Συνέντευξη στη Γεωργία Σκαμπελτζή,
Ο Βασίλης Χατζηιακώβου είναι ένας ξεχωριστός άνθρωπος των Τεχνών και των Γραμμάτων, τομείς που υπηρετεί επί σχεδόν σαράντα συναπτά έτη. Η αγάπη του για την καλλιτεχνική έκφραση και το βιβλίο οδήγησαν στην ίδρυση του Βιβλιοπωλείου και των Εκδόσεων Παρουσία, παρουσιάζοντας υψηλής ποιότητας έργο στο αναγνωστικό κοινό. Παράλληλα, αποτελεί έναν από τους πιο δραστήριους ανθρώπους στον χώρο του βιβλίου, διοργανώνοντας εκθέσεις, βοηθώντας στη δημιουργία του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Έργων Λόγου (ΟΣΔΕΛ) και της ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ και οργανώνοντας εκδηλώσεις με σκοπό την ανάδειξη πολλών όψεων του Πολιτισμού.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε πολύ ευγενικά στο OffLine Post αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στους προβληματισμούς και τις σκέψεις του για την Παιδεία και τον Πολιτισμό, τη θέση της Εκπαίδευσης στην ατζέντα των κομμάτων, την εφαρμογή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής (ΕΒΕ) και τον θεσμό των Ομάδων Προστασίας των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων (Ο.Π.Π.Ι.).
Ο Βασίλης Χατζηιακώβου είναι αυτός που έχει κάνει «μόδα» τις παρουσιάσεις βιβλίων, έχει δοθεί στην προβολή της δημιουργίας και των δημιουργών και γι αυτό έχει οργανώσει, επιμεληθεί και προλογίσει αρκετές χιλιάδες ανάλογες εκδηλώσεις.
- Κύριε Χατζηιακώβου, είστε ένα πρόσωπο που υπηρετεί τον χώρο του βιβλίου σαράντα περίπου χρόνια. Το όνομά σας έχει συνδεθεί με την πνευματική ζωή της Αθήνας και τον Πολιτισμό σε όλες τις εκφάνσεις. Ζούμε μια εκλογική περίοδο. Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε και να ακούσουμε κάποιες σκέψεις σας για την Παιδεία και τον Πολιτισμό;
Θα το πράξω με πολύ μεγάλη ευχαρίστηση, γιατί θεωρώ σημαντικό όλο αυτό που κάνετε με τον ιστότοπό σας και γιατί θεωρώ ότι ως νέοι επιστήμονες που πασχίζετε για έναν καλύτερο κόσμο, θα ακούσετε πράγματα που δεν τα έχω δημοσιοποιήσει μέχρι στιγμής, αλλά πιστεύω ότι ταλανίζουν την κοινωνία και με προβληματίζουν βασανιστικά.
Θα προσπαθήσω με παρρησία γνώμης, σε εποχή που σπανίζει η γνώμη και διάφορα «πολιτικά αηδόνια», όπως λέει ο ποιητής, περί πολλών τυρβάζουν άνευ ουσίας ως κύμβαλα αλαλάζοντα. Στον τόπο μας ζούμε μια ζοφερή κατάσταση στο τρίπτυχο Παιδεία-Κουλτούρα, Παιδεία-Εκπαίδευση, Πολιτισμός. Με συνεχή απαξίωση, με αρνητικούς δείκτες, με θλιβερές καταστάσεις μέσα στην κοινωνία, αποτέλεσμα αυτού του «ιλίγγου απαιδευσίας», όπως είχε επισημάνει ο σπουδαίος στοχαστής Χρήστος Μαλεβίτσης πριν από τριάντα και πλέον χρόνια, που διαπερνά όλη πλέον την κοινωνία και βιώνουμε κάποια φριχτά αποτελέσματα.
- Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα και να αποφύγουμε το θέμα «Πολιτισμός» που έχετε άπειρα να πείτε και να ασχοληθούμε με την Παιδεία, που έχει έρθει και στην επικαιρότητα με διαξιφισμούς στην περίοδο που διανύουμε;
Ακριβώς αυτό είναι το πρόβλημα! Οι άνευ λόγου διαξιφισμοί, που, δυστυχώς, πάντα έχουν θύματα. Η μεγαλύτερη και ουσιαστική μεταρρύθμιση στην Παιδεία έγινε επί Γεωργίου Παπανδρέου, με τη συμβολή ονομάτων όπως Ε. Παπανούτσος, Ι. Κακριδής, Λ. Ακρίτας και σε συνεννόηση με πρόσωπα από την «άλλη πλευρά», όπως Π. Κανελλόπουλος, Κ. Τσάτσος κ.ά. Έτσι κι αλλιώς, τα επιτεύγματα στον Πολιτισμό και οι εμβληματικές στιγμές της Τέχνης δημιουργήθηκαν από συντροφιές και παρέες και τη συνύπαρξη και σύμπραξη προσώπων με ιδεολογικές και άλλες διαφορές.
