Toυ Θάνου Σαραντίδη,
Στις προεδρικές εκλογές που έλαβαν χώρα στο Μαυροβούνιο στις 19 Μαρτίου 2023 (με τον δεύτερο γύρο να διενεργείται στις 2 Απριλίου 2023) ήρθε το τέλος της διακυβέρνησης του μακροβιότερου πολιτικού ηγέτη στην Ευρώπη. Ο Milo Djukanovic, ηγέτης του Δημοκρατικού Κόμματος Σοσιαλιστών (Democatic Party of Socialists of Montenegro – D.P.S.), κατείχε μια από τις δύο πρωταρχικές θέσεις εξουσίας – Πρωθυπουργός ή Πρόεδρος του κράτους – για πάνω από τρεις δεκαετίες. Σε ηλικία 29 ετών έγινε ο νεότερος Πρωθυπουργός στην Ευρώπη, το 1991, με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, και εναλλασσόταν στις θέσεις του Πρωθυπουργού ή του Προέδρου του Μαυροβουνίου μέχρι την ήττα του στις τελευταίες προεδρικές εκλογές από τον Jakov Milatovic, πρώην Υπουργό Οικονομικών του κράτους και νυν μέλος του νεοσύστατου κεντρώου πολιτικού συνασπισμού “Europe Now! Movement”.
Η διακυβέρνηση του Djukanovic είχε σαφή δυτικό/ευρωπαϊκό προσανατολισμό, με τη χώρα να ανεξαρτητοποιείται από τη Σερβία το 2006 και το 2017 να γίνεται μέλος του Ν.Α.Τ.Ο., παρά τις αντιδράσεις της Ρωσίας. Μάλιστα, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, το Μαυροβούνιο ακολούθησε την πολιτική κυρώσεων προς τη Ρωσία, όπως όριζε η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε αντίθεση για παράδειγμα με τη Σερβία. Από τότε, η Ρωσία έχει εντάξει το Μαυροβούνιο στη λίστα με τα μη φιλικά κράτη. Το κίνημα Europe Now!, που κατεβαίνει στις βουλευτικές εκλογές της 11ης Ιουνίου 2023 με ηγέτη τον Milojko Spajic, έχει, επίσης, ως στόχο την προσέγγιση της Δύσης και την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ωστόσο προωθεί και τη «σύσφιξη» των δεσμών με τη γειτονική Σερβία.
Μία από τις αξιόπιστες δημοσκοπήσεις που δημοσιεύτηκαν από το “Centre for Democracy and Human Rights” (CEDEM) έδειχνε το κόμμα του Europe Now Movement (PES) να προηγείται με 29,1%, το Democaratic Party of Socialists of Montenegro (DPS), με αρχηγό τον Danijel Zivkovic, να ακολουθεί με 24,1% και το εθνικιστικό κόμμα των Σέρβων της χώρας, το Democratic Front (DF), να ανέρχεται στην τρίτη θέση με 13,2%. Tο βράδυ της Κυριακής η ομάδα δημοσκόπησης του Κέντρου για τη Δημοκρατική Μετάβαση είπε ότι, με βάση τα προκαταρκτικά αποτελέσματα, το PES κέρδισε το 26% των ψήφων, ενώ ο συνασπισμός με επικεφαλής το Δημοκρατικό Κόμμα των Σοσιαλιστών του πρώην Προέδρου Milo Djukanovic πήρε το 23%. Τα τελικά αποτελέσματα για τα πρώτα τρία κόμματα διαμορφώθηκαν στο 25,6% για το Europe Now Movement (PES), στο 23,7% για το Democaratic Party of Socialists και στο 14,7% για το Democratic Front (DF).
