίο στη κεφαλή τους, σαν περικεφαλαία. Οι ανθρώπινες μεταμφιέσεις περιγράφονται ως πανέμορφες, με σκοπό τη σαγήνευση αφελών θνητών, ώστε οι huli jing να απορροφήσουν τη ζωτική τους ενέργεια. Μόλις φτάσουν τα χίλια έτη, οι huli jing έχουν την ικανότητα να ανυψωθούν σε κοσμικές οντότητες, φτάνοντας στα ουράνια, αλλά μόνο υπό την προϋπόθεση ότι απέχουν από την κατανάλωση ανθρώπινης ζωτικής ενέργειας για όλο αυτό το διάστημα.
Kitsune
Οι kitsune (Ιαπωνικά: 狐) είναι yōkai – υπερφυσικά πλάσματα – με τη μορφή αλεπούς, που άλλοτε έχουν είτε καλοπροαίρετο είτε κακόβουλο χαρακτήρα. Οι καλοπροαίρετες kitsune έχουν συσχετιστεί με τον Inari Ōkami, θεό της γεωργίας, της γονιμότητας, του ρυζιού και του τσαγιού, όντας αγγελιοφόροι του και μεσάζοντες των ουράνιων και επίγειων κόσμων, προσφέροντας συμβουλές και καλοτυχία στους ευσεβείς πιστούς. Η θέαση μιας kitsune θεωρείται ευοίωνο σημάδι για μία γόνιμη χρονιά.
Σταδιακά, οι αλεπούδες θεοποιήθηκαν και απέκτησαν τη δική τους ιεραρχία. Σύμφωνα με το Kyūsensha manpitsu, μια συλλογή εκθέσεων από την περίοδο Έντο, οι zenko – «καλές αλεπούδες» – διακρίνονται στις tenko, που είναι ύψιστες σε καλοσύνη, και ακολουθούν με φθίνουσα σειρά οι kinko, ginko, kuroko και byakko. Οι zenko έχουν τη δυνατότητα να λάβουν ανθρώπινη μορφή και με την πάροδο των ετών αποκτούν περισσότερες ουρές, έως εννέα, που αποτελούν σύμβολο της ισχύος τους.
Οι nogitsune – «άγριες αλεπούδες» – είναι κακόβουλα πνεύματα, τα οποία επίσης έχουν την ικανότητα να μεταμορφωθούν σε άνθρωπο, αλλά ημιτελώς, επομένως εμφανίζουν μια αλλόκοτη, υβριδική μορφή. Εναλλακτικά, μπορούν να κυριεύσουν τα σώματα γυναικών, απορροφώντας τη ζωτική τους ενέργεια, και χρησιμοποιώντας την πλέον «δερμάτινη» ενδυμασία τους για να σαγηνεύσουν άνδρες, είτε για δική τους ευχαρίστηση είτε επιθυμώντας να αποκομίσουν εκδίκηση για υποτιθέμενη ασέλγεια εις βάρος τους.
Kumiho
Οι kumiho ή gumiho (Κορεάτικα: 구미호, «αλεπού με εννέα ουρές»), σε αντίθεση με τις huli jing και τις kitsune, είναι πάντοτε κακόβουλα πνεύματα. Η αιμοδιψής φύση τους τις οδηγεί στο να καταβροχθίζουν τις καρδιές και τα συκώτια των ανθρώπων. Τα θύματά τους είναι συνήθως νεαροί άνδρες, τους οποίους σαγηνεύουν λαμβάνοντας γυναικεία μορφή, η οποία όμως μπορεί να ανιχνευθεί από κυνηγετικά σκυλιά, τα οποία αναγνωρίζουν τη χαρακτηριστική οσμή τους. Οι kumiho ενίοτε βεβηλώνουν νεκροταφεία, καταναλώνοντας πτώματα, ενώ δε διστάζουν να ικανοποιήσουν την όρεξη τους με παιδιά.
Σε περίπτωση που οι kumiho απέχουν από την κατανάλωση ανθρώπινης σάρκας επί μία χιλιετία, τότε μπορούν να αποκτήσουν μόνιμα ανθρώπινη μορφή. Εναλλακτικά, μπορούν να εξασφαλίσουν τον ίδιο σκοπό καταβροχθίζοντας χίλια συκώτια από χίλιους άνδρες.
Οι kumiho διαθέτουν, επίσης, το λεγόμενο yeowoo guseul, μια μαρμάρινη χάντρα, την οποία τοποθετούν στο στόμα τους, ώστε να απορροφήσουν ζωτική ενέργεια από τα θύματά τους μέσω ενός βαθιού φιλιού. Αν, ωστόσο, το θύμα καταπιεί τη χάντρα, τότε μπορούν να αποκτήσουν κρυφή γνώση για τον εαυτό τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Jeremy Roberts (2004), Chinese Mythology A to Z, Νέα Υόρκη: Εκδόσεις Facts on File.
- Huli Jing – The Chinese Original Nine-Tailed Fox, symbolsage.com, Διαθέσιμο εδώ
- kitsune, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
-
Kumiho: The Nine-Tailed Fox From Korean Mythology, exemplore.com, Διαθέσιμο εδώ
