Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Στον τομέα της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, μια από τις πιο αξιοσημείωτες υποθέσεις τα τελευταία χρόνια είναι η υπόθεση Google Shopping, η οποία εξέτασε καταγγελίες για κατάχρηση δεσπόζουσας αγοράς από τον τεχνολογικό γίγαντα. Η υπόθεση έθεσε σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τον ανταγωνισμό, τις θεμιτές πρακτικές της αγοράς και την εφαρμογή του άρθρου 102 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Αυτό το άρθρο εμβαθύνει στην υπόθεση Google Shopping, με τρόπο ώστε να την καταστήσει αρκετά σαφή με απλά λόγια ακόμη και σε κάποιον που δε γνωρίζει νομικά, και διερευνά τη σύνδεσή της με την εικαζόμενη παραβίαση του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ. Το άρθρο 102 της ΣΛΕΕ απαγορεύει την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης που μπορεί να επηρεάσει το εμπόριο μεταξύ κρατών-μελών. Στοχεύει στη διασφάλιση θεμιτού ανταγωνισμού, εμποδίζοντας τις εταιρείες να επιδίδονται σε πρακτικές που βλάπτουν τους καταναλωτές ή περιορίζουν αδικαιολόγητα τον ανταγωνισμό. Το άρθρο εστιάζει σε εταιρείες που κατέχουν σημαντική ισχύ στην αγορά και χρησιμοποιούν αντιανταγωνιστικά μέτρα για να διατηρήσουν ή να ενισχύσουν τη δεσπόζουσα θέση τους.
Το 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EC) επέβαλε πρόστιμο ρεκόρ ύψους 2,42 δισεκατομμυρίων ευρώ στη Google, μετά από επταετή έρευνα στην υπηρεσία σύγκρισης αγορών της Google Shopping. Η EC διαπίστωσε ότι η Google είχε καταχραστεί τη δεσπόζουσα θέση της στη γενική αγορά αναζήτησης στο Διαδίκτυο, προωθώντας τη δική της υπηρεσία σύγκρισης αγορών, ενώ υποβιβάζει αντίπαλες υπηρεσίες στα αποτελέσματα αναζήτησης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστήριξε ότι η συμπεριφορά της Google συνιστούσε κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, σύμφωνα με το άρθρο 102 της ΣΛΕΕ. Η Google κατηγορήθηκε ότι αξιοποίησε την κυριαρχία της στις μηχανές αναζήτησης για να ευνοήσει τη δική της υπηρεσία αγορών, δίνοντάς της, έτσι, ένα αθέμιτο πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών της. Ο γίγαντας των μηχανών αναζήτησης φέρεται να τοποθέτησε τη δική του υπηρεσία σύγκρισης αγορών στην κορυφή των αποτελεσμάτων αναζήτησης, μειώνοντας τις ανταγωνιστικές υπηρεσίες και εμποδίζοντας τις επιλογές των καταναλωτών. Με τον τρόπο αυτό, δημιούργησε ουσιαστικά παρακώλυση του ανταγωνισμού, αφού αφαίρεσε από τις άλλες επιχειρήσεις την ευκαιρία για ίση προβολή των δικών τους υπηρεσιών.
Η Κομισιόν υποστήριξε ότι, με τη δέσμευσή της σε τέτοιες πρακτικές, η Google όχι μόνο προώθησε αδίκως τη δική της υπηρεσία, αλλά υπονόμευσε, επίσης, τον ανταγωνισμό και την καινοτομία στην αγορά διαδικτυακών αγορών. Οι ισχυρισμοί υποδεικνύουν ότι η συμπεριφορά της Google παρεμπόδισε την ανάπτυξη ανταγωνιστικών πλατφορμών, με αποτέλεσμα να μειωθεί η ευημερία των καταναλωτών και να μειωθούν τα κίνητρα για καινοτομίες για τους παίκτες της αγοράς. Για να διαπιστωθεί κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης σύμφωνα με το άρθρο 102 ΣΛΕΕ, πρέπει να πληρούνται διάφορα κριτήρια. Πρώτον, μια εταιρεία πρέπει να κατέχει δεσπόζουσα θέση στη σχετική αγορά, πράγμα που σημαίνει ότι έχει σημαντική ισχύ στην αγορά. Δεύτερον, η εταιρεία πρέπει να έχει επιδείξει συμπεριφορά που εκμεταλλεύεται τη δεσπόζουσα θέση της. Τέλος, η συμπεριφορά πρέπει να έχει τη δυνατότητα να βλάψει τον ανταγωνισμό, να περιορίσει τις επιλογές των καταναλωτών ή να εμποδίσει την είσοδο των ανταγωνιστών στην αγορά.
Στην περίπτωση της Google, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ότι η Google κατείχε δεσπόζουσα θέση στη γενική αγορά αναζήτησης στο Διαδίκτυο. Προωθώντας τη δική της υπηρεσία αγορών και υποβιβάζοντας τους ανταγωνιστές της, η Google εκμεταλλεύτηκε την ισχύ της στην αγορά για να αποκτήσει ένα αθέμιτο πλεονέκτημα. Οι πρακτικές φέρονται να περιόρισαν τις επιλογές των καταναλωτών, να εμπόδισαν την καινοτομία στην αντίστοιχη αγορά –καθώς κανείς δε θα καινοτομήσει ούτε θα επιχειρήσει, εάν γνωρίζει ότι δεν πρόκειται καν να έχει τη δυνατότητα να προβληθεί ισότιμα με άλλες επιχειρήσεις– και έβλαψαν τις ανταγωνιστικές πλατφόρμες σύγκρισης αγορών. Εκτός από το βαρύ πρόστιμο, η Google, σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου, όφειλε να σταματήσει τις αντιανταγωνιστικές πρακτικές της και να προτείνει διορθωτικά μέτρα για τη διασφάλιση του θεμιτού ανταγωνισμού στην αγορά. Η εταιρεία έπρεπε να παρέχει ίση μεταχείριση σε αντίπαλες υπηρεσίες σύγκρισης αγορών στα αποτελέσματα αναζήτησης, δίνοντάς τους την ίδια ευκαιρία να ανταγωνίζονται για προβολή. Η Google έλαβε, επίσης, εντολή να εφαρμόσει μέτρα για τη διασφάλιση της διαφάνειας και την παρακολούθηση της συμμόρφωσης.
Η υπόθεση της Google Shopping τόνισε, εν τέλει, την εφαρμογή του άρθρου 102 της ΣΛΕΕ για την αντιμετώπιση της δεσπόζουσας κατάχρησης της αγοράς. Η έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η επακόλουθη ποινή κατά της Google απέδειξαν τη δέσμευση για διατήρηση θεμιτού ανταγωνισμού και προστασία της ευημερίας των καταναλωτών. Η υπόθεση χρησιμεύει ως υπενθύμιση ότι ακόμη και οι τεχνολογικοί κολοσσοί με σημαντική ισχύ στην αγορά πρέπει να τηρούν τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες, ενισχύοντας ένα περιβάλλον που ευνοεί την καινοτομία, την επιλογή και ίσους όρους ανταγωνισμού για όλους τους συμμετέχοντες στην αγορά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Dethmers, F. & Blondeel, J. (2017). EU enforcement policy on abuse of dominance: Some statistics and facts. E.C.L.R., Issue 4, Thomson Reuters (Professional) UK Limited and Contributors.
- European Commission (2022). Procedures in Article 102 Investigations. Διαθέσιμο εδώ
