Του Ελευθέριου Χονδρού,
Σε μια σημαντική στιγμή για τα δικαιώματα των LGBT στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Υπουργός Εξωτερικών της Λετονίας Edgars Rinkēvičs εξελέγη νέος Πρόεδρος της χώρας, σηματοδοτώντας ένα ιστορικό ορόσημο στο πολιτικό τοπίο του μπλοκ. Η εκλογή του συνέπεσε με την έναρξη των εορτασμών Pride στην πρωτεύουσα της Λετονίας, Ρίγα, και έχει επικροτηθεί ευρέως από ακτιβιστές για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων σε όλη την Ευρώπη. Σε αυτό το άρθρο θα γίνει εμβάθυνση στο πολιτικό ταξίδι του Rinkēvičs, την υπεράσπισή του για τα LGBT δικαιώματα σε μια κοινωνία που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει την αποδοχή και τις ευρύτερες επιπτώσεις της προεδρίας του στο πλαίσιο των σχέσεων της Λετονίας με τη Ρωσία εν μέσω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στην Ουκρανία.
Η πολιτική του Rinkēvičs είναι ιδιαίτερα εκτεταμένη. Ο Rinkēvičs ήταν Υπουργός Εξωτερικών από το 2011 και πριν από αυτόν τον ρόλο, υπηρέτησε ως επικεφαλής της καγκελαρίας του Προέδρου της Λετονίας, Υφυπουργός του Υπουργείου Άμυνας και Βουλευτής της Saeima. Με τα χρόνια, έχει εκπροσωπήσει διαφορετικά πολιτικά κόμματα, ξεκινώντας από το Λετονικό Κόμμα και το Κόμμα Μεταρρυθμίσεων και, αργότερα, εντάχθηκε στο κόμμα της Ενότητας τον Μάιο του 2014. Στα πρώτα στάδια της καριέρας του, ο Rinkēvičs εργάστηκε ως δημοσιογράφος για το Λετονικό Ραδιόφωνο, αναφέροντας την εξωτερική πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις. Αργότερα κατείχε ρόλους στο Υπουργείο Άμυνας και την Καγκελαρία της Προεδρίας, καθώς και υπουργικούς ρόλους σε πολλά λετονικά υπουργικά συμβούλια. Το 2014 εξελέγη Βουλευτής και συνέχισε να υπηρετεί ως Υπουργός Εξωτερικών σε διαδοχικές κυβερνήσεις.
Όσον αφορά τα δικαιώματα των LGBT στη Λετονία, η σεξουαλική δραστηριότητα ομοφυλόφιλων είναι νόμιμη από το 1992, με την ηλικία συναίνεσης να εξισώνεται το 1999. Οι σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου αναγνωρίστηκαν δικαστικά το 2022, παρέχοντας ορισμένες νομικές προστασίες που είναι διαθέσιμες στα παντρεμένα ζευγάρια. Ωστόσο, ο γάμος ομοφύλων είναι συνταγματικά απαγορευμένος στη Λετονία και δεν υπάρχει πρόβλεψη για κοινή υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια. Παρά τους περιορισμούς αυτούς, η χώρα έχει σημειώσει κάποια πρόοδο με τα χρόνια, με τις κοινωνικές συμπεριφορές και τη νομοθεσία να εξελίσσονται σταδιακά για να υποστηρίξουν την κοινότητα σε κάποιον βαθμό.
