Της Μαρίνας- Μαρίας Αντωναράκη,
Το B.D.N.F. (Brain Derived Neurotrophic Factor) είναι ένας νευροτροφικός παράγοντας, μια πρωτεΐνη δηλαδή, η οποία κωδικοποιείται από το γονίδιο B.D.N.F. στο χρωμόσωμα 11 και παράγεται προκειμένου να προωθήσει την ανάπτυξη νέων νευρώνων, αλλά και να διατηρήσει τους ήδη υπάρχοντες. Σπουδαίο ρόλο διαδραματίζει και στην ενίσχυση των συνδέσεων των νευρώνων, τις συνάψεις, βελτιώνοντας με τον τρόπο αυτό την επικοινωνία πολλών και διαφορετικών τμημάτων του εγκεφάλου.
Προέρχεται από τον εγκέφαλο και χρησιμεύει, μεταξύ άλλων, ως διαμορφωτής νευροδιαβιβαστών. Εκφράζεται ευρέως στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, στο έντερο και σε άλλους ιστούς. Εκτός από τα προκείμενα, βρέθηκε ότι το B.D.N.F. εκφράζεται και σε ινοβλάστες, σε αγγειακά λεία μυϊκά κύτταρα και στο στρώμα του θύμου αδένα.
Σε υγιείς εθελοντές, το μέσο επίπεδο του B.D.N.F. στο πλάσμα βρέθηκε να είναι περίπου 92,5 pg/ml. Φαίνεται ότι οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερα ποσά, ενώ η ηλικία είναι παράγοντας που το μειώνει ριζικά. Τα επίπεδα έκφρασης του B.D.N.F. είναι χαμηλά κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη, αλλά αυξάνονται σημαντικά στη γέννηση και μειώνονται ξανά στην ενήλικη ζωή. Ο B.D.N.F. ρυθμίζει τον μεταβολισμό της γλυκόζης και αποτρέπει την εξάντληση των β κυττάρων. Εύλογα, λοιπόν, συμπεραίνει κανείς —και έχει επιβεβαιωθεί– ότι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην παθογένεση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, του μεταβολικού συνδρόμου, αλλά και της παχυσαρκίας.
Κάποια δεδομένα που προκύπτουν από μελέτες αναφέρουν ότι η υπερέκφραση του B.D.N.F. στον ιππόκαμπο βρέθηκε να συνδέεται με αυθόρμητες κρίσεις και με επιληψία κροταφικού λοβού. Τα μειωμένα επίπεδα B.D.N.F. είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με νευροεκφυλιστικές ασθένειες, παραδείγματος χάριν με τη νόσο του Πάρκινσον, τη νόσο του Αλτσχάιμερ, τη σκλήρυνση κατά πλάκας και τη νόσο Χάντινγκτον. Επίσης, το B.D.N.F. στο πλάσμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βιοδείκτης για την ανίχνευση της διαταραχής του αυτισμού.
Έχει παρατηρηθεί ότι το φως ενισχύει την έκφραση του B.D.N.F. στον οπτικό φλοιό, ενώ η μονόφθαλμη στέρηση προκαλεί μια εντυπωσιακή μείωση του B.D.N.F. στον οπτικό φλοιό, που αντιστοιχεί στο στερημένο μάτι. Παράλληλα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως θεραπευτικό μέσο για την αναζήτηση και την πρόληψη νευρολογικών φλεγμονωδών διαταραχών, διότι μέσω της νευροπροστατευτικής δράσης του δρα και ανοσοτροποποιητικά.
Έρευνες δείχνουν, ακόμα, θετική συσχέτιση μεταξύ του B.D.N.F. στο αίμα και της διαστολικής αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης, της LDL χοληστερόλης, της μάζας του λιπώδους ιστού, του δείκτη μάζας σώματος και των τριγλυκεριδίων. Υπάρχουν ποικίλες αναφορές ότι τα διατροφικά ωμέγα-3 λιπαρά οξέα ομαλοποιούν τα επίπεδα B.D.N.F., καθώς και ελαχιστοποιούν την οξειδωτική βλάβη, βελτιώνοντας με τον τρόπο αυτό την ικανότητα μάθησης, ειδικά μετά από τραυματική εγκεφαλική βλάβη.
