Της Μαριάντας Πιλάτη,
Η ιστορία της Γαλλικής Δημοκρατίας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ταξική πάλη. Όπως σχολιάστηκε αργότερα από τον Φρίντριχ Ένγκελς στον πρόλογο της «18ης Μπρυμαίρ», η Γαλλία αποτελούσε ένα θέατρο «όπου περισσότερο από οπουδήποτε αλλού οι ταξικοί αγώνες έφταναν κάθε φορά ως την αποφασιστική μάχη και όπου, συνεπώς, οι μεταβαλλόμενες πολιτικές μορφές, μέσα στις οποίες κινούνται και στις οποίες συνοψίζονται τα αποτελέσματά τους, διαγράφονταν με τον πιο ανάγλυφο τρόπο».
Ο Κάρολος Λουδοβίκος Ναπολέων, ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, καταλαμβάνει ολοκληρωτικά την εξουσία με πραξικοπηματικό τρόπο στις 2 Δεκεμβρίου 1851. Αποτελεί την δική του 18η Μπρυμαίρ, μέσω της οποίας ο μικρός Ναπολέοντας προσπάθησε να μιμηθεί τον θείο του, τον Μεγάλο Ναπολέοντα, παρωδώντας την ιστορία στην οποία, όπως το έθεσε τόσο σωστά ο Μαρξ στο ομώνυμο έργο του, «τα μεγάλα κοσμοϊστορικά γεγονότα και πρόσωπα εμφανίζονται σε ένα είδος διπλής επανάληψης, τη μια ως τραγωδία και την άλλη ως φάρσα».
Ας δούμε, όμως, πώς φτάσαμε στο πραξικόπημα. Όλοι όσοι ήταν αντίθετοι σε μια στρατηγική που αντιπροσώπευε πρωτίστως τα συμφέροντα της γαλλικής αστικής τάξης, πολέμησαν δίπλα δίπλα στα οδοφράγματα στην επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1848 στο Παρίσι, που ανέτρεψε την Ιουλιανή μοναρχία του Λουδοβίκου Φιλίππου. Πρέπει να τονιστεί ότι μόνο περίπου 250.000 πλούσιοι Γάλλοι είχαν δικαίωμα ψήφου. Το καθεστώς αδιαφορούσε επίσης για τα ζητήματα που αντιμετώπιζαν οι κατώτερες τάξεις, οι οποίες εξαιτίας της οικονομικής κρίσης των ετών 1846-1847, είχαν φτάσει σε αδιέξοδο. Η χαμηλή παραγωγή στον αγροτικό τομέα είχε αυξήσει δραματικά την τιμή του ψωμιού και το κόστος ζωής γενικότερα, οδηγώντας έτσι σε χρεοκοπίες και εκτεταμένη ανεργία. Η τετραήμερη εξέγερση έγινε όταν οι μονάδες εθνοφρουράς από με την αντίσταση και η κινητοποίηση έγινε πιο σταθερή. Ήταν προφανές ότι αυτή η ομάδα δεν αποζητούσε μόνο να εδραιωθεί η δημοκρατία. Αναζητούσε επίσης συγκεκριμένες πολιτικές για την ανύψωση της κοινωνικής της θέσης, όπως το δικαίωμα στην εργασιακή απασχόληση.
Στο Παρίσι, μια μεγάλη ομάδα άνεργων εργαζομένων είχε συγκεντρωθεί και ήταν έτοιμοι να υποβάλουν δυναμικές απαιτήσεις. Σε μια προσπάθεια να αμβλυνθεί αυτή η κοινωνική ένταση, ιδρύθηκαν «εθνικά εργαστήρια». Ωστόσο, η πολιτική, όπως τελικά εφαρμόστηκε, πήρε τη μορφή φιλανθρωπίας και είχε το αντίθετο αποτέλεσμα. Το ποσοστό των ανέργων ξεπέρασε κάθε όριο τον Ιούνιο, φτάνοντας τους 120.000. Οι μεσαίες τάξεις, που είχαν θορυβηθεί από τις άγριες εργατικές απαιτήσεις και το ενδεχόμενο μιας άλλης ανακατανομής πλούτου στην κοινωνία, τώρα θα αντιταχθούν σθεναρά στην εξέγερσή τους. Αυτός ο ταξικός πόλεμος είχε σημαντικό αντίκτυπο στις αλλαγές που ακολούθησαν.