Από τότε οι ανέμπνευστες πολιτικές, οι πειραματισμοί και οι άνευ λόγου, στόχου και ουσίας αλλαγές, με τροχοπέδη τον φθηνό συνδικαλισμό και τον άκρατο κομματισμό, μας οδήγησαν στην έλλειψη κοινωνικής παιδείας –κουλτούρας αν το θέλετε, σε «αστοιχείωτους δασκάλους» και αγράμματους αποφοίτους Πανεπιστημίων. Δεν έχω ανάγκη τις έρευνες που δείχνουν ποιο είναι το επίπεδο τελειοφοίτων των εξαταξίων Γυμνασίων με σημερινούς –πολλές φορές– καθηγητές ή δασκάλους σε σχολεία ή μεταπτυχιακούς φοιτητές, γιατί έχω πλήθος παραδειγμάτων από τον χώρο του βιβλίου, για παράδειγμα μεταπτυχιακός του Παντείου να μην γνωρίζει τα ονόματα Φουκώ και Ντεριντά ή συγγραφέας-πανεπιστημιακός να παρουσιάζει το βιβλίο του με ελληνικά επιπέδου «τηλεοπτικού νούμερου»!
- Είναι φαινόμενα της εποχής μας ή απλά η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο;
Από ιδρύσεως του κράτους υπάρχει μια βαθύτατη διάσταση ανάμεσα σε πολίτες και πολιτική πράξη. Υπήρχε και υπάρχει αποπολιτικοποίηση και αποπνευματικοποίηση. Για δεκαετίες η κοινωνία «εκπαιδεύεται» από την τηλεόραση και βιώνουμε την τηλεοπτική δημοκρατία, με μόνιμη επωδό ότι «η Παιδεία έχει τα χάλια της και οι Έλληνες δεν διαβάζουν». Όντως, κάποτε επιφανείς λόγιοι διαπίστωναν ότι δεν διαβάζουμε ούτε εφημερίδα, τώρα μένουμε απροστάτευτοι και θύματα των fake news!
- Ο τομέας της Παιδείας απασχολεί σε μεγάλο βαθμό τους πολίτες και γι’ αυτό βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των κομμάτων. Διαβάζοντας τα προγράμματα των τριών μεγάλων κομμάτων, διαπιστώνει κανείς διαφορές μεταξύ τους. Πώς εξηγείτε το γεγονός ότι οι διαφοροποιήσεις είναι τόσο μεγάλες και πώς θα μπορούσε να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσά τους, ώστε να υπάρχει συνέχεια μεταξύ των Κυβερνήσεων;
Δυστυχώς, η Παιδεία και ο Πολιτισμός δεν αντιμετωπίζονται με την πρέπουσα βαρύτητα και σοβαρότητα από το πολιτικό σύστημα, ενώ είναι ακριβώς τα πεδία εκείνα που θα έπρεπε να υπάρχει σύμπνοια, συνέργειες και κοινοί στόχοι.
Η γνώση και η δημιουργία δεν είναι μονόχρωμες, αντιθέτως! Η Παιδεία και ο Πολιτισμός έπρεπε εδώ και δεκαετίες να καταστούν ως ο πραγματικός μοχλός ανάπτυξης και το λέω αυτό σε όλους όσοι διακατέχονται απλώς από διαχειριστική λογική –και η έννοια και λογική της ανάπτυξης είναι κενή περιεχομένου. Για να έχεις, όμως, λαμπρά αποτελέσματα σε αυτά τα πεδία, πρέπει να αρχίσεις από τη βάση και τα βασικά, να μελετήσεις, να σχεδιάσεις, να «πολεμήσεις» σκληρά για το μέλλον.
Πόση θλίψη μας δημιουργούν οι εικόνες της προεκλογικής περιόδου, με τον λαϊκισμό να αγγίζει το ζενίθ ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα, με θύματα τους μαθητές και τους υποψήφιους της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης!
