Του Θανάση Μάριζα,
Κατά τη θερινή περίοδο, έρχεται η ώρα της Ελλάδας να «λάμψει», τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά. Η χώρα μας είναι μια από τις πιο ηλιόλουστες παγκοσμίως, κάτι που την κατατάσσει σταθερά στους δημοφιλέστερους προορισμούς καλοκαιρινών διακοπών. Ως εκ τούτου, η τουριστική βιομηχανία πραγματικά «ανθίζει» από τα τέλη της άνοιξης έως και τις αρχές του φθινοπώρου, γεγονός υψίστης σημασίας για την ελληνική οικονομία.
Τα κλισέ του ελληνικού καλοκαιριού είναι ευρέως διαδεδομένα: λιμάνια κι αεροδρόμια με συχνή κινητικότητα, νησιά που σφύζουν από ζωή, γαλάζιες θάλασσες, έντονη νυχτερινή ζωή και, όπως είπαμε ήδη, πολύς ήλιος. Για την ακρίβεια, υπερβολικά πολύς ήλιος. Εδώ ακριβώς συναντάται και η πηγή ενός εκ των καιριότερων και συνηθέστερων προβλημάτων, που έχουν πλέον συνδεθεί άρρηκτα με την ελληνική θερινή πραγματικότητα: των πυρκαγιών.
Κάθε χρόνο, τέτοια περίπου εποχή, οι εικόνες από την επικαιρότητα είναι πάνω κάτω ταυτόσημες. Απ’ τη μια, ρεπορτάζ για τους πολυάριθμους παραθεριστές και την πολυκοσμία στα τουριστικά κέντρα κι απ’ την άλλη, ζωντανές ανταποκρίσεις από φλεγόμενα μέτωπα και παρακλήσεις για εκκένωση των κατοικημένων περιοχών, κοντά σε αυτά.
Η τελευταία τετραετία, επί κυβερνήσεως Νέας Δημοκρατίας, δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το προπέρσινο καλοκαίρι, οπότε και εκδηλώθηκαν πάνω από 8.000 πυρκαγιές, καταστράφηκαν περισσότερα από 1.300.000 στρέμματα και χάθηκαν τουλάχιστον 3 ανθρώπινες ζωές. Περιοχές κατά μήκος όλης της επικράτειας, από την Αττική (Βαρυμπόμπη, Ιπποκράτειος Πολιτεία, Θρακομακεδόνες, Τατόι, Αχαρνές, Αφίδνες, Άγιος Στέφανος) έως και την Πελοπόννησο (Αχαΐα, Ηλεία, Αρχαία Ολυμπία, Μεσσηνία, Αρκαδία, Λακωνία), τυλίχθηκαν στις φλόγες. Περαιτέρω περιστατικά σημειώθηκαν στη Βόρεια (Δυτική Μακεδονία, Ήπειρος) και Κεντρική (Θεσσαλία) Ελλάδα. «Αποκορύφωμα» αποτέλεσαν, φυσικά, οι εκτεταμένες καταστροφές στη Βόρεια Εύβοια, η οποία «απογυμνώθηκε» από τις πράσινες εκτάσεις της, μέσα σε δυο εβδομάδες. Τα 511.854 στρέμματα δάσους (για το 2021) που έγιναν παρανάλωμα του πυρός, της δίνουν τα αρνητικά πρωτεία στις μεγαλύτερες δασικές πυρκαγιές της ελληνικής ιστορίας.
Παρά τους συχνούς καθησυχασμούς πως «ο κρατικός μηχανισμός είναι έτοιμος», χρειάστηκε η πολύτιμη συνδρομή αλλοδαπών πυροσβεστικών σωμάτων, για την αποτελεσματική (έστω και καθυστερημένα) κατάσβεση της πλειοψηφίας των παραπάνω εστιών. Ατέλειες στην προετοιμασία, σε συνδυασμό με υποτίμηση της σφοδρότητας των καιρικών φαινομένων, φαίνεται πως κόστισαν.
Αυτό δεν σημαίνει πως η ελλιπής διαχείριση τέτοιου είδους κρίσεων ήταν αποκλειστικό στραβοπάτημα της (τυπικά) τέως Κυβέρνησης. Κατά τη θητεία του ΣΥ.ΡΙΖ.Α και, συγκεκριμένα, στις 23 Ιουλίου 2018, σημειώθηκε μια από τις πιο χαρακτηριστικές και θανατηφόρες πύρινες λαίλαπες στη σύγχρονη μνήμη: η πυρκαγιά στο Μάτι. Με 103 νεκρούς, 140 τραυματίες και 4.000 κατεστραμμένα σπίτια, σε απόσταση λιγότερη των 30 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα, το περιστατικό αυτό ανέδειξε πλήρως την ανεπάρκεια του δημόσιου συστήματος, αναφορικά με τον περιορισμό και την καταπολέμηση των πυρκαγιών. Οι φωτιές σταματούσαν μόνον όταν συναντούσαν τα θαλασσινά νερά, έχοντας εισβάλλει με σχετική άνεση στις γύρω κατοικίες, ενώ οι αρμόδιοι για την καθοδήγηση του πληθυσμού, μη διαθέτοντας κατάλληλες τοπογραφικές γνώσεις της περιοχής, έστελναν τους πανικοβλημένους ανθρώπους σε ακατάλληλες διαδρομές και σημεία, με αποτέλεσμα τον εγκλωβισμό πολλών εξ’ αυτών.
