Της Γιάννας Κοντοκώστα,
Στη Σύμβαση του Ο.Η.Ε., που υπογράφηκε στη Βιέννη το 1980 και τέθηκε σε ισχύ το 1988, αποτυπώνεται η πρώτη προσπάθεια για τη σύσταση ενός δικαίου πώλησης, δεδομένου ότι το τελευταίο κρίθηκε απαραίτητο για τις διεθνείς πωλήσεις και συναλλαγές. Αφορούσε τις συμβάσεις διεθνών πωλήσεων κινητών πραγμάτων και ενσωματώθηκε στο εσωτερικό δίκαιο της Ελλάδας με τον Ν. 2532/1997. Τα όσα προέβλεπε, σχετικά με την πώληση και τις εγγυήσεις καταναλωτικών αγαθών, υιοθετήθηκαν από την Οδηγία 1999/44/ΕΚ, η οποία καταργήθηκε από την 01.01.2022, αλλά αποτέλεσε τον κορμό των Οδηγιών 2019/771/ΕΚ και 2019/770/ΕΚ, που ενσωματώθηκαν μετέπειτα στο ελληνικό δίκαιο (Ν. 3043/2002, Ν. 4967/2022). Οι κύριες ρυθμίσεις των Οδηγιών αυτών αφορούσαν πλέον κάθε είδους πώληση και αναδιαμόρφωσαν τον Αστικό Κώδικα, επιφέροντας σημαντικές τροποποιήσεις. Επιδιωκόμενος σκοπός του νομοθέτη ήταν το νέο δίκαιο της πώλησης να εναρμονιστεί –λόγω της αλματώδους τεχνολογικής εξέλιξης– με τη σύγχρονη ψηφιακή οικονομία και να εμπλουτίσει τις ρυθμίσεις για την ευθύνη του πωλητή και τα δικαιώματα του αγοραστή.
Σύμφωνα με την ΑΚ 513, η πώληση είναι μία σύμβαση, με την οποία ο πωλητής, έναντι συμφωνημένου τιμήματος, αναλαμβάνει την ενοχική υποχρέωση να μεταβιβάζει στον αγοραστή την κυριότητα ενός πράγματος ή ένα δικαίωμα. Το αντικείμενο της πώλησης (κινητό / ακίνητο / φυσική δύναμη ή ενέργεια) είναι απαραίτητο να πληροί τις προϋποθέσεις του άρθ. 514 ΑΚ και του αναθεωρημένου άρθ. 534 ΑΚ. Δεν πρέπει, με λίγα λόγια, να τίθεται ζήτημα νομικού ελαττώματος και καθίσταται αναγκαίο να ανταποκρίνεται στις ρυθμίσεις των νέων άρθ. 535-538 ΑΚ. Ορίζεται, αρχικά, πως το πράγμα πρέπει να παραδίδεται δίχως πραγματικά ελαττώματα και να ανταποκρίνεται στις ιδιότητες που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ των δύο μερών της σύμβασης.
Ωστόσο, κρίσιμες είναι και κάποιες αντικειμενικές απαιτήσεις ανταπόκρισης, όπως η καταλληλόλητα, η ποιότητα, η ανθεκτικότητα κλπ., ενώ είναι σημαντικό, σε περίπτωση πλημμελούς εγκατάστασής του, η τελευταία να μην αποτελεί μέρος της σύμβασης και να μην πραγματοποιήθηκε εκ μέρους του πωλητή. Αν τίθεται θέμα προσβολής δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, κατά το άρθ. 537 ΑΚ «το κινητό πράγμα δεν ανταποκρίνεται στη σύμβαση και περιορίζεται ολικά ή μερικά η χρήση του». Επιπλέον, σημαντική είναι η ρύθμιση της ΑΚ 538, που καθιερώνει την υποχρέωση του πωλητή για ενημερώσεις του πράγματος με ψηφιακά στοιχεία, προκειμένου αυτό να ανταποκρίνεται στη σύμβαση. Όσον αφορά τα ψηφιακά στοιχεία, το νέο άρθ. 513Α ΑΚ ορίζει ότι ως πράγμα με ψηφιακά στοιχεία λογίζεται αυτό που συνδέεται με ψηφιακό περιεχόμενο ή υπηρεσία με τρόπο τέτοιο, ώστε η απουσία του ψηφιακού περιεχομένου ή της υπηρεσίας να παρακωλύει την εκτέλεση των λειτουργιών του.