Όταν ο εγκέφαλός μας αντιμετωπίζει μια δύσκολη και αγχωτική κατάσταση, το B.D.N.F. μάς βοηθά με την προστασία των εγκεφαλικών κύτταρων από βλάβες, διασφαλίζοντας τη διαρκή τροφοδότησή τους, με απώτερο στόχο την επιτέλεση των βασικών τους λειτουργιών. Καθώς μεγαλώνουμε, τα ποσοστά του B.D.N.F. στον οργανισμό μειώνονται, ενώ απόρροια αυτού είναι η γνωστική έκπτωση, αλλά και οι αυξημένες πιθανότητες ανάπτυξης της νόσου Αλτσχάιμερ.
Υπάρχουν, όμως, και άλλοι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, που μειώνουν το B.D.N.F., όπως το κάπνισμα, ο ανεπαρκής ύπνος, η καθιστική ζωή, η κακή διατροφή και το χρόνιο στρες. Μάλιστα, όσον αφορά τον ύπνο, φαίνεται ότι αρκεί μια νύχτα ανεπαρκούς ύπνου, για να μειώσει τα επίπεδα B.D.N.F. και να μας κάνει πιο ευάλωτους στις αρνητικές επιπτώσεις του στρες. Επίσης, η σωματική άσκηση αυξάνει τα επίπεδα B.D.N.F. στον εγκέφαλο, βελτιώνοντας, παράλληλα, και την κατάθλιψη.
Στην πραγματικότητα, έχει αποδειχθεί ότι μόλις 30 λεπτά μέτριας αερόβιας δραστηριότητας (επί παραδείγματι ένα γρήγορο περπάτημα μία φορά την εβδομάδα) προκαλεί αξιοσημείωτη αύξηση του B.D.N.F. Επιπλέον, το H.I.I.T. (High Intensity Interval Training) ή αλλιώς Υψηλής Έντασης Διαλειμματική Προπόνηση έχει αποδειχθεί και αυτό ως αποτελεσματικός παράγοντας αύξησης του B.D.N.F., επιβεβαιώνοντας τα πολυεπίπεδα οφέλη που ενέχει η σωματική άσκηση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Χονδρογιάννη Χριστίνα, Μελέτη της έκφρασης των υποδοχέων των νευροτροφινών σε αδενώματα υπόφυσης ανθρώπου, Διπλωματική Εργασία
- Kim E. Barrett, Susan M. Barman, Scott Boitano, Heddwen L. Brooks, Ιατρική Φυσιολογία, 2η Ελληνική Βελτιωμένη, 24η Ξενόγλωσση, 2014
- Brain-Derived Neurotrophic Factor: A Key Molecule for Memory in the Healthy and the Pathological Brain, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- BDNF polymorphism predicts the rate of decline in skilled task performance and hippocampal volume in healthy individuals, Translation Psychiatry. Διαθέσιμο εδώ
- Exercise intensity affects acute neurotrophic and neurophysiological responses poststroke, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Aerobic exercise prior to task-specific training to improve poststroke motor function: A case series, PubMed.Διαθέσιμο εδώ
- Carbohydrate-restricted Diet and Exercise Increase Brain-derived Neurotrophic Factor and Cognitive Function: A Randomized Crossover Trial, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- The Role of BDNF on Neural Plasticity in Depression, frontiersin.org. Διαθέσιμο εδώ
- BDNF gene- brain derived neurotrophic factor, Medline Plus. Διαθέσιμο εδώ
- Exercise promotes the expression of brain derived neurotrophic factor (BDNF) through the action of the ketone body β-hydroxybutyrate, elifesciences.org. Διαθέσιμο εδώ
- Brain-derived Neurotrophic Factor, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
