Της Ζωής Σπέντζα,
«Η μεγαλύτερη επιτυχία για έναν πολιτικό είναι να μπορεί να ενώνει και όχι να διαιρεί την κοινωνία». Ένας χαρισματικός πολιτικός που αναδείχθηκε, χάρη στην ενωτική του δράση και το πανανθρώπινο έργο του, σε σύμβολο των καταπιεσμένων λαών της Αφρικής, ήταν ο Νέλσον Μαντέλα (1918-2013). Ένας εμβληματικός ηγέτης στην παγκόσμια ιστορία, που υπήρξε μάλιστα ο πρώτος έγχρωμος πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής (1994-1999). Με αφορμή, λοιπόν, τη δημόσια διάλεξη που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος Διεθνούς Δικαίου – Δ’ Εξαμήνου σε συνεργασία του Παντείου Πανεπιστημίου και του Πανεπιστημίου της Πρετόρια, έγινε τιμητική αναφορά στο έργο του Μαντέλα. Διεξήχθη υπό την αιγίδα του προέδρου του τμήματος ΔΕΠΣ, Κωσταντίνου Υφαντή και της επίκουρης καθηγήτριας του τμήματος ΔΕΠΣ και διευθύντριας της Έδρας UNESCO Human Rights, Democracy and Peace, Ντανιέλλας-Μαρίας Μαρούδα, σε συνεργασία και με τον δόκτορα και ομιλητή της διάλεξης, Άντονι Μπέζο. Έμφαση δόθηκε στο πώς ορίζεται η έννοια της ελευθερίας, σύμφωνα με τον Μαντέλα και το πώς αυτή συνδέεται με τις δημοκρατικές αξίες. Ποια η σχέση του έργου του με την Ελλάδα;
Πρώτα από όλα, πέρα από τα ιδανικά και την ψυχοσύνθεση του που προκάλεσαν τον θαυμασμό των υποστηρικτών του, ο ίδιος διακρίθηκε ιδιαίτερα για τον αγώνα του κατά του άπαρτχαιντ. Ο όρος αυτός εκφράζει σήμερα τον πολιτικό φυλετικό διαχωρισμό, εκδηλώθηκε για πρώτη φορά στη Νότιο Αφρική το 1948 και εφαρμόστηκε από το Εθνικό Κόμμα, ώστε να διακριθούν οι ανθρώπινες ομάδες και να σταματήσουν οι επαφές μεταξύ «λευκών και μαύρων». Ο Μαντέλα αγωνίζονταν για την ισότητα μεταξύ των ανθρώπων αυτών και ήταν υπέρ της συμφιλίωσης και της συγχώρεσης όλων των πολιτών της Νότιας Αφρικής. Για τις τόσο φιλελεύθερες πεποιθήσεις του, τιμωρήθηκε και φυλακίσθηκε από το καθεστώς των λευκών, μένοντας έγκλειστος για 27 χρόνια. Απελευθερώθηκε το 1990, έτος που σήμανε και την απαρχή των αλλαγών στο κράτος, οι οποίες σταδιακά οδήγησαν στην πτώση του ρατσιστικού καθεστώτος και ανέδειξαν τον Μαντέλα σε ηγέτη.
Ήταν ένας πρωτοπόρος πολιτικός, άξιος θαυμασμού για το ανθρωπιστικό του έργο και τον συνεχή αγώνα για ένα ελεύθερο, ειρηνικό και δημοκρατικό έθνος. Για πολλούς, ήταν ένας αποφασιστικός επαναστάτης, που δε δίστασε να εναντιωθεί στην κυβέρνηση και να προτρέψει τον λαό να εναντιωθεί στη βία του απαρτχάιντ ανατρέποντας το καθεστώς, ώστε να αποφευχθεί ένας καταστροφικός εμφύλιος πόλεμος με αμέτρητες ανθρώπινες απώλειες. Έτσι ξεσήκωσε, αποτελεσματικά, τα πλήθη και οδήγησε με τη δράση του, σε συμφιλίωση το έθνος του, πράγμα που έγινε αποδεκτό και αναγνωρίστηκε από «μαύρους και λευκούς», απονέμοντας του τον τίτλο του «Πατέρα του Έθνους».
«Υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι με μεγάλο σθένος, με τη δυνατότητα να είναι ηγέτες μιας εξέγερσης. Δεν υπάρχουν, όμως, τόσο πολλοί που μπορούν να καθοδηγήσουν τους λαούς τους μετά την εξέγερση, προς την ειρήνη και τη συμφιλίωση. Κατά τούτο, ο Νέλσον Μαντέλα υπήρξε Άξιος Ηγέτης του λαού του, αλλά κυρίως, ένας Άξιος Άνθρωπος», είπε χαρακτηριστικά ο Νίκος Δένδιας, πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος (7/2019-5/2023). Ο Γιώργος Μπίζος, νομικός και ακτιβιστής υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που αγωνίστηκε στο πλευρό του Μαντέλα κατά του απαρτχάιντ, είπε: «Γίναμε φίλοι και τη φιλία αυτή την έσπασε ο θάνατος. Ήταν ένας από τους σημαντικότερους δικηγόρους. Μαζί παίρναμε υποθέσεις για φτωχούς ανθρώπους με λίγα χρήματα και πολιτικές δίκες χωρίς χρήματα. Ήταν θερμός φιλέλληνας. Θυμάμαι που ως Πρόεδρος είχε πει ότι η Ελλάδα είναι μητέρα της Δημοκρατίας και θα ήθελε η Νότια Αφρική να γίνει μια από τις νέες θυγατέρες της». Πώς προκύπτει, όμως, αυτή η ιδιαίτερη σχέση με τη χώρα μας;
Όταν ο Γιώργος Μπίζος επισκέφθηκε το 1982 την Αρχαία Ολυμπία, ο πρόεδρος της κοινότητας του εκμυστηρεύθηκε ότι έχουν κηρύξει τον Μαντέλα επίτιμο δημότη της περιοχής. Ο ίδιος το μετέφερε στον φυλακισμένο τότε Μαντέλα, ο οποίος με τη σειρά του τη στιγμή που το έμαθε δήλωσε: «Με κολακεύει πολύ περισσότερο από όλα τα πτυχία και τις τιμές που έχω». Υποσχέθηκε τότε ότι θα επισκέπτονταν την Ελλάδα, όταν αυτή θα έπαιρνε τους Ολυμπιακούς αγώνες το 1996, πράγμα που δεν έγινε και έτσι κατέληξε σε αυτή το 2002. Ήταν ο πρώτος που υπέγραψε την Ολυμπιακή Εκεχειρία. Για εκείνον, ο Παρθενώνας ήταν το σύμβολο της δημοκρατίας, και η Ελλάδα η μητέρας της, για αυτό και είπε πως «ένιωσε τις αξίες της Ακρόπολης βλέποντας την», την οποία, φυσικά, δεν είχε ξαναδεί, αλλά αυτό που αναγνώρισε, ήταν το δημοκρατικό πνεύμα που η ίδια διέθετε. Η Ελλάδα είχε την τιμή να σταθεί δίπλα σε έναν χαρισματικό άνθρωπο και να αποτελέσει μάλιστα μία τόσο σημαντική πηγή έμπνευσης για τον ίδιο, πράγμα που σφράγισε την πορεία του 20ού αιώνα.
Συνοψίζοντας, πρόκειται για μια ασύγκριτη συνεισφορά στην κοινωνία και στην ανθρωπότητα ως σύνολο, ενός πραγματικού «μαχητή» της ελευθερίας, της ισότητας και της ειρήνης. Παρά το όποιο ιστορικό παρελθόν και τη σκληρή μεταχείριση που δέχτηκε κατά την περίοδο του εγκλεισμού του, ο ίδιος συνέχιζε να ενθαρρύνει τη συγχώρεση και την κατάργηση των θεσμοθετημένων φυλετικών διακρίσεων. Σημαντικός ήταν επίσης ο ρόλος του, στη δυνατότητα ψήφου του λαού του ανεξαρτήτως φυλής και χρώματος, στην εξάλειψη της πείνας, καθώς και στην καταπολέμηση του ιού HIV, που προκαλεί το AIDS. Η προσφορά του ήταν τόσο μεγάλου βεληνεκούς, που του απονεμήθηκε Νόμπελ Ειρήνης το 1993. Ήταν ο άνθρωπος που υπερασπίστηκε από την αρχή έως το τέλος τις αξίες και τα ιδεώδη της δημοκρατίας και δεν αδιαφόρησε ούτε λεπτό για την αδικία, αλλά αντιθέτως αγωνίστηκε για να την καταπολεμήσει με τη δύναμη του λόγου, μία από τις πολλές αρετές που διέθετε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δένδιας: Ο Νέλσον Μαντέλα σύμβολο όσων μάχονται για αξιοπρέπεια, cnn.gr, διαθέσιμο εδώ
-
«Μητέρα της Δημοκρατίας», αποκαλούσε την Ελλάδα ο Νέλσον Μαντέλα, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
