Της Κατερίνας Δημητρακοπούλου,
Το Παλαιστινιακό Ζήτημα θεωρείται το πλέον μακροβιότερο ζήτημα στη Μέση Ανατολή και ένα από τα πολυπλοκότερα στις διεθνείς σχέσεις. Ο Μάιος του 2023 σήμανε την 75η επέτειο από τη Νάκμπα, δηλαδή την «καταστροφή» και την εκτόπιση 700.000 Παλαιστινίων μετά τον Α’ Αραβοϊσραηλινό Πόλεμο.
Οι απαρχές του Παλαιστινιακού Zητήματος μπορούν να εντοπιστούν στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ο αντισημιτισμός στην Ευρώπη οδήγησε τους Εβραίους να αναζητήσουν προστασία μέσω την ίδρυσης ενός εβραϊκού κράτους. Το 1917, ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών James Balfour απέστειλε μια Διακήρυξη, σύμφωνα με την οποία υποσχόταν την ίδρυση μιας «εβραϊκής πατρίδας» στην περιοχή της Παλαιστίνης (Διακύρηξη Balfour).
Τριάντα χρόνια αργότερα, το 1947, εκδόθηκε η Απόφαση 181 του ΟΗΕ και το σχέδιο διχοτόμησης της γης σε ένα τμήμα εβραϊκό και ένα αραβικό. Ο αραβικός λαός, που ήδη ένιωθε παραγκωνισμένος, έμεινε δυσαρεστημένος από την απόφαση και εξεγέρθηκε. Έκτοτε, οι δύο λαοί βρίσκονται διαρκώς σε σύγκρουση και πληθώρα διενέξεων έχουν λάβει χώρα, χαρακτηριστικότερες εκ των οποίων είναι οι τέσσερις αραβοϊσραηλινοί πόλεμοι και οι εισβολές στον Λίβανο και τη Γάζα.
Ανά τα χρόνια, έχουν γίνει πολλές προσπάθειες επίλυσης του ζητήματος, με σημαντικότερες την Συμφωνία Ειρήνης του Καμπ Ντέιβιντ το 1978, τις Ειρηνευτικές Συμφωνίες του Όσλο το 1993 και το 1995 και την Διάσκεψη της Αννάπολης το 2007. Ωστόσο, καμία από τις παραπάνω προσπάθειες δεν απέδωσε αληθινά αποτελέσματα. Η αδυναμία εύρεσης μιας κοινώς αποδεκτής λύσης οδηγεί τόσο τον παλαιστινιακό όσο και τον εβραϊκό λαό να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους μέσω του εθνικισμού και μέσω της άσκησης βίας.
Από τη μία, η αραβική πλευρά έχει κατηγορηθεί από τη διεθνή κοινότητα πως υποθάλπει τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως η Hamas και η Fatah. Μάλιστα, από το 2006 η Χαμάς είναι βασικός πρωταγωνιστής στην πολιτική σκηνή της Παλαιστινιακής Αρχής και από το 2007 κυβερνά την Λωρίδα της Γάζας.
Από την άλλη, το Ισραήλ έχει αποτύχει εδώ και δεκαετίες να συμμορφωθεί με τις διεθνείς αποφάσεις. Από το 1967, κατέχει παράνομα τμήματα της Παλαιστίνης, τα οποία απέκτησε μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών. Την ίδια χρονιά ο ΟΗΕ εξέδωσε απόφαση για αποχώρηση του Ισραήλ από τα εδάφη που απέκτησε μέσω άσκησης βίας, γεγονός το οποίο ακόμη δεν έχει πραγματοποιηθεί. Ταυτόχρονα, η επάνοδος του κόμματος Likud στην εξουσία τον Δεκέμβρη του 2022, σήμανε για το Ισραήλ την εγκαθίδρυση της πιο ακροδεξιάς κυβέρνησης στην ιστορία της χώρας. Ο Benjamin Netanyahu τους τελευταίους μήνες επιθυμεί να αναμορφώσει το δικαστικό σύστημα του Ισραήλ, με σκοπό η κυβέρνηση να αποκτήσει περισσότερες εξουσίες, γεγονός το οποίο έχει οδηγήσει τον ίδιο τον ισραηλινό λαό στις μεγαλύτερες διαδηλώσεις που έχει δει ποτέ η χώρα. Επιπλέον, ιστορικοί σύμμαχοι του Ισραήλ, όπως οι Η.Π.Α., έχουν αρχίσει να απομακρύνονται από αυτό, ενώ, ταυτόχρονα, χάνεται η φιλική στάση που είχε αποκτηθεί με τη Σαουδική Αραβία, που θα μπορούσε να ευνοήσει το Ισραήλ ως προς την επίλυση του Παλαιστινιακού.