Είναι σαφές ότι η χώρα του Μαυροβουνίου επιχειρεί να χαράξει μια ευρωκεντρική πορεία, ωστόσο πρέπει να γίνουν αρκετές αλλαγές για να μπορέσει να γίνει αποδεκτή εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο πρώτος στόχος για τον νικητή των εκλογών της 11ης Ιουνίου είναι να καταφέρει να επαναφέρει την πολιτική σταθερότητα στο εσωτερικό της χώρας, η οποία αγνοείται εδώ και τρία χρόνια. Στις βουλευτικές εκλογές του 2020 μια συμμαχία κομμάτων που υποστήριζε την ισχυροποίηση των δεσμών του κράτους με τη Σερβία και τη Ρωσία αποκαθήλωσε από την εξουσία το DPS, το κόμμα του Djukanovic, ωστόσο πολύ γρήγορα η συμμαχία αυτή άρχισε να παρουσιάζει τριγμούς και έλλειψη σταθερότητας, κάτι που αποτέλεσε και τροχοπέδη για την πορεία της χώρας προς την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι πολίτες του Μαυροβουνίου δηλώνουν πως, για αρχή, ενδιαφέρονται για την αποκατάσταση της σταθερότητας και τη βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου. Ο δρόμος προς την κατεύθυνση αυτή ταυτίζεται με τον δρόμο προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς η πολιτική σταθερότητα και ο εξορθολογισμός της οικονομίας του κράτους είναι από τα βασικά ζητούμενα για την αποδοχή του Μαυροβουνίου στον θεσμό.
Βέβαια, παρότι ο δρόμος προς τη σταθεροποίηση είναι σαφής και δεδομένος, δεν σημαίνει ότι θα είναι εύκολος. Η νέα Κυβέρνηση θα πρέπει να έρθει αντιμέτωπη με πολλά χρόνια κακής οικονομικής διαχείρισης και διαφθοράς, χειρισμοί που έχουν φέρει το κράτος σε πολύ δύσκολη θέση. Σύμφωνα με επίσημα κυβερνητικά στοιχεία, το δημόσιο χρέος αντιστοιχεί σε ένα ποσοστό της τάξεως του 70,77% επί του Α.Ε.Π., ενώ ο ετήσιος πληθωρισμός αγγίζει το 8,6% (Απρίλιος 2023). Την ίδια στιγμή, πολιτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι καθοριστικό ρόλο για τον σχηματισμό Κυβέρνησης θα διαδραματίσει η υποστήριξη σερβοκεντρικών ή και ρωσοκεντρικών συνασπισμών, η πολιτική ατζέντα των οποίων, φυσικά, δεν ταυτίζεται με τη σαφή στροφή προς τη Δύση που ακολουθούν τα κόμματα τα οποία προπορεύονται στην εκλογική «κούρσα».
Συμπεραίνουμε, λοιπόν, ότι το κράτος του Μαυροβουνίου ετοιμάζεται να γυρίσει σελίδα στην ιστορία του και να χαράξει έναν νέο δρόμο, έναν δρόμο που θα βασιστεί στην αναμόρφωση και στις δραστικές μεταρρυθμίσεις. Ταυτόχρονα, όμως, η επιρροή των σερβικών μειονοτικών ομάδων και των ρωσοκεντρικών συνασπισμών είναι ακόμη ισχυρή και η πολιτική ευελιξία της νέας Κυβέρνησης θα τεθεί αναπόφευκτα σε δοκιμασία στους επόμενους μήνες. Οι συμβιβασμοί και οι επακόλουθοι πολιτικοί ελιγμοί θα πρέπει να είναι πολύ προσεγμένοι και εξαιρετικά ακριβείς από το κόμμα που θα επικρατήσει, λαμβάνοντας πάντα υπόψιν τις ιδιομορφίες και τις ειδικές καταστάσεις που επικρατούν στο εσωτερικό του κράτους της Αδριατικής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Montenegro holds parliamentary vote to secure reforms, EU path, Euractiv, διαθέσιμο εδώ
- Montenegro Elections Could End Three Years of Political Turmoil, BalkanInsight, διαθέσιμο εδώ
- Montenegro elections: Long-standing leader Milo Djukanovic suffers defeat, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Montenegro votes in parliamentary election that could determine EU path, Le Monde, διαθέσιμο εδώ
