Του Θάνου Σαραντίδη,
Το τεράστιο «ντόμινο εξελίξεων» στη Βόρεια Αφρική που πυροδότησε το ξέσπασμα της Αραβικής Άνοιξης το 2011, προκάλεσε εκτεταμένες αναταραχές και αλλεπάλληλες ανακατατάξεις ισχύος στο συγκεκριμένο γεωγραφικό σύμπλοκο. Μία από τις χώρες που επηρεάστηκαν στον μέγιστο βαθμό, ήταν φυσικά και η Συρία. Οι αρχικές διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας κατά του καθεστώτος του Assad από τους πολίτες της Συρίας δεν άργησαν να εξελιχθούν σε γενικευμένο εμφύλιο πόλεμο, με την χώρα να μετράει εκατομμύρια νεκρούς και πρόσφυγες καθ’ όλη την διάρκεια των συγκρούσεων. Ταυτόχρονα, δόθηκε η ευκαιρία σε διάφορες εξωτερικές δυνάμεις να αναμειχθούν στο εσωτερικό της Συρίας και να αποκτήσουν ισχυρό έρεισμα για άσκηση επιρροής στην περιοχή, όπως οι Η.Π.Α., η Ρωσία, η Τουρκία αλλά και διάφοροι άλλοι δρώντες, κρατικοί και μη.
Ήδη από τα πρώτα δείγματα αποσταθεροποίησης της κατάστασης στο εσωτερικό της Συρίας και την ηχηρή κατακραυγή της διεθνούς κοινότητας για την βαρβαρότητα που επέδειξε ο Assad στην καταστολή των εξεγέρσεων, τα μέλη της Αραβικής Ένωσης, παρότι διαδραμάτισαν αρκετά ενεργό ρόλο στην προσπάθεια αποκλιμάκωσης της κατάστασης, αποφάσισαν να εξοστρακίσουν την Συρία από την συμμετοχή στον περιφερειακό οργανισμό της Αραβικής Ένωσης. Δώδεκα χρόνια μετά, με την κατάσταση στο εσωτερικό της Συρίας να παραμένει έκρυθμη, τα κράτη μέλη της Αραβικής Ένωσης αποφάσισαν, μετά από ψηφοφορία, να υποδεχθούν την Συρία πίσω ως ενεργό μέλος του οργανισμού και να αποστείλουν επίσημη πρόσκληση στον πρόεδρο Bashar al-Assad, για να λάβει μέρος στην συνέλευση που διεξήχθη στις 19 Μαΐου στην πόλη Jeddah της Σαουδικής Αραβίας, ως νόμιμος εκπρόσωπος του κράτους της Συρίας, όπως και έγινε.
Ο απόηχος της απόφασης αυτής δημιουργεί σημαντικά ερωτήματα όσον αφορά την επιρροή διαφόρων δρώντων στην περιοχή, καθώς σίγουρα δίχασε την διεθνή κοινή γνώμη και έρχεται σε άμεση αντιπαράθεση με την στάση των Η.Π.Α. και της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με την διακυβέρνηση του Assad και την πολιτική κυρώσεων προς την Συρία που εξακολουθούν να υποστηρίζουν.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής εξέφρασαν ρητώς τους ενδοιασμούς τους στην επαναφορά της Συρίας στον αραβικό οργανισμό, καθώς αποτελεί ένα σαφές μήνυμα κανονικοποίησης των σχέσεων της Συρίας με τον υπόλοιπο Αραβικό κόσμο και νομιμοποίησης της εξουσίας του Assad, κάτι που τόσο οι Η.Π.Α., όσο και η Βρετανία εξακολουθούν να προσπαθούν να υπονομεύσουν. Παρότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν αρκετά στενές σχέσεις συνεργασίας με πολλές από τις χώρες του Κόλπου και προσπαθούν διαχρονικά να ασκούν επιρροή σε μεγάλο βαθμό στην περιοχή, στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν μπορούσαν παρά να αναγνωρίσουν πως, παρά τις δικές τους αντιρρήσεις, τα κράτη μέλη της Αραβικής Ένωσης είχαν κάθε δικαίωμα να λάβουν οποιαδήποτε απόφαση ήθελαν. Κάποια think tanks στο εσωτερικό των Η.Π.Α. θεώρησαν μάλιστα ότι, παρά τα όποια αρνητικά, η εξέλιξη αυτή τουλάχιστον θα αποτελέσει ένα βήμα προς την γενικότερη σταθεροποίηση του συστήματος της Βόρειας Αφρικής, καθώς και ότι θα διευκολύνει, ως ένα βαθμό, τις διόδους αποστολής ανθρωπιστικής βοήθειας προς τους πολίτες της Συρίας, καθώς τέτοιες δράσεις λαμβάνουν χώρα στην περιοχή τα τελευταία χρόνια κυρίως από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών αλλά και με πρωτοβουλία μεμονωμένων κρατών.
