Του Δημήτρη Τσελίκα,
Πέρα από τους 12 γνωστούς άθλους του, ο Ηρακλής έκανε κι άλλα, εξίσου σπουδαία κατορθώματα, κάποια εκ των οποίων θα δούμε στα επόμενα άρθρα. Ένα από αυτά είναι και το σημερινό, η εξόντωση του φαραώ της Αιγύπτου Βούσιρι.
Για να φτάσει στον κήπο των Εσπερίδων, στην άκρη του κόσμου, και να φέρει στις Μυκήνες τρία χρυσά μήλα (11ος άθλος), ο Ηρακλής, ψάχνοντας, πέρασε στη Λιβύη και στην Αίγυπτο. Εκεί, όπως περπατούσε κάτω από τον καυτό ήλιο, ξάπλωσε να ξεκουραστεί κάτω από ένα δέντρο και τον πήρε ο ύπνος. Όταν ξύπνησε, αντιλήφθηκε ότι ήταν σφιχτοδεμένος στα χέρια και στα πόδια με αλυσίδες, πάνω σε έναν βωμό. Γύρω του έβλεπε πολλούς ανθρώπους, νέους και ηλικιωμένους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Ένας από αυτούς ήταν ιερέας, και δυο άλλοι ξεχώριζαν μέσα από το πλήθος, αφού φορούσαν φορεσιές επιβλητικές και με έντονα χρώματα, προφανώς της άρχουσας τάξης.
Ο Ηρακλής φώναξε και ρώτησε να μάθει τι συμβαίνει, και ο ένας από τους δύο καλοντυμένους προχώρησε προς το μέρος του. Του συστήθηκε ως Βούσιρις, γιος του Ποσειδώνα και της Λυσιάνασσας, βασιλιάς της Αιγύπτου, και δίπλα του ήταν ο γιος του ο Αμφιδάμαντας. Ο Ηρακλής απόρησε αμέσως γιατί τον έδεσαν, και ο Βούσιρις του είπε πως δεν έκανε τίποτα παράνομο, αλλά επειδή ήταν ξένος έπρεπε να τον θυσιάσουν στον Δία. Παραξενεύτηκε ο ήρωας και τότε ο Βούσιρις του εξήγησε την ιστορία. Κάποτε, του είπε, η Αίγυπτος υπέφερε από μακρά ξηρασία, που διήρκησε 9 ολόκληρα έτη. Απελπισμένος ο Βούσιρις, είχε επισκεφτεί πολλά μαντεία αλλά δεν μπόρεσε να βρει λύση στο πρόβλημα. Μια μέρα, ένας Κύπριος μάντης, ο Φράσιος, πέρασε από εκεί. Ο βασιλιάς ρώτησε και αυτόν τι να κάνει και ο μάντης τον συμβούλευσε να θυσιάζει έναν ξένο στον Δία, κάθε χρόνο. Ο Βούσιρις, τότε, διέταξε αμέσως να συλλάβουν τον Φράσιο και να τον θυσιάσουν, αφού ήταν ο πρώτος ξένος που βρήκε μπροστά του. Έτσι έπαυσε το κακό, και η θυσία ενός ξένου γινόταν κάθε χρόνο. Εκείνη τη χρονιά, έτυχε ο Ηρακλής να βρίσκεται στην Αίγυπτο, και για αυτόν τον λόγο τον συνέλαβαν.
