Toυ Νίκου Διονυσάτου,
Η Αυστρία σήμερα έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά από τους περισσότερους γείτονές της σε επίπεδο διεθνών σχέσεων, κυρίως σε ό,τι έχει να κάνει με το μείζον γεωπολιτικό ζήτημα των καιρών στην Ευρώπη, δηλαδή την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Αυστρία, ήδη από την αρχή του πολέμου, τήρησε απροκάλυπτα μια ουδέτερη στάση απέναντι στη Ρωσία, κάτι που σόκαρε πολλούς σε Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον.
Την στιγμή που άλλες μέχρι πρότινος ουδέτερες χώρες, όπως η Φινλανδία και η Σουηδία, έσπευσαν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, και ενώ, ακόμα και η Ελβετία, συμμετείχε κανονικά στις κυρώσεις εναντίον του καθεστώτος Putin, η Αυστρία, μια χώρα στην καρδιά της Ευρώπης, αρνήθηκε να στηρίξει με όπλα την Ουκρανία, και εξακολούθησε να έχει κανονικά διπλωματικές σχέσεις με την Ρωσία. Μάλιστα, αυτή η στάση της πολιτικής ηγεσίας της Βιέννης, φαίνεται ότι χαίρει και τεράστιας αποδοχής μεταξύ των Αυστριακών πολιτών, κάτι που για τους περισσότερους εξωτερικούς παρατηρητές ίσως να φαίνεται παράδοξο.
Αν όμως κάποιος εξετάσει προσεκτικά την πολιτική σκηνή της Αυστρίας, αλλά και την προνομιακή γεωγραφική της θέση, τότε κατανοεί απόλυτα γιατί πολλοί Αυστριακοί θεωρούν ότι η ουδετερότητα, ακόμα κι αν είναι εντελώς ανήθικη, είναι συμφέρουσα για αυτούς. Σε ό,τι έχει να κάνει με την γεωγραφία, είναι πασιφανές ότι η μικρή αυτή ορεινή χώρα, σφηνωμένη ανάμεσα σε έξι μέλη του ΝΑΤΟ, και με την υποχρεωτική στράτευση για όλους τους άρρενες πολίτες να είναι ακόμα σε ισχύ, δεν είναι σε θέση να συναισθανθεί το δράμα που βιώνει ο ουκρανικός λαός. Όταν μια κοινωνία έχει ξεχάσει πια πώς είναι να βρίσκεται πραγματικά σε κίνδυνο, τότε είναι λογικό να μην κατανοεί και γιατί η Ουκρανία υπεραμύνεται της ελευθερίας και της ύπαρξης της ως έθνους.
Πάντως, την ώρα που η ουδετερότητα έχει αποδειχθεί τόσο δημοφιλής στον αυστριακό λαό, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η κυβέρνηση που την εφαρμόζει, ελάχιστα φαίνεται να έχει κερδίσει από αυτήν. Το κεντροδεξιό Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα (ÖVP) – που αυτή την στιγμή συγκυβερνάει με τους Πράσινους – μετά την πτώση του καγκελάριου Sebastian Kurz, το 2021, έχει βιώσει μια διαδικασία αποσύνθεσης της εκλογικής του βάσης, και πιστεύεται ότι στις ερχόμενες ομοσπονδιακές εκλογές, ίσως να βρεθεί για πρώτη φορά στην τρίτη θέση. Απώλειες σημειώνουν επίσης οι Πράσινοι, λόγω της κυβερνητικής φθοράς, ενώ το φιλελεύθερο κόμμα NEOS σημειώνει περιορισμένα κέρδη. Παράλληλα, οι Σοσιαλδημοκράτες, παραδοσιακά το «έτερον ήμισυ» του αυστριακού δικομματισμού, όπως και οι αντίπαλοί τους στο Λαϊκό Κόμμα, φαίνεται να πάσχουν κι εκείνοι από ένα σημαντικό έλλειμα ηγεσίας, αλλά και μια οξεία κρίση ταυτότητας.