Μέχρι να γίνουν πλήρως σαφείς οι λόγοι για τους οποίους τα αραβικά κράτη πήραν την απόφαση αυτή, καθώς και τα αποτελέσματα που θα επιφέρει, μπορούμε να κάνουμε μόνο εικασίες ως προς το γιατί πάρθηκε η αμφιλεγόμενη αυτή απόφαση. Μια πρώτη ανάγνωση δείχνει και το προφανές: Τα κράτη της Μέσης Ανατολής, με πρωτεργάτες χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, αποβλέπουν σε μια γενικότερη συσπείρωση και συνεργασία των ισλαμικών κρατών και, αφού ζύγισαν τα υπέρ και τα κατά, αποφάνθηκαν ότι θέλουν την Συρία, υπό το καθεστώς του Assad, μέλος και σύμμαχο σε αυτήν την προσπάθεια ισχυροποίησης των δεσμών μεταξύ των κρατών αυτών.
Διάφοροι αναλυτές, όμως υποστηρίζουν, πως σημαντικό ρόλο στην λήψη της συγκεκριμένης απόφασης διαδραμάτισε ένας «άσσος κρυμμένος στο μανίκι» του Assad, ένα ξεχωριστό μέσο άσκησης πίεσης προς την Μέση Ανατολή. Από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησαν οι οικονομικές κυρώσεις κατά της Συρίας, ο Assad έχει στραφεί σε έναν διαφορετικό δρόμο για να μπορέσει να εξασφαλίσει την οικονομική επιβίωση του καθεστώτος του εντός της Συρίας. Τα τελευταία χρόνια έχουν προκύψει διάφορες εκθέσεις και έρευνες για ένα νέο ναρκωτικό το οποίο έχει κατακλύσει την Μέση Ανατολή, το Captagon. Αποτελεί ένα συνθετικό διεγερτικό, το οποίο αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να ενισχύσει τους καθεστωτικούς στρατιώτες τους Assad στο πεδίο της μάχης, τώρα πια όμως χρησιμοποιείται κυρίως για λόγους διασκέδασης. Τα ευρήματα των ερευνών μάλιστα δείχνουν ότι η παραγωγή και η διανομή του εν λόγω ναρκωτικού όχι μόνο γίνεται εν γνώσει του Assad, αλλά μάλιστα έχει αποφέρει και τεράστια ποσά ως κέρδη απευθείας στο θησαυροφυλάκιο του Προέδρου της Συρίας, χρηματοδοτώντας, σε μεγάλο βαθμό, την συνέχιση των εχθροπραξιών και της προσπάθειάς του να παραμένει γαντζωμένος στην εξουσία.
Διάφοροι αναλυτές υποστηρίζουν πως το εμπόριο του συγκεκριμένου ναρκωτικού αποτέλεσε ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί στα χέρια του Assad στις συνομιλίες του με τα υπόλοιπα κράτη της Μέσης Ανατολής. Η αποδοχή της Συρίας και του ίδιου πίσω στις τάξεις του Αραβικού κόσμου θα μπορούσε δυνητικά να σημαίνει ότι η ανεξέλεγκτη εισροή της ναρκωτικής ουσίας στις χώρες της Μέσης Ανατολής θα μπορούσε να τεθεί υπό έλεγχο, ως ένδειξη καλής πίστεως και πρόθεσης αναστήλωσης των σχέσεων συνεργασίας μεταξύ των κρατών αυτών.
Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός αυτό σίγουρα αποτέλεσε μια εκκωφαντική δήλωση του Αραβικού κόσμου για την κατεύθυνση που σκοπεύει να ακολουθήσει στο εγγύς μέλλον, ενώ σίγουρα έπληξε ως ένα βαθμό και το γόητρο των Η.Π.Α. παγκοσμίως. Η κίνηση αυτή, παρά τις αντιθέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, πριν και μετά την ψηφοφορία των κρατών μελών, δείχνουν ότι αναμφίβολα η, μέχρι τώρα αδιαμφισβήτητη επιρροή των Η.Π.Α. στην Μέση Ανατολή, φθίνει. Η πλήρης έκταση αλλά και οι ρυθμοί της φθοράς αυτής μένουν να φανούν, είτε βραχυπρόθεσμα, είτε μακροπρόθεσμα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Jeremy Bowen, Syria: Dismay and fear as Bashar al-Assad returns to Arab fold, BBC News. Διαθέσιμο εδώ
- Ali Harb, ‘Conundrum’: How the US is dealing with Assad normalisation”, Al Jazeera. Διεθέσιμο εδώ
- Celine Alkhaldi, A little-known drug brought billions to Syria’s coffers. Now it’s a bargaining chip, CNN. Διαθέσιμο εδώ
