Της Ματίνας Γεώργα,
Σύμφωνα με την επιστήμη των Μαθηματικών, με τον όρο «κύκλος» περιγράφεται το γεωμετρικό σχήμα που απαρτίζεται από τα σημεία του επιπέδου που ισαπέχουν από το Κ απόσταση ρ. Σε μια, όμως, ευρύτερη και πιο ελεύθερη προσέγγιση, ο κύκλος, με τη μορφή που έχει, απεικονίζει την αρχή και το τέλος, την τελειότητα και την αιωνιότητα. Το σύμβολο αυτό της ολότητας εντοπίζεται στη θεολογική, πολιτισμική και επιστημονική βάση πολλών λαών, που στο πέρασμα των αιώνων το ερμήνευαν διαφορετικά. Ακολουθούν ορισμένα παραδείγματα.
1. Ο Θεός Ρα
Για τους αρχαίους Αιγύπτιους, ο κύκλος τοποθετήθηκε ως ένα στέμμα, στην κορυφή του κεφαλιού του Θεού Ρα, του θεού του ήλιου, των Φαραώ και δημιουργού όλων των μορφών ζωής. Ο ηλιακός δίσκος που εφάπτεται του Ρα και συμβολίζει την παντοδυναμία και σοφία του, στην ουσία «μαρτυρά» την ικανότητά του να ταξιδεύει στον ουρανό, να κανονίζει τον τρόπο λειτουργίας του σύμπαντος και, μέσω του συμβόλου του, του ήλιου, να αποτελεί πηγή ζωής και ενέργειας για τους ανθρώπους.
2. Τετράγωνος Κύκλος
Για τους Αλχημιστές, ο τετράγωνος κύκλος αντιπροσώπευε τη φιλοσοφική λίθο, το ουσιαστικό θεμέλιο της ύπαρξης, του οποίου η κατάκτηση θα οδηγήσει στην παρασκευή του ελιξιρίου που προσφέρει τη μακροζωία και τη δυνατότητα μεταστοιχείωσης βασικών μετάλλων. Η “lapis philosophorum” απεικονίζεται συμβολικά ως ένας κύκλος (πνευματικό επίπεδο), μέσα σε ένα τετράγωνο (υλικό επίπεδο), μέσα σε ένα τρίγωνο (σημείο ένωσης του τριπτύχου Σώμα-Ψυχή-Πνεύμα), μέσα σε έναν μεγαλύτερο κύκλο (ένωση ανδρικής και γυναικείας φύσης, το κοσμικό ζεύγος).
3. Γιν και Γιανγκ
Για τους Κινέζους, το απόλυτο, και πλέον ευρέως διαδεδομένο, κυκλικό σύμβολο είναι το Γιν-Γιάνγκ. Σύμφωνα με τη φιλοσοφική σχολή του Ταοϊσμού, το σύμπαν διακρίνεται από διάφορες μορφές δυαδικότητας, από πολλές αντιθέσεις που καταφέρνουν, όμως, να επιτύχουν την τελειότητα της αρμονίας και την τελική ισορροπία μέσα στο άπειρο. Το Γιν και Γιανγκ είναι έννοιες που αλληλοσυμπληρώνονται, αφού στον συνδυασμό τους ενυπάρχει ο Θεός και η ισορροπία της φύσης. Μάλιστα, ως δυναμικές εναλλάσσονται συνεχώς, με το Γιν να φτάνει στο ζενίθ του, όταν το Γιανγκ φτάνει στο ναδίρ του και αντιστρόφως.
4. Στόουνχεντζ
Για τους Δρυίδες, το μαγικό, όπως έχει χαρακτηριστεί, ορόσημο της Αγγλίας, το Στόουνχεντζ, αποτελεί ιερό τόπο. Η κατασκευή αυτού του νεολιθικού μνημείου τοποθετείται χρονικά ανάμεσα στο 2.500 π.Χ. με 2.000 μ.Χ. και στην ουσία πρόκειται για έναν κύκλο μεγαλίθων. Οι θεωρίες κατασκευής και χρήσης του χώρου είναι πολλές, όμως για τους Κέλκτες το Στόουνχεντζ αποτελεί, ακόμη και σήμερα, έναν σημαντικότατο ναό, έστω και εάν δεν τον κατασκεύασαν οι ίδιοι. Επικαλούμενοι τις δυνάμεις του κύκλου και της γης, τις οποίες λαμβάνουν μέσω των λίθων, οι σύγχρονοι Δρυίδες, Παγανιστές και διάφοροι άλλοι επισκέπτονται το μνημείο για να γιορτάσουν το Θερινό Ηλιοστάσιο.
5. Ημερολόγιο Αζτέκων
Για τους Αζτέκους, το ημερολογιακό τους σύστημα αποτελείτο από δύο κύκλους, έναν κύκλο των 365 ημερών, ο οποίος μετρούσε τα έτη (xiuhpohualli) και από έναν άλλον τελετουργικό των 260 ημερών, ο οποίος μετρούσε τις ημέρες (tonalpohualli). Στον συνδυασμό τους, οι δύο κύκλοι αποτελούσαν τον ημερολογιακό κύκλο, αν και πρόκειται πιθανότατα για ένα τελετουργικό «εργαλείο», που συσχετιζόταν με τον βωμό του θεού Ήλιου. Αυτός ο τεράστιος δίσκος είναι καλυμμένος με ιερογλυφικά σύμβολα που αναφέρονται στη δημιουργία των Αζτέκων και στο κέντρο του βρίσκεται η εικόνα του θεού Tonatiuh. Το σχήμα του κύκλου, σε αυτήν την περίπτωση, συμβολίζει, επομένως, το κοσμικό κέντρο, το τέλος του ήλιου.
Αυτές είναι μόνο λίγες από τις περιπτώσεις που το κυκλικό σχήμα κατέχει εξέχουσα φιλοσοφική και πολιτισμική θέση, διαδίδοντας υποσυνείδητα μηνύματα. Ο κύκλος, μέσα από τις διάφορες ερμηνείες του, καταλήγουμε πως, μπορεί να δηλώνει την αναγέννηση, την ισορροπία, την αποκατάσταση της συμπαντικής αρμονίας, το άπειρο, τη νέα αρχή, τον χρόνο, τη δύναμη ή και να παρουσιάζει αντιλήψεις διαφόρων πολιτισμών για τους παντοδύναμους Θεούς και τη φιλοσοφία τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Κοσμογονικοί Μύθοι και Θεωρίες για τον κύκλο, 49lyk-athin.att.sch.gr, διαθέσιμο εδώ
