Της Μαριάννας Κώστα,
Τα κράτη εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαπραγματεύτηκαν με επιτυχία μια σημαντική συμφωνία για την αναθεώρηση της πολιτικής της Ένωσης για τη μετανάστευση και το άσυλο. Αυτή η άνευ προηγουμένου συμφωνία έρχεται μετά από παρατεταμένες και επίμαχες συζητήσεις, που έχουν προκαλέσει τριβές μεταξύ διαφορετικών χωρών. Η συμφωνία θέτει τις βάσεις για την εφαρμογή νέων κατευθυντήριων γραμμών, που στοχεύουν στη συλλογική επίβλεψη της πρόσληψης και της επανεγκατάστασης των αιτούντων άσυλο. Η Ε.Ε. κατέγραψε περισσότερα από 962.000 αιτήματα ασύλου πέρυσι, σημειώνοντας τον υψηλότερο όγκο από το 2016.
Οι νέοι κανονισμοί ήταν προς ψήφιση σε μια συγκέντρωση Υπουργών, που επιβλέπουν τις εσωτερικές υποθέσεις στο Λουξεμβούργο. Πριν από αυτή τη συνάντηση υπήρχε μια ατμόσφαιρα ελπιδοφόρας προσμονής, που φαινόταν να γέρνει την ισορροπία προς ένα ευνοϊκό αποτέλεσμα. Ωστόσο, οι συζητήσεις ήταν αυστηρές και επίπονες, με τους Υπουργούς και τους βουλευτές τους να περνούν σχεδόν όλη την ημέρα, συζητώντας για μικρολεπτομέρειες και αναθεωρώντας συμβιβαστικά κείμενα.
Η Σουηδία, η οποία επί του παρόντος προεδρεύει εκ περιτροπής του Συμβουλίου της Ε.Ε., ενθάρρυνε τα κράτη-μέλη της να παραμείνουν σταθερά και να επιμείνουν στις διαπραγματεύσεις μέχρι να επιτευχθεί ευρεία συναίνεση. Τελικά, η έγκριση για τις νέες κατευθυντήριες γραμμές ξεπέρασε τις προσδοκίες, με μόνο την Ουγγαρία και την Πολωνία να καταψηφίζουν την τελική έκδοση. Διπλωμάτες, που γνωρίζουν τη διαδικασία διαπραγμάτευσης, ανέφεραν ότι η Βουλγαρία, η Τσεχική Δημοκρατία, η Μάλτα, η Λιθουανία και η Σλοβακία απείχαν. Η Ιταλία, της οποίας η γεωγραφική θέση την καθιστά κρίσιμο παράγοντα στις διαπραγματεύσεις, αποφάσισε να υποστηρίξει την ψηφοφορία, ενισχύοντας την ειδική πλειοψηφία. «Είναι ένα μνημειώδες βήμα και μια τεράστια νίκη να συσπειρωθεί, επιτέλους, ένας τόσο μεγάλος αριθμός κρατών μελών πίσω από μια κοινή στάση», εξέφρασε η Maria Malmer Stenergard, Υπουργός Μετανάστευσης της Σουηδίας, στο τέλος της συνάντησης.
Συνέχισε τονίζοντας τη δύναμη της ενότητας, τονίζοντας την ικανότητα της ευρωπαϊκής κοινότητας να επιτύχει σημαντικά επιτεύγματα στον τομέα της μετανάστευσης. H Stenergard χαρακτήρισε τη συμφωνία, η οποία πρέπει ακόμη να ολοκληρώσει την πλήρη νομοθετική διαδικασία, ως ένα καλά ισορροπημένο μείγμα των αρχών της αλληλεγγύης – όρος που χρησιμοποιείται συχνά για να αναφέρεται στη μετεγκατάσταση – και της ευθύνης, την οποία επωμίζονται, κυρίως, οι χώρες πρώτης γραμμής που επεξεργάζονται το μεγαλύτερο μέρος των αιτήσεων ασύλου. Εκφράζοντας τη δυσπιστία της για την επιτυχία των διαπραγματεύσεων, είπε: «Για να είμαι ειλικρινής, δεν πίστευα ότι θα ήμουν εδώ για να το ανακοινώσω, αλλά εδώ είμαστε».