Ο πωλητής του πράγματος με ή χωρίς ψηφιακά στοιχεία φέρει ευθύνη για αυτό, αν το τελευταίο δεν ανταποκρίνεται στη σύμβαση, εκτός αν ο αγοραστής είχε γνώση της μη ανταπόκρισής του (άρθ. 539 εδ. α’ και β’ ΑΚ). Αντίθετα, δεν φέρει ευθύνη, όταν ενημέρωσε τον αγοραστή για τη διαθεσιμότητα της ενημέρωσης με ψηφιακά στοιχεία και τις συνέπειες της μη εγκατάστασής της, αλλά ο τελευταίος δεν εγκατέστησε εντός εύλογου χρονικού διαστήματος τις ενημερώσεις αυτές. Όταν ο πωλητής φέρει ευθύνη για έλλειψη ανταπόκρισης του πράγματος στη σύμβαση, ο αγοραστής έχει το δικαίωμα: α) να ζητήσει αποκατάσταση της έλλειψης, β) να μειώσει το τίμημα, γ) να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση και δ) να αξιώσει αποζημίωση κατά το αναθεωρημένο άρθρο 542 ΑΚ. Τα ίδια δικαιώματα, πλην της αποζημίωσης, έχει και δύναται να ασκήσει ο αγοραστής και σε περίπτωση καταστροφής ή χειροτέρευσης του πράγματος λόγω της έλλειψης ανταπόκρισής του στη σύμβαση. Από την άλλη, αν η σύμβαση πώλησης αφορά περισσότερα του ενός πράγματα και μόνο μερικά από αυτά δεν ανταποκρίνονται σ’ αυτή, το δικαίωμα του αγοραστή για αντικατάσταση ή υπαναχώρηση περιορίζεται σ’ αυτά, εκτός αν επιθυμεί να κρατήσει μόνο εκείνα που ανταποκρίνονται.
Τα προαναφερόμενα δικαιώματα του αγοραστή παραγράφονται μετά το πέρας πέντε ετών για τα ακίνητα και δύο ετών για τα κινητά (άρθ. 554 ΑΚ). Μπορεί, ωστόσο, να τα ασκήσει με ένσταση ακόμη και μετά τη συμπλήρωση του χρόνου παραγραφής, υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι θα έχει ενημερώσει τον πωλητή για την έλλειψη ανταπόκρισης εντός του χρόνου της παραγραφής, κατά το άρθ. 558 ΑΚ.
Συμπερασματικά, οι τροποποιήσεις που επέφερε ο Ν. 4967/2022 στον Αστικό Κώδικα και, εν προκειμένω, στο δίκαιο της πώλησης θέτουν τέλος στο παλαιό νομοθετικό καθεστώς και δίνουν λύση στα ζητήματα που ανακύπτουν στη νέα ψηφιακή οικονομία. Η σύμβαση πώλησης αποκτά πλέον νέο περιεχόμενο και η εφαρμογή της διευρύνεται και αφορά και τα πράγματα με ψηφιακά στοιχεία, ασχέτως αν τα τελευταία παρέχονται από τον πωλητή ή κάποιον τρίτο κατά τη νέα ΑΚ 513Α.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πάνος Κορνηλάκης, Ειδικό Ενοχικό Δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2023
- Το νέο δίκαιο της πώλησης, LAWSPOT.GR, διαθέσιμο εδώ
- ΤΟ ΝΕΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΠΩΛΗΣΗΣ, lawgroup.gr, διαθέσιμο εδώ