- Πώς κρίνετε την εφαρμογή της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής;
Τώρα πάμε στο ψητό, αφού καταναλώσαμε πιστεύω εύγευστα ορεκτικά! Ακούγαμε κατά κόρον στην προεκλογική περίοδο τις γνωστές καραμέλες «να μην μπαίνουν στο Πανεπιστήμιο οι κακοί μαθητές που γίνονται αιώνιοι φοιτητές», «όχι στην εισαγωγή με λευκές κόλλες», «όχι στους σπουδαστές με ελάχιστα μόρια». Κι από την άλλη, αυτοί που είχαν την ευθύνη για ένα μεγάλο μέρος της κατάντιας και είχαν μεγαλουργήσει στο «μπάχαλο της Παιδείας» να χαϊδεύουν αυτιά, να επιζητούν τα πράγματα να επανέλθουν στο «αρχαίον κάλλος» των «κάλων» και να καταργηθεί ό,τι είχε νομοθετηθεί, εξαιτίας δικών τους αρνητικών αποτελεσμάτων και φαινομένων!
Θα πω, όμως, εδώ αυτό που έπρεπε να πω στο τέλος αυτής της συζήτησης και μετά θα δώσω στοιχεία και θα το αναλύσω. Τονίζω, λοιπόν, ότι η περίφημη ΕΒΕ, που θεωρώ ότι ο στόχος της ήταν η αναβάθμιση της τριτοβάθμιας, το καλύτερο επίπεδο σπουδαστών, η άρση αδικιών, η επιβράβευση μέρους υποψηφίων, αλλά κυρίως το να έχουμε καλύτερους φοιτητές, είναι απλά μία τρύπα στο νερό!
- Ο θεσμός των Ομάδων Προστασίας των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων (Ο.Π.Π.Ι.) είχε προκαλέσει αντιδράσεις πριν καν τεθεί σε εφαρμογή. Πιστεύετε ότι επιτεύχθηκαν οι επιδιωκόμενοι στόχοι;
Ας δεχτούμε, αρχικά, ότι υπήρχε μια ακαδημαϊκή σκοπιμότητα και μια μέριμνα για να λυθούν προβλήματα και ζητήματα που είναι κατανοητά από όλους. Θεωρούμε οι περισσότεροι ότι όσο περισσότερο συνδεθεί η εισαγωγή με τα Πανεπιστήμια, τα πράγματα θα είναι καλύτερα. Επίσης, πρέπει να ξεφύγουμε από αρνητικά φαινόμενα και καταστροφικές εμμονές, ιδεοληψίες και πολιτικές που επέφεραν βαριά πλήγματα στην Παιδεία. Το σύστημα ακούγεται από παντού ότι είναι αδιάβλητο. Έτσι ακριβώς είναι! Αδιάβλητο, αλλά όχι απολύτως δίκαιο!
Εν προκειμένω, το Υπουργείο, με τους πρώτους παράλογους αποκλεισμούς, το θέμα των ίσων ευκαιριών, τις κενές θέσεις και άλλα πολλά που θα πούμε στη συνέχεια, κρύφτηκε πίσω από τα πανεπιστημιακά τμήματα, όταν αυτό έδωσε το δικαίωμα και είχε τη φαεινή ιδέα! Αυτές οι παρενέργειες θέλω να πιστεύω ότι δεν είχαν προβλεφθεί!
Εάν μελετήσει κανείς τα στατιστικά μέχρι και σήμερα, θα δει ότι το 60% των υποψηφίων γράφει πάνω από 10. Μπορεί, επίσης, να παρατηρήσει κάποιος ότι πολλά τμήματα των Ανθρωπιστικών Σπουδών, που είναι και ο καθρέφτης της Παιδείας, τη δεύτερη χρονιά που ίσχυσε η ΕΒΕ είχαν πολύ χαμηλότερη βάση, που στη λογική του Υπουργείου σημαίνει χειρότερης ποιότητας φοιτητές. Άρα, «άνθραξ ο θησαυρός»!
Γνωρίζουμε ότι υπήρξαν εισηγήσεις για ανασχεδιασμό και κλείσιμο τμημάτων άνευ λόγου ύπαρξης και μείωση αριθμού εισακτέων που θα έλυνε λογικά πολλά ζητήματα. Η αρχική ιδέα ήταν Ελάχιστη Βάση με συντελεστή 0,65 (δηλαδή με τους μέχρι σήμερα μέσους όρους γύρω στα 7.000 μόρια). Για την ιστορία, όμως, και εκ του αποτελέσματος χωρίς να λυθούν προβλήματα που χρόνιζαν και ενώ το Υπουργείο υπολόγιζε και σε άλλες αλλαγές, ανακοινώθηκε εν μέσω σχολικής χρονιάς με τα σχολεία κλειστά και την κοινωνία στα πατώματα. Τιμωρήθηκαν, δηλαδή, τα παιδιά που από την Πρώτη Δημοτικού έζησαν τη μεγάλη κρίση και τις κοινωνικές συνέπειες αυτής, ενώ στην Τρίτη Λυκείου δεν πάτησαν πόδι στο σχολείο. Για τους υποψήφιους δε που έδωσαν για πρώτη και τελευταία φορά το ’21 Κοινωνιολογία (από ένα εκτρωματικό βιβλίο, που είναι άλλο κεφάλαιο αυτό), κανένας σύμβουλος του Υπουργείου δεν βρέθηκε ούτε την επόμενη χρονιά να μεριμνήσει, όταν αναγκάστηκαν να δώσουν όλα τα μαθήματα, καθώς και μαθήματα που δεν είχαν διδαχτεί.
