Της Ηλιάνας Πολύζου,
Η δυσλεξία αποτελεί την πιο κοινή μαθησιακή διαταραχή. Συνδέεται με τη δυσκολία στην απόκτηση δεξιοτήτων που σχετίζονται με τη γραφή, την ανάγνωση και την αποκωδικοποίηση του γραπτού λόγου. Η διάγνωσή της στις ημέρες μας είναι κάτι εύκολο δεδομένης της ραγδαίας εξέλιξης της επιστήμης. Τα πράγματα δεν ήταν, όμως, πάντα έτσι. Συγκεκριμένα, τα τελευταία μόλις χρόνια η επιστήμη ασχολήθηκε διεξοδικά με τον κλάδο των μαθησιακών διαταραχών, αναπτύσσοντας θεωρίες, διενεργώντας πειράματα και αυξάνοντας τις λιγοστές ενυπάρχουσες επιστημονικές γνώσεις επί του θέματος. Από όσα εκτέθηκαν παραπάνω, εύκολα γεννάται το εξής ερώτημα: Πώς άραγε ήταν η ζωή ενός δυσλεκτικού πριν από αυτές τις έρευνες όπου επικρατούσε απόλυτο σκοτάδι γύρω από αυτές τις ιδιότροπες «ασθένειες»;
Η «μάχη» με τη δυσλεξία δεν θα μπορούσε να αποτυπωθεί καλύτερα από τον Γιάννη Πάσχο στην αυτοβιογραφία του. Πρόκειται για Το χρονικό ενός δυσλεκτικού που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Περισπωμένη. Ο συγγραφέας γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1954, ενώ σπούδασε Βιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με ειδίκευση στη Μοριακή Βιολογία και τη Γενετική υδρόβιων οργανισμών στην Ουγγαρία και τη Νορβηγία. Είναι ομότιμος Καθηγητής Ιχθυολογίας.
Μέσω της αυτοβιογραφικής νουβέλας ενηλικίωσης, ο συγγραφέας περιγράφει τα «γκρίζα» χρόνια που έζησε μικρός ως δυσλεκτικός, καταδεικνύοντας τη σαθρότητα του τότε εκπαιδευτικού συστήματος και την άγνοια που υπήρχε γύρω από τη μαθησιακή δυσκολία που αντιμετώπιζε. Παρά τον στιγματισμό του λόγω αυτού, παρά την πίεση και το άγχος της αποτυχίας, ο συγγραφέας κατέρριψε κάθε στερεοτυπική πρόβλεψη, διέψευσε όσους τον αμφισβήτησαν και κατάφερε να υπερβεί κάθε εμπόδιο.
Ας γνωρίσουμε, όμως, το βιβλίο. Ο Γιάννης Πάσχος με ιδιαίτερο χιούμορ μάς περιγράφει πώς διαπίστωσε ότι πάσχει από δυσλεξία στα 45 του χρόνια! Η άγνωστη τότε μαθησιακή δυσκολία που βασάνιζε επί χρόνια τον συγγραφέα, μπορεί πλέον να διαγνωστεί με ένα απλό τεστ on-line, το οποίο περιλαμβάνει δέκα ερωτήσεις. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μία γλυκόπικρη λύτρωση, καθώς αυτό που έκανε τη ζωή του μαρτύριο είχε πλέον όνομα, αλλά η διάγνωση ήρθε λίγο καθυστερημένα.
Μέχρι, όμως, να φτάσει στο σημείο της διάγνωσης, ο ήρωας είχε να αντιμετωπίσει πολλές δυσκολίες, έναν δικό του Γολγοθά. Όντας δασκαλοπαίδι, μάς εξομολογείται τον χλευασμό που δεχόταν ανά τα χρόνια λόγω της ιδιαιτερότητας αυτής από τον περίγυρό του, αλλά και την αποδοκιμασία και την πίεση που λάμβανε από τον πατέρα του, ο οποίος θεωρούσε πετυχημένο μόνο όποιον καταπιανόταν με τα γράμματα. Ο Πάσχος καταγγέλλει τις αδυναμίες του εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο πέρα από το ότι χρησιμοποιούσε τη βία ως τρόπο διαπαιδαγώγησης, έθετε στο περιθώριο τα παιδιά που αντιμετώπιζαν μαθησιακές δυσκολίες, τα στοχοποιούσε και τα τοποθετούσε στο επίκεντρο του χλευασμού.
Ο μικρός ήρωας δεν το έβαλε ποτέ κάτω. Παρά τα αμέτρητα ορθογραφικά, τις κοκκινάδες που στόλιζαν κάθε γραπτό του και τους αναγραμματισμούς, από μικρός κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια να μάθει ανάγνωση, επιδόθηκε στη συγγραφή ποιημάτων και δεν παράτησε ποτέ τα αγγλικά, τα οποία τον ταλαιπωρούσαν επί 25 συνεχόμενα χρόνια. Παρά την πενιχρή σχολική του απόδοση, η ιδιαιτερότητά του αυτή όξυνε την παρατηρητικότητά του και τον ώθησε σε αναζήτηση τρόπων, ώστε να εξισορροπήσει αυτή του την «αδυναμία».
Ο συγγραφέας, υπερβαίνοντας κάθε εμπόδιο, κατάφερε όχι μόνο να εισαχθεί στο πανεπιστήμιο σε ένα τμήμα που αγάπησε ήδη από τα σχολικά του χρόνια, αλλά και να εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε διεθνείς συναντήσεις (παρά τη μεγάλη και μακρόβια μάχη που έδωσε να μάθει αγγλικά), ενώ διετέλεσε πρόεδρος επιστημονικών συνεδρίων και κριτής σε επιστημονικά περιοδικά. Το 2016 τιμήθηκε με βραβείο για την προσφορά του στον τομέα της Ιχθυολογίας. Πέρα από την επιστημονική του συνεισφορά, το λογοτεχνικό του έργο είναι εξίσου σημαντικό. Περιλαμβάνει ποιήματα, συλλογές διηγημάτων, νουβέλες και δοκίμια, τα οποία για χρόνια παρέμεναν αδημοσίευτα. Τον Μάρτιο του 2005 εκδόθηκε το πρώτο του ποιητικό κείμενο με τίτλο Lila Teman. Πολλά από τα έργα της συλλογής του δημοσιεύθηκαν σε περιοδικά και εφημερίδες.
Ο Πάσχος εξιστορώντας τις αντιξοότητες που αντιμετώπισε ως μη διαγνωσμένος δυσλεκτικός, αποδίδει φόρο τιμής σε όλα τα άτομα που στάθηκαν δίπλα του ανά τα χρόνια, τον στήριξαν και αποτέλεσαν την αχτίδα φωτός μέσα στη μπόρα. Παρότι όλα φαίνονταν να είναι εναντίον του, δεν παρέδωσε ποτέ τα όπλα. Παρά τα ψυχικά του τραύματα, αναπολεί τις στιγμές με νοσταλγία, χιούμορ και αυτοσαρκασμό. Όπως επιβεβαιώνεται και από την ανάγνωση, επιλέγει να βλέπει τη ζωή με έναν πιο φωτεινό τρόπο και να είναι ευγνώμων για αυτές τις στιγμές που διαμόρφωσαν αυτό που είναι σήμερα: Ένα άτομο που «νίκησε» τη δυσλεξία.