Τα προβλήματα του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPÖ), λοιπόν, επιχείρησαν να λύσουν οι ιθύνοντές του, μέσω εσωκομματικών εκλογών, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το περασμένο Σαββατοκύριακο. Ή τουλάχιστον έτσι φάνηκε αρχικά, καθώς την Δευτέρα, η εκλογική επιτροπή του κόμματος, ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά ότι «έπεσε το σύστημα» και ότι o Hans Peter Doskozil, που είχε ανακοινωθεί ότι είχε γίνει νέος ηγέτης του κόμματος, είχε χάσει στην πραγματικότητα τις εκλογές έναντι του αντιπάλου του, Andreas Babler. Το ακόμα πιο εξευτελιστικό για τους Σοσιαλδημοκράτες ωστόσο, ήταν το πώς έγινε αντιληπτό το τεχνικό λάθος στα αποτελέσματα. Κάποιος από τους δημοσιογράφους που κάλυπταν την διαδικασία, ανακάλυψε μια μικρή ανακολουθία στα νούμερα μεταξύ του αρχείου Excel που καταχωρούνταν τα αποτελέσματα, και των τελικών στοιχείων που δημοσιεύτηκαν όταν έκλεισαν οι κάλπες. Το θέμα έφτασε στην εκλογική επιτροπή, και τότε διαπιστώθηκε ότι τα νούμερα των ψήφων ανακατεύτηκαν στο Excel και βγήκε ένα τελείως διαφορετικό αποτέλεσμα.
Η όλη υπόθεση εν τω μεταξύ δεν ήταν μόνο μια τεράστια επικοινωνιακή αποτυχία για το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, αλλά και μια προβληματική εκλογική αναμέτρηση εν γένει. Και οι δύο κορυφαίοι διεκδικητές της ηγεσίας των Σοσιαλδημοκρατών, είχαν αμφιλεγόμενες ιδεολογικά θέσεις, σε σχέση με την κεντρώα στάση του κόμματος τους. Ο μεν Doskozil, που έχασε με βάση τα τελικά αποτελέσματα, καταγόταν από την κεντροδεξιά φράξια του κόμματος, και έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως ξενοφοβικός, λόγω της σκληρής στάσης που έχει στο μεταναστευτικό, ενώ ο δε Babler, ο οποίος κατάγεται από την σοσιαλιστική φράξια του κόμματος, έχει κατηγορηθεί πολλές φορές ως ευρωσκεπτικιστής, και παρουσιάζει τον εαυτό του ως «μαρξιστή».
Έτσι, με τον Babler στο τιμόνι, στις εκλογές, οι Σοσιαλδημοκράτες αναμένεται να κονταροχτυπηθούν με το Λαϊκό Κόμμα που παραπαίει, μάλλον για την δεύτερη θέση. Μετά πάντως και την δέσμευση της νέας ηγεσίας να μην συνεργαστεί επουδενί με τα κόμματα της δεξιάς και του κέντρου για να δημιουργήσουν κυβέρνηση, ακόμα και αν βγουν δεύτεροι, ο δρόμος για το πρώτο κόμμα να σχηματίσει έναν συνασπισμό θα είναι σχετικά στρωτός. Φυσικά, αναφέρομαι στο σκληροπυρηνικό ακροδεξιό Αυστριακό Κόμμα της Ελευθερίας (FPÖ), το οποίο αυτή την στιγμή «φιγουράρει», με υπολογίσιμη διαφορά κιόλας, στην πρώτη θέση των δημοσκοπήσεων. Η άνοδος της αυστριακής ακροδεξιάς είναι κάτι το οποίο παρατηρείται εδώ και πολλά χρόνια πάντως, και συμβαδίζει με το δεξιό κύμα που κατακλύζει μια προς μια τις ευρωπαϊκές χώρες το τελευταίο διάστημα. Με αυτόν τον τρόπο, εάν το ποσοστό του Κόμματος της Ελευθερίας επαληθευτεί και στην κάλπη, θεωρείται από πολλούς αναλυτές πολύ πιθανή μια συνεργασία της ακροδεξιάς με την κεντροδεξιά, προκειμένου να υπάρξει σταθερότητα.
Αυτό πάντως δεν θα ήταν και καμία τεράστια έκπληξη για την αυστριακή πολιτική. Εκτός του ότι το Κόμμα της Ελευθερίας έχει βρεθεί ξανά σε κυβερνήσεις συνεργασίας στο παρελθόν – πιο πρόσφατα συμμετείχε στην κυβέρνηση του Kurz, μεταξύ 2017-2019 – η παράταξη φαίνεται να έχει εστιάσει περισσότερο στην λαϊκίστικη ρητορική, παρά σε πιο αμφιλεγόμενες ακραίες απόψεις που είχε στο παρελθόν, αποκτώντας ένα πιο «ανθρώπινο πρόσωπο». Και μιας και αναλύθηκε συνοπτικά η αναμενόμενη επίδοση όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων της Αυστρίας, σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να αναφερθεί και μια καινούργια πολιτική δύναμη, που εξήλθε με φόρα από το χρονοντούλαπο της ιστορίας, μετά τις τελευταίες τοπικές εκλογές, και πιστεύεται ότι θα βρίσκεται στην επόμενη σύνθεση του αυστριακού κοινοβουλίου.