Η αυταπάρνηση των πυροσβεστών δεν είναι αρκετή, όταν δεν υπάρχουν θεμέλια ικανά για την πλήρη υποστήριξή τους. Ο κλήρος είχε, τότε, πέσει μερικώς σε «απλούς» πολίτες (που δεν διέθεταν, δηλαδή, κάποια σχετική επαγγελματική ιδιότητα ή προετοιμασία) για να συμβάλλουν, όσο ήταν ανθρωπίνως δυνατό, στη διάσωση και υποστήριξη των πληγέντων συμπολιτών τους. Είναι αυτονόητο, όμως, πως τέτοιες ιστορίες κοινωνικής αλληλεγγύης είναι «αντιφρονούντα» στοιχεία έναντι σε ένα ελαττωματικό σύστημα κι όχι συνειδητά παράγωγα του συστήματος αυτού.
Η ανάγκη «θωράκισης» της αντιπυρικής στρατηγικής της χώρας πέφτει, όπως είναι φυσικό, στα χέρια της επικείμενης Κυβέρνησης. Με τη Νέα Δημοκρατία να έχει εξασφαλίσει μια (ιστορικά) άνετη πρωτιά στις πρόσφατες εκλογές και να έχει βάλει πλώρη για αυτοδυναμία στον επερχόμενο δεύτερο γύρο, τότε η ανάγκη αυτή θα συμπεριληφθεί στα καθήκοντά της. Καλούμενη να ηγηθεί μιας χώρας, όπου η αντιπυρική περίοδος διαρκεί μισό χρόνο (1 Μαΐου – 31 Οκτωβρίου) και το κάθε καλοκαίρι συνοδεύεται αυτονόητα από αναφλέξεις ευρύτατων διαστάσεων, η παράταξη του Κ. Μητσοτάκη θα πρέπει να παρουσιάσει μια καλά ελεγχόμενη δεύτερη τετραετία, που θα έχει μάθει από τα λάθη του παρελθόντος (ιδίως του 2021), θα έχει μεριμνήσει για αυξανόμενη οικονομική και τεχνική υποστήριξη των πυροσβεστικών σωμάτων, θα έχει οργανώσει ορθότερα τη διαδικασία της κρατικής ανταπόκρισης, θα έχει συμπεριλάβει την αποτροπή απόπειρων εμπρησμού (οι οποίες φαίνεται πως ευθύνονται για μια σεβαστή μερίδα των πυρκαγιών) στην εξίσωση και θα έχει εξετάσει πλήρως τον (ολοένα κι αυξανόμενο) παράγοντα της κλιματικής αλλαγής.
Ειδική μνεία θα πρέπει να δοθεί στον τελευταίο παράγοντα. Οι θερμοκρασίες – ρεκόρ, σε συνδυασμό με την ολοένα και αυξανόμενη ένταση των ευρύτερων συνεπειών της υπερθέρμανσης του πλανήτη, έχουν αιφνιδιάσει όλα σχεδόν τα ευάλωτα κράτη της υφηλίου. Αυτό, όμως, δε μπορεί να αποτελέσει «ελαφρυντικό» σε βάθος χρόνου, καθώς αποτελεί ακόμα ένα φάσμα της αντιμετώπισης, που θα πρέπει να ληφθεί άμεσα υπ’ όψιν, ώστε να μην βρεθούμε προ δυσάρεστων εκπλήξεων στο μέλλον.
Ορισμένα θετικά βήματα, όπως η ταχεία λειτουργία του μηχανισμού εκκενώσεων, οι ανανεωμένοι κανονισμοί πυροπροστασίας ακινήτων και η ενίσχυση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας με οχήματα κι εξοπλισμούς, θα πρέπει να αποδειχθούν σημάδια γενικευμένης κινητοποίησης κι όχι μεμονωμένα περιστατικά. Με το καλοκαίρι του 2022 να έχει παρέλθει συγκριτικά καλύτερα απ’ ό,τι το προηγούμενό του και με τη χώρα να γνωρίζει, φαινομενικά τουλάχιστον, αρκετά καλά το χρονικό διάστημα κινδύνου, αυτή η νέα και πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση θα πρέπει να λάβει δράση απευθείας, με τις πρώτες ενδείξεις πυρκαγιών, εν έτει 2023. Γιατί μπορεί ο θερμός ελληνικός ήλιος να μας επωφελεί τουριστικά, αλλά δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να παίρνει ως «αντάλλαγμα» ακίνητες περιουσίες ή δασικές εκτάσεις, πολλώ δε μάλλον ζωές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ανασκόπηση 2021: Το καλοκαίρι της θλίψης – Οι μεγάλες πυρκαγιές που «έσβησαν» εκτάσεις από τον χάρτη, Newsbomb, διαθέσιμο εδώ
- ‘In my nightmares I’m always in the sea’: a year on from the Greek fires, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Greece battles wildfires for fifth day in ‘nightmarish summer’, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- 5.922 πυρκαγιές αντιμετωπίστηκαν το ’22, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Multiple Fires in Greece Linked to Arson, Suspects Arrested, Greek Reporter, διαθέσιμο εδώ
- Φωτιές: Τι προβλέπει ο νέος Κανονισμός Πυροπροστασίας για ακίνητα κοντά σε δασικές εκτάσεις – Τα μέτρα προστασίας και τα… πρόστιμα, Έθνος, διαθέσιμο εδώ
- 14 νέα οχήματα στην Πυροσβεστική Υπηρεσία με χρηματοδότηση από την Περιφέρεια Θεσσαλίας, Περιφέρεια Θεσσαλίας, διαθέσιμο εδώ