Η εκλογή του Rinkēvičs, του πρώτου ανοιχτά ομοφυλόφιλου εκλεγμένου αξιωματούχου στη χώρα, είναι ένα σημαντικό ορόσημο σε αυτό το πλαίσιο. Ενώ η Λετονία έχει κάνει βήματα προς την υποστήριξη της LGBT κοινότητας, εξακολουθεί να μην είναι μεταξύ των πιο προοδευτικών χωρών στην Ευρώπη όσον αφορά τα δικαιώματα LGBT. Μια έκθεση της ILGA-Europe το 2023 κατέταξε τη Λετονία στην 24η θέση από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία των δικαιωμάτων LGBT. Παρά τις νομικές προκλήσεις και την κοινωνική προκατάληψη που εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τα ΛΟΑΤ άτομα στη χώρα, έχουν γίνει προσπάθειες να δημιουργηθούν οργανισμοί και υποδομές που καλύπτουν τις ανάγκες της κοινότητας. Μπορούν να πραγματοποιηθούν πολιτιστικές, εκπαιδευτικές και άλλες εκδηλώσεις, αν και η διαδικασία εκδημοκρατισμού είχε ως αποτέλεσμα μόνο περιορισμένα δικαιώματα για τα LGBT άτομα και η κοινωνία δεν έχει ακόμη φτάσει σε υψηλό επίπεδο ανοχής.
Ως Υπουργός Εξωτερικών και τώρα ως Πρόεδρος, ο Rinkēvičs υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής των δικαιωμάτων της LGBT κοινότητας. Έχει πιέσει για νομικά πλαίσια για τους γάμους ομοφυλόφιλων, αλλά αυτό δεν έχει ακόμη πραγματοποιηθεί, δεδομένης της συνταγματικής απαγόρευσης του γάμου ομοφυλόφιλων που θεσπίστηκε το 2006. Το 2015 υπήρξε πρόταση νόμου περί συντρόφων, ο οποίος θα επέτρεπε σε «οποιαδήποτε δύο πρόσωπα» να εγγράψουν μια συντροφική σχέση, παρέχοντας στα ζευγάρια που συζούν σχεδόν τα ίδια οφέλη και υποχρεώσεις με τον γάμο. Ωστόσο, η πρόταση απορρίφθηκε από την Επιτροπή Νομικών Θεμάτων, η οποία αμφισβήτησε την πρόθεση αλλαγής του Αστικού Κώδικα και τις συνέπειες της συνταγματικής απαγόρευσης των γάμων μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου.
Παρά την οπισθοδρόμηση, έγιναν προσπάθειες να συνεχιστούν οι συζητήσεις για το θέμα. Το 2022, μετά από δικαστική απόφαση υπέρ των δικαιωμάτων γονικής άδειας για ομόφυλα ζευγάρια, το Υπουργείο Δικαιοσύνης εισήγαγε ένα σχέδιο νόμου που θα δημιουργήσει αστικές ενώσεις, δίνοντας στα ομόφυλα ζευγάρια κάποια από τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με τον γάμο. Αυτό ήταν ένα κρίσιμο βήμα προς την ισότητα και την αναγνώριση των σχέσεων μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου στη Λετονία.
Η εκλογή του Rinkēvičs ως Πρόεδρος εν μέσω εορτασμών Pride στη Ρίγα γιορτάστηκε ευρέως σε όλη την Ευρώπη, ιδιαίτερα από ακτιβιστές για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων. Αυτή η νίκη θεωρείται ως φάρος ελπίδας, όχι μόνο για την LGBT κοινότητα στη Λετονία, αλλά και για εκείνες σε άλλες χώρες όπου τα δικαιώματα των LGBT εξακολουθούν να αμφισβητούνται έντονα. Ο θρίαμβος του Rinkēvičs είναι επίσης συμβολικός του αυξανόμενου χάσματος μεταξύ Λετονίας και Ρωσίας, ειδικά στο πλαίσιο του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και των περιοριστικών πολιτικών της Ρωσίας κατά της LGBT κοινότητας. Η αταλάντευτη στάση του ενάντια στην επιθετικότητα της Ρωσίας και η υποστήριξη προς την Ουκρανία έχει κερδίσει τον σεβασμό πολλών Λετονών, αποδεικνύοντας ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός κάποιου δεν μπορεί να περιορίζει την ικανότητα να ηγείται και να λαμβάνει κρίσιμες αποφάσεις στην πολιτική αρένα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Latvian Foreign Minister Rinkevics chosen as president, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- Edgars Rinkevics elected president of Latvia, Reuters, διαθέσιμο εδώ