Η Κυβέρνηση Netanyahu απορρίπτει τη λύση των δύο κρατών και έχει εξαφανίσει το θετικό κλίμα που είχε δημιουργηθεί από τις Συμφωνίες του Όσλο. Η επεκτατική τακτική του Ισραήλ γίνεται ολοένα εντονότερη και οι εποικισμοί διαρκώς αυξάνονται. Παρά τις διεθνείς αντιρρήσεις, το Ισραήλ σχεδιάζει να διαχωρίσει τα κατεχόμενα εδάφη στη Δυτική Όχθη σε δύο τμήματα και να ενώσει το ένα με τα ισραηλινά εδάφη, ώστε να θέσει τη δημιουργία ενός ενοποιημένου Παλαιστινιακού κράτους ακόμα δυσκολότερη. Επιπλέον, από την αρχή του 2023, ο Netanyahu κατέστησε την παλαιστινιακή σημαία παράνομη στους δημόσιους χώρους, συνδέοντας την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης άμεσα με την τρομοκρατία.
Τον Μάιο του 2021, οι συγκρούσεις ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς έλαβαν τις μεγαλύτερες διαστάσεις που έχουν παρατηρηθεί τα τελευταία χρόνια στην περιοχή. Συγκεκριμένα, υπήρξαν 260 θάνατοι Παλαιστινίων, συμπεριλαμβανομένων 60 παιδιών, και 12 Ισραηλινών πολιτών, εκ των οποίων τα δύο ήταν παιδιά. Μία ακόμα σημαντική σύγκρουση έλαβε χώρα τον Αύγουστο του 2022, όταν η επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα οδήγησε στον θάνατο 49 Παλαιστινίων, συμπεριλαμβανομένων 17 παιδιών.
Όμως, παρόλο τα ήδη αυξανόμενα περιστατικά βίας τις προηγούμενες χρονιές, το 2023 έχει ήδη αποδειχτεί περισσότερο αιματοβαμμένο. Σύμφωνα με την «Έκθεση για την Προστασία των Αμάχων» του Γραφείου του ΟΗΕ για τον Συντονισμό των Ανθρωπιστικών Υποθέσεων στα κατεχόμενα εδάφη, από την αρχή του 2023 μέχρι τις 29 Μαΐου, έχουν σημειωθεί 112 θάνατοι Παλαιστινίων, 4.296 τραυματισμοί, καθώς και 575 κατεδαφίσεις σπιτιών. Οι ισραηλινές απώλειες περιλαμβάνουν 18 θανάτους και 111 τραυματίες. Αξιοσημείωτο αποτελεί το γεγονός ότι ο αριθμός θανάτων των Παλαιστινίων είναι διπλάσιος σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022, όταν υπήρχαν 53 ανθρώπινες απώλειες.
Ουσιαστικά, το Παλαιστινιακό Ζήτημα βρίσκεται σε ένα μόνιμο αδιέξοδο. Η αδιαλλαξία των δύο λαών έχει κάνει τον διάλογο μεταξύ τους αδύνατο και η λύση των δύο κρατών φαίνεται να εξαφανίζεται από τον ορίζοντα. Η στρατιωτική υπεροχή του Ισραήλ και η διαρκής επέκταση των εποικισμών έχουν δημιουργήσει μια πραγματικότητα ενός μόνο κράτους, η οποία έχει γίνει εντονότερη εν μέσω της ακροδεξιάς κυβέρνησης. Το Ισραήλ είναι αυτό που επιβάλει νόμους και αποφάσεις και που ελέγχει την είσοδο και την έξοδο των ανθρώπων από την περιοχή. Ταυτόχρονα, η ανεπίσημη κυριαρχία του στη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας του δίνει την επιλογή να απαρνηθεί την ευθύνη και τα δικαιώματα των Παλαιστινίων κατοίκων, με την πρόφαση πως δεν είναι πολίτες του ισραηλινού κράτους.
Συνεπώς, η διεθνής επέμβαση κρίνεται ολοένα και σημαντικότερη. Ο δυτικός κόσμος οφείλει να υπερασπιστεί τα παλαιστινιακά δικαιώματα και να επιβάλει στο Ισραήλ να επιστρέψει στα προ του 1967 εδάφη, καθώς, χωρίς ουσιαστικές κυρώσεις, το Ισραήλ θα συνεχίσει την επεκτατική του πολιτική εις βάρος του παλαιστινιακού λαού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Al Jazeera (2022), Gaza death toll rises to 49, including 17 children, Διαθέσιμο εδώ
- Foreign Affairs (2023), Israel’s One-State Reality, Διαθέσιμο εδώ
- Human Rights Watch (2021), Gaza: Israel’s May Airstrikes on High-Rises, Διαθέσιμο εδώ
- Middle East Monitor, (2023), Israel to discuss settlement plan to divide occupied West Bank into two parts, Διαθέσιμο εδώ