Μόλις τελείωσε την αφήγηση ο Βούσιρις, απομακρύνθηκε και διέταξε τον ιερέα να πλησιάσει τον βωμό. Αυτός, με το ξίφος στο χέρι, έφτασε κοντά στον Ηρακλή και σήκωσε το όπλο στον αέρα. Τότε, ο γιος του Δία έβαλε όλη του τη δύναμη και έσφιξε όλους του τους μύες. Τα μπράτσα του μεγάλωσαν, τα μούσκουλα πετάχτηκαν και οι αλυσίδες έσπασαν σαν να ήταν από χαρτί. Οι Αιγύπτιοι τα έχασαν. Πρώτη φορά έβλεπαν έναν τέτοιο άνθρωπο, τόσο δυνατό, που έμοιαζε με θεό. Ο Ηρακλής, ελεύθερος πλέον από τα δεσμά του, ήταν έτοιμος να εξολοθρεύσει τους εχθρούς του. Πρώτα στράφηκε στον ιερέα, ο οποίος όλη αυτήν την ώρα είχε μείνει άναυδος, μην πιστεύοντας ότι ο ξένος κατάφερε να ελευθερωθεί. Με μια δυνατή γροθιά, ο ήρωας τίναξε τον ιερέα πολλά μέτρα μακριά και τον άφησε να κείτεται νεκρός. Αμέσως οι πάνοπλοι στρατιώτες έτρεξαν εναντίον του, όμως αν ήξεραν με ποιον τα έβαζαν, σίγουρα θα έκαναν πίσω. Ο Ηρακλής χτυπούσε αλύπητα τους στρατιώτες, οι οποίοι δεν μπορούσαν να τον σταματήσουν. Με τις ατσάλινες γροθιές του και τις αλυσίδες που είχαν μείνει στα χέρια του σκορπούσε τον όλεθρο στους Αιγυπτίους. Όταν τελείωσε με τους φρουρούς, επιτέθηκε στον Βούσιρι, ο οποίος είχε καταφύγει στον υπαίθριο θρόνο του, μαζί με τον γιο του. Με δύο δυνατά χτυπήματα, ο ήρωας σκότωσε τον Αμφιδάμαντα μπροστά στα μάτια του πατέρα του, ο οποίος από την απελπισία του ρίχτηκε στον Ηρακλή. Δεν είχε όμως καμία ελπίδα. Ο Έλληνας ημίθεος τον χτύπησε τόσο δυνατά που τον εξόντωσε αμέσως, κάνοντας τον λευκό θρόνο κατακόκκινο από το αίμα. Μετά, κοίταξε γύρω του. Το πλήθος –όσοι είχαν γλυτώσει δηλαδή– είχε διασκορπιστεί. Ο Βούσιρις είχε πληρώσει με το ίδιο νόμισμα τις βάρβαρες πράξεις του. Αφού τίναξε τη σκόνη από πάνω του, και έριξε λίγο νερό στο σώμα του για να ξεπλύνει το αίμα, ο Ηρακλής άφησε πίσω του τον τόπο του μακελειού και συνέχισε για την αναζήτηση του κήπου…
Το ενδιαφέρον με αυτήν την ιστορία είναι πως, παρ’ όλο που ανήκει στο corpus της ζωής και των κατορθωμάτων του Ηρακλή μέσω της Βιβλιοθήκης του Απολλοδώρου, μεταγενέστεροι λόγιοι την απορρίπτουν ως μη αληθινή. Για παράδειγμα, ο Ισοκράτης στον λόγο του Βούσιρις λέει πως η ιστορία αυτή είναι ψεύτικη, αφού ο Βούσιρις ήταν πολύ παλαιότερος του Ηρακλή (11.30-40). Ο Ηρόδοτος, επίσης, σε μια εποχή που οι σχέσεις Ελλάδας και Αιγύπτου ήταν σε ένα καλό επίπεδο, αποκρούει την ιστορία αυτή ως ανόητη, και ξεκαθαρίζει πως οι Αιγύπτιοι δεν προχώρησαν ποτέ σε ανθρωποθυσίες (Β.45 1-2). Ίσως το όνομα Βούσιρις να είναι μια ελληνική παραλλαγή του ονόματος Όσιρις, και οι ιστορίες του Ηρακλή και του Οσίριδος να εμπνέουν και να εμπνέονται η μία από την άλλη. Αυτό που είναι σίγουρο, είναι πως ο Βούσιρις αναφέρεται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς (εκτός από τους ήδη προαναφερθέντες, γνωρίζουμε ενδεικτικά τον Ευριπίδη, τον Επίχαρμο, τον Υγίνο και τον Διόδωρο τον Σικελιώτη).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- BUSIRIS (Bousiris), theoi.com, Διαθέσιμο εδώ
- Busiris, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Τσοτάκου – Καρβέλη Αικ. (2012), Λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, Έκδοση εφημερίδας Τα Νέα.