Αναφέρομαι βεβαίως στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Αυστρίας (KPÖ), το οποίο είχε τελευταία φορά εκπροσώπηση στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο την δεκαετία του ’50, και τους τελευταίους μήνες έχει παρουσιάσει μια απίστευτη εκλογική άνοδο, στοχεύοντας κυρίως στην δεξαμενή των νέων και των αναποφάσιστων ψηφοφόρων. Έχοντας καταγράψει μια μικρή άνοδο ήδη από την δεκαετία του ’00 σε επίπεδο δήμων και κρατιδίων, από το 2021 και μετά, το Κομμουνιστικό Κόμμα έχει αποκτήσει εκπροσώπηση στο κρατίδιο του Salzburg (με ένα εντυπωσιακό 11,7%), έχει κρατήσει τις έδρες του στο αριστερό κρατίδιο της Styria, και εξέλεξε και δική του δήμαρχο – την Elke Kahr, με ποσοστό 29%, και την στήριξη των Σοσιαλδημοκρατών και των Πρασίνων – στο Graz, δηλαδή την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας. Η άνοδος του κόμματος αυτή επομένως, φαίνεται ότι στις επόμενες εκλογές μπορεί να του δώσει ένα ισχυρό ποσοστό, άνω του 4%, άρα και κοινοβουλευτική εκπροσώπηση σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Αυτό σαφώς θα μπορούσε να μεταβάλει κατά πολύ τις ιδεολογικές ισορροπίες, σε μια χώρα της οποίας το κατεστημένο, πολλοί πολιτικοί επιστήμονες έχουν χαρακτηρίσει ως «φύσει δεξιό».
Καταλήγοντας, οι πολιτικές ζυμώσεις στην Αυστρία, αποτελούν δείγμα δύο ανησυχητικών τάσεων στον ευρωπαϊκό χώρο. Η πρώτη έχει να κάνει με την επικράτηση ριζοσπαστικών δεξιών κυβερνήσεων, με την ανοχή ή και την στήριξη, κεντροδεξιών κομμάτων, που αποκτάει momentum σε όλο και περισσότερα κράτη του ευρωπαϊκού χώρου. Σε ό,τι έχει να κάνει με την δεύτερη τάση τώρα, αυτή αφορά μια ευρύτερη πολιτική στροφή που διάφορα κράτη της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης φαίνεται να παίρνουν, με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία. Καθώς η βαρβαρική σύρραξη του δικτάτορα Putin παρατείνεται, όλο και περισσότεροι πολίτες χωρών, με παραδοσιακά φιλορωσικά αισθήματα, φαίνεται να στρέφονται προς επικίνδυνους λαϊκιστές ηγέτες. Το Κόμμα της Ελευθερίας στην Αυστρία, ο Orban στην Ουγγαρία, ο Vucic στην Σερβία, αλλά και οι φιλορώσοι Σοσιαλιστές στην Σλοβακία, φαίνεται να δημιουργούν μια μεγάλη «τρύπα» φιλορωσικού αισθήματος στην ανατολική πτέρυγα της Ευρώπης. Αυτό το «κενό», είναι προφανώς ανησυχητικό για την ενότητα της Δύσης, και χώρες με ισχυρές φιλευρωπαϊκές ηγεσίες, όπως η Τσεχία, οι Βαλτικές δημοκρατίες, αλλά και η Ελλάδα, θα πρέπει να δείξουν τον δρόμο της σύνεσης, της αλληλεγγύης και της ασφάλειας, κόντρα σε κάθε ουδέτερη Αυστρία, και κάθε αναθεωρητική Ρωσία…
ENΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Austrian Social Democrats announce wrong leader after “technical error”, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Oops! Austria’s Social Democrats announce wrong winner of leadership contest, POLITICO, διαθέσιμο εδώ
- Austrian communist party stages major comeback, EURACTIV, διαθέσιμο εδώ