Ο Λουδοβίκος Ναπολέων Βοναπάρτης, μέχρι εκείνο το σημείο ένας δευτερεύων πολιτικός παίκτης, θα εκλεγόταν Πρόεδρος στις 10 Δεκεμβρίου 1848, με βάση το νέο σύνταγμα που εγκρίθηκε τον Νοέμβριο του 1848, με 5.500.000 ψήφους έναντι 1.500.000 για τον πλησιέστερο αντίπαλο του Λουί-Εζέν Καβαϊνιάκ. Ο νομοθέτης και η κυβέρνηση πάντα αναρωτιόντουσαν για το ποιος θα είχε τον τελευταίο λόγο σε θέματα που ήταν σημαντικά για τη Γαλλία. Η εθνική φρουρά, η αστυνομία και ο στρατός —δηλαδή ο μηχανισμός της βίας— ήταν υπό την εξουσία του προέδρου. Ταυτόχρονα, προσπάθησε να ιδρύσει εξειδικευμένες οργανώσεις στις επαρχίες που θα τον παρουσίαζαν ως τον μοναδικό προστάτη των συμφερόντων της μεγάλης πλειοψηφίας των Γάλλων, των αγροτών, από τους κινδύνους μιας ριζοσπαστικής πλειοψηφίας στις πόλεις, ιδιαίτερα στο Παρίσι, αλλά και από τις τυχοδιωκτικές πολιτικές των πολιτικών του αντιπάλων. Παρουσίαζε τον εαυτό του στους εργάτες των πόλεων ως τον προστάτη που θα ρύθμιζε το κόστος των αναγκαίων αγαθών, και θα ανακούφιζε τον πόνο τους μέσω φιλανθρωπικών προσπαθειών.
Η Εκκλησία είχε επίσης σημαντική επιρροή στο εκπαιδευτικό σύστημα και πίστευε ότι ο πρόεδρος θα εναντιωνόταν στον σοσιαλισμό και τις αναρχικές ιδεολογίες που ήταν αντιχριστιανικές. Το σύνταγμα δήλωνε ότι ο Λουδοβίκος Βοναπάρτης δεν ήταν κατάλληλος να θέσει υποψηφιότητα για Πρόεδρος της Δημοκρατίας στις επερχόμενες εκλογές, οι οποίες θα πραγματοποιούνταν τον Μάιο του 1852, καθώς μόνο η Εθνοσυνέλευση είχε την εξουσία να εγκρίνει και να θεσπίσει την αναθεώρηση του συντάγματος. Έτσι, το εγχείρημα του Λουδοβίκου Ναπολέοντα να συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες φαινόταν να πέφτει στο κενό.
Τότε, λοιπόν, απάντησε με το πραξικόπημα της 2ας Δεκεμβρίου. Ο στρατός, η αστυνομία και η εθνοφρουρά συμμορφώθηκαν με τις εντολές των ανώτατων αξιωματικών του, συνέλαβαν νομοθέτες και στρατιώτες της αντιπολίτευσης, έπνιξαν κάποιες εύκολες αντιστάσεις στο αίμα και έκλεισαν τα μέσα ενημέρωσης. Παράλληλα, με διατάγματά του εξαφάνισε πλήρως από το προσκήνιο την Εθνοσυνέλευση και το Συμβούλιο της Επικρατείας, επέβαλλε τον στρατιωτικό νόμο, επανέφερε την καθολική ψηφοφορία και κάλεσε τους πολίτες να αποφασίσουν μέσω δημοψηφίσματος εκ νέου για το πολίτευμα: εκλογή προέδρου για 10 έτη, δημιουργία δύο αντί ενός νομοθετικών σωμάτων, της Βουλής των αντιπροσώπων και της Βουλής των αρίστων, δηλαδή μιας Γερουσίας. Στο δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του συντάγματος τα αποτελέσματα ήταν τα εξής: σχεδόν 8 εκατομμύρια πολίτες δήλωσαν υπέρ, 240.000 κατά ενώ οι αποχές ανήλθαν στα 2.000.0000.
«Αν ένα οποιοδήποτε κομμάτι της παγκόσμιας Ιστορίας ζωγραφιζόταν με γκρίζα χρώματα πάνω σε γκρίζο φόντο, αυτό θα ήταν τούτο εδώ».
Καρλ Μαρξ, «18η Μπρυμαίρ»
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Παλούκης, Κώστας, Σαν σήμερα, η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, tvxs.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Λούκος, Χρήστος, ΕΝΑΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΣΤΟ ΠΑΡΙΣΙ ΕΠΙΔΟΚΙΜΑΖΕΙ ΤΗ 18Η ΜΠΡΥΜΑΙΡ ΤΟΥ ΛΟΥΔΟΒΙΚΟΥ ΒΟΝΑΠΑΡΤΗ, ekt.gr, Διαθέσιμο εδώ