Εδώ υπάρχει και ένα θεματάκι ισοτιμίας και ισονομίας. Όπως δεν ξέρω εάν είναι πρέπον η Ελληνική Πολιτεία να μην γνωρίζει πόσοι επιθυμούν να γίνουν αστροναύτες και πόσοι θέλουν να γίνουν καντηλανάφτες, όταν απαγορεύει το δικαίωμα της πρώτης επιλογής και κάθε επιλογής στο μηχανογραφικό, από όπου φαίνονται όλα αυτά και είναι στατιστικές που χρειάζονται στους σχεδιασμούς, αλλά και κάποιοι βλέπουν ένα θεματάκι συνταγματικότητας εδώ! Επαναλαμβάνω ότι η μείωση αριθμού των εισακτέων ή μία ελάχιστη βάση π.χ. στις 8.000, θα έλυνε καλύτερα και με δικαιότερο τρόπο τα προβλήματα, δεν θα φωνασκούσαν ως κύμβαλα αλαλάζοντα οι της Αντιπολίτευσης και δεν θα φτάναμε στην προεκλογική περίοδο να μπαίνουν στη μέση οι μαθητές –κυρίως οι αδικημένοι και τιμωρημένοι του ’21– ανάμεσα στα πυρά, το απόλυτο «ό,τι νάναι» και την εργαλειοποίηση εκλογικών στόχων των δύο στρατοπέδων!
- Να μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα για τα αρνητικά και για το τι μπορεί να γίνει.
Προφανώς έγινε ένας λανθασμένος σχεδιασμός, βιαστικά, ανεπαρκώς επεξεργασμένες προτάσεις, ένας τεχνητός κόφτης που δεν λύνει το πρόβλημα της «απαιδευσίας», δεν επηρεάζει σε τίποτα τις περιζήτητες σχολές, ένα σύστημα που εφαρμόστηκε βιαστικά, όλες οι παράμετροι και οι αδικίες σε αρκετούς υποψήφιους (χιλιάδες για την Αντιπολίτευση, αλλά σε μένα δεν μετράει αυτό), είχαμε θέματα ίσων ευκαιριών, είχαμε την παραπλάνηση με τους «κακούς μαθητές», ενώ έχουμε χαρακτηριστικά παραδείγματα αδικιών, δηλαδή με 21.000 μόρια να μην μπαίνει ο υποψήφιος στην Αρχιτεκτονική του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης που επιθυμούσε!
Δημιουργήθηκαν, δηλαδή, αναντιστοιχίες και παράδοξα, με αδικίες και προς αριστούχους λόγω της δήθεν «λευκής κόλλας», παράλογοι αποκλεισμοί και άπειρες κενές θέσεις και σε ευαίσθητες περιοχές (κάποιοι ειδικοί μίλησαν για προβλήματα στις ανάγκες της χώρας) και στη Σχολή Ευελπίδων.
Σε όλα αυτά που δημιουργήθηκαν, η άρνηση, οι εμμονές και η λάθος επιμονή ήταν απολύτως αποδεκτή κατάσταση από την Υπουργό (για τους συμβούλους, αν κρίνω εκ των αποτελεσμάτων, μάλλον δεν πήραν χαμπάρι), αλλά και για τους αντιπολιτευόμενους, οι οποίοι δεν κατάλαβαν μέχρι σήμερα ότι κυρίως οι υποψήφιοι του ’21 βρέθηκαν στη δίνη και εξαιτίας δικών τους αρνητικών καταστάσεων και «κατορθωμάτων».
Στο δια ταύτα, μπορούν με τη σύμπραξη όλων των προσώπων που αγωνιούν για μια καλύτερη Παιδεία, όπως και των φορέων, πρωτίστως να αρθούν οι αδικίες και να φτάσουμε στο επιθυμητό: δηλαδή καλύτερα Πανεπιστήμια με Ισοτιμία, Ισονομία, Δικαιοσύνη και Δημοκρατία!
Ευχαριστούμε τον κύριο Χατζηιακώβου για την ευγενική παραχώρηση της συνέντευξης!