Η Ylva Johansson, η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της Ευρώπης, μιλώντας μαζί με τη Stenergard, χαρακτήρισε την ημέρα ως κομβική για την αποκατάσταση της «εμπιστοσύνης και συνεργασίας» μεταξύ των 27 κρατών-μελών. Αναλογιζόμενη τη θητεία της που ξεκίνησε το 2019, χαρακτήρισε τις διαπραγματεύσεις ως «μαραθώνιο» και αναγνώρισε πως το θέμα της μετανάστευσης θεωρούνταν ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο εκείνη την εποχή. Στη συνέχεια, πρόσθεσε: «Όταν εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον είμαστε τόσο δυνατοί, υπάρχουν τόσα πολλά που μπορούμε να πετύχουμε». Οι κανόνες που εγκρίθηκαν προέρχονται από το Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, μια ολοκληρωμένη πρόταση που υποβλήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Σεπτέμβριο του 2020.
Το πιο πρωτοποριακό χαρακτηριστικό του συμφώνου είναι ένα σύστημα «υποχρεωτικής αλληλεγγύης», που παρέχει στα κράτη-μέλη τρεις επιλογές σε περιόδους μεταναστευτικής κρίσης:
- Συμφωνία μεταξύ τους για την επανεγκατάσταση ορισμένου αριθμού αιτούντων άσυλο.
- Κάλυψη των εξόδων επαναπατρισμού των απορριφθέντων αιτούντων στις χώρες καταγωγής τους.
- Ταμείο επιχειρησιακής υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών και του προσωπικού.
Οι Κυβερνήσεις έχουν την ελευθερία να διαλέξουν την επιλογή που τους ταιριάζει καλύτερα και καμία δεν θα υποχρεωθεί να επανεγκαταστήσει μετανάστες, μια κρίσιμη διασφάλιση για την εξασφάλιση ψήφων από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Αυτός ο μηχανισμός αλληλεγγύης, μαζί με ένα νέο σύνολο κανόνων που εξορθολογίζουν τις συνοριακές διαδικασίες για την επεξεργασία των αιτημάτων όσων διασχίζουν παράνομα τα σύνορα, ήταν οι δύο νομοθεσίες που ψηφίστηκαν. Κλείνοντας τη συνάντηση, η Stenergard ανακοίνωσε μια εφάπαξ πληρωμή € 20.000 για κάθε απορριφθέντα αιτούντα, τα οποία θα συνεισφέρονταν σε ένα κοινό ταμείο της Ε.Ε., που δεν έχει ακόμη ιδρυθεί.
Ο στόχος μετεγκατάστασης ορίζεται σε 30.000 αιτούντες άσυλο ετησίως, με πρόσθετες διατάξεις σε ισχύ, εάν οι δεσμεύσεις δεν εκπληρώσουν αυτόν τον στόχο. Η πολιτική συμφωνία εξουσιοδοτεί το Συμβούλιο της Ε.Ε. να ξεκινήσει συνομιλίες με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο έχει ελαφρώς διαφορετική άποψη για το θέμα. Στόχος είναι να οριστικοποιηθεί η νομοθεσία πριν από τις εκλογές της Ε.Ε. του επόμενου έτους. «Δεν με τρομάζουν οι τριμερείς διάλογοι», σχολίασε η Johansson, αναφερόμενη στους επικείμενους διοργανικούς διαλόγους. Όταν ρωτήθηκε για ενδεχόμενη μη συμμόρφωση από τα έθνη που αντιτίθενται στη μεταρρύθμιση, η Johansson επιβεβαίωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα λειτουργούσε ως «θεματοφύλακας των Συνθηκών», για να διασφαλίσει την πλήρη τήρηση της νομοθεσίας μόλις τεθεί σε ισχύ. Ο θεμελιώδης στόχος της μεταρρύθμισης είναι η δημιουργία ενός συνεπούς και προβλέψιμου συστήματος διαχείρισης της μετανάστευσης. Αυτό το σύστημα προορίζεται να αντικαταστήσει μόνιμα την ad-hoc λειτουργία κρίσης που λειτουργεί από τη μεταναστευτική κρίση του 2015, ένα σύστημα που έχει αποδειχθεί ανεπαρκώς εξοπλισμένο για να χειριστεί μια πρόκληση που ξεπερνά τα εθνικά σύνορα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EU members sign deal to overhaul migration procedures, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- EU Migration Policy and Asylum, Europa.eu, διαθέσιμο εδώ
