Του Νικήτα Μιστσένκο,
Η εισβολή της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ουκρανία σε μια εποχή που τα πάντα μπορούν να φανούν στο Διαδίκτυο, οδήγησε σε έναν συνεχόμενο καταιγισμό πληροφόρησης. Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα είναι αυτό των ναρκών, οι οποίες θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο το στρατιωτικό προσωπικό αλλά και αθώους πολίτες.
Ο πόλεμος που έχει ξεκινήσει από τον Φεβρουάριο του 2014 και κλιμακώθηκε τον Φεβρουάριο του 2022 έχει ως αντίκτυπο και τη τοποθέτηση ναρκών σε μια περιοχή που καταλαμβάνει –σχεδόν– το 30% της Ουκρανίας. Αποτέλεσμα είναι, φυσικά, εκτός από στρατιώτες, να τίθενται σε κίνδυνο και απλοί καθημερινοί πολίτες-άμαχοι.
Η περιφέρεια της Χερσώνας, αποτελούσε εν καιρώ ειρήνης μια από τις πιο σημαντικές γεωργικές περιφέρειες της Ουκρανίας, με παραγωγή σε φρούτα, που κάλυπτε τόσο τις ανάγκες της Ουκρανίας, όσο και μέρος των εξαγωγών (κυρίως καρπούζια, τα οποία θεωρούνται τα καλύτερα τόσο στην Ουκρανία, όσο και στη Ρωσία). Σήμερα, η περιοχή αυτή μετράει 500 χιλιάδες εκτάρια γης ναρκοθετημένα, από τα οποία μόνο ένα 10% έχει αποναρκωθεί. Η δήλωση του Αναπληρωτή του Συμβουλίου της Χερσώνας, Serhii Khlan αναφέρει πως με προτεραιότητα θα αποναρκωθούν πρώτα οι περιοχές τις οποίες οι αγρότες σκοπεύουν καλλιεργήσουν, διότι με αυτόν τον τρόπο θα ανοίξουν και θέσεις εργασίας.
Με δήλωση του, το Υπουργείο Εξωτερικών της Ουκρανίας πληροφόρησε, πως εκτός από το ότι η περιφέρεια της Χερσώνας είναι η πιο επικίνδυνη περιφέρεια της χώρας ως προς τον αριθμό των ναρκών που έχουν τοποθετηθεί εκεί από τους εισβολείς, η Ουκρανία συνολικά τοποθετείται στην κορυφή της λίστας των πιο ναρκοθετημένων χωρών στον κόσμο. Αν και η διαδικασία βαίνει καλώς, η πλήρης απονάρκωση της Ουκρανίας μπορεί να πάρει και 70 χρόνια.
Σαφέστατα, η επιστροφή στην ειρήνη είναι ένας από τους στόχους για την επίτευξη του οποίου συμβάλλει και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο πρεσβευτής της Ε.Ε. στην Ουκρανία, Matti Maasikas προέβη σε σχετικές δηλώσεις, λέγοντας «Η ανθρωπιστική δράση κατά των ναρκοπεδίων στην Ουκρανία αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και η σημασία της αυξάνεται. Διότι, μετά τη νίκη η Ουκρανία αξίζει να χρησιμοποιήσει το 100% των εδαφών της. Η Κρατική Υπηρεσία Έκτακτης Ανάγκης, η Ειδική Υπηρεσία Μεταφορών, η Εθνική Αστυνομία και άλλοι κρατικοί φορείς εκκαθαρίζουν γενναία την ουκρανική γη από τα θανατηφόρα υπολείμματα της εισβολής. Θέλουμε να ενισχύσουμε την υποστήριξή μας προς αυτούς»
Βλέποντας την άλλη πλευρά του νομίσματος, με επίσημη δήλωση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ουκρανία, η χώρα θα πρέπει να διερευνήσει την προφανή χρήση από τον στρατό της χιλιάδων ναρκών ξηράς με ρουκέτες κατά προσωπικού μέσα και γύρω από την ανατολική πόλη Ιζιούμ, όταν οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν την περιοχή, ενώ συνέχισε λέγοντας πως οι ρωσικές δυνάμεις έχουν επανειλημμένα χρησιμοποιήσει νάρκες κατά προσωπικού και έχουν διαπράξει φρικαλεότητες σε ολόκληρη τη χώρα, αλλά αυτό δε δικαιολογεί τη χρήση αυτών των απαγορευμένων όπλων από την Ουκρανία.
Σε νομικό επίπεδο στα «δικαιϊκά» συστήματα και των δύο, εν προκειμένω, αντιμαχόμενων πλευρών, υπάρχουν προβλέψεις σχετικά με τη χρήση ναρκών. Πιο συγκεκριμένα, θα γίνει αναφορά, αρχικά, στη Ρωσική Ομοσπονδία, όπου στους Κανονισμούς της για την Εφαρμογή του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου (ΔΑΔ) στα άρθρα 138 και 139 υπάρχουν οι δύο παρακάτω προβλέψεις:
138. Απαγορεύεται η χρήση ναρκοπεδίων κατά του άμαχου πληθυσμού και αντικειμένων.
139. Κάθε φορά που τοποθετούνται νάρκες, ο άμαχος πληθυσμός θα προειδοποιείται εκ των προτέρων για την επικίνδυνη περιοχή (ναρκοθετημένη περιοχή), εκτός από τις περιπτώσεις που η κατάσταση δεν το επιτρέπει.
Σαφώς, τίποτα από αυτά δεν ελήφθη υπόψιν.
Στο ουκρανικό δίκαιο εντάσσουμε τη διεθνή της δέσμευση στη Σύμβαση του 1997 για την απαγόρευση των ναρκών, η οποία εμπεριέχει και άρθρα που αφορούν τις ρουκέτες κατά προσωπικού. Συμπερασματικά, είναι συνετό να δηλώσουμε πως η χρήση ρουκετών κατά του προσωπικού, οι οποίες είναι από τη φύση του σχεδιασμένες να σκοτώνουν, είναι παράβαση του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου, για τον απλό λόγο, ότι δεν μπορεί να γίνει διάκριση εάν πρόκειται να σκοτωθεί στρατιωτικός στόχος ή άμαχος πληθυσμός. Το ΔΑΔ προβλέπει πως εάν υπάρχει σύγχυση ως προς το εάν ένα πρόσωπο είναι στρατιωτικό προσωπικό ή άμαχος πληθυσμός, τότε θεωρείται άμαχος.
Κρατώντας μια αισιόδοξη στάση, είναι ελπίδα και επιθυμία όλων οι εχθροπραξίες, όχι μόνο στην Ουκρανία, αλλά παντού στον κόσμο, να πάψουν και οι παραβάτες να τιμωρηθούν δίκαια και ανάλογα με τη βαρύτητα των πράξεων τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Fighting to Eliminate Cluster Bombs, HRW.org, διαθέσιμο εδώ
- Ukraine: Banned Landmines Harm Civilians, HRW.org, διαθέσιμο εδώ
- Ukraine war: The deadly landmines killing hundreds, BBC, διαθέσιμο εδώ
