Του Μάριου Κριτίδη,
Με την είσοδο στη δεκαετία του 2020, τα πρώτα γεγονότα της χρονιάς αποτέλεσαν προάγγελο μίας ιστορικής δεκαετίας για την ανθρώπινη ιστορία. Στο βιβλίο της Σώτης Τριανταφύλλου με τίτλο Καρχαρίες και κοριοί: Σημειώσεις για την τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πατάκη, η συγγραφέας σχολιάζει μέσω πληθώρας δικών της πολιτικών άρθρων πτυχές, γεγονότα και προσωπικότητες της επικαιρότητας των τελευταίων ετών. Το βιβλίο αυτό αποτελεί συνέχεια της συλλογής 6 παρόμοιων βιβλίων της, όπως Η Φοβερή τροπή των πραγμάτων (2012), Η ενδέκατη ώρα (2014), Οι δυσκολίες των πεδιάδων (2016), Ασκήσεις αταραξίας (2017) κ.ά.
Η Σώτη Τριανταφύλλου, ιστορικός και συγγραφέας, με διδακτορικές σπουδές στην αμερικανική Ιστορία και μεταδιδακτορικές σπουδές στη ρωσική Ιστορία, ειδικεύεται στην ιστορική περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και στα βιβλία της μιλάει εκτενώς για αμερικανική πολιτική και Ιστορία. Το παρόν βιβλίο της δεν αποτελεί εξαίρεση, καθώς μέσα από έξι θεματικές ενότητες αναλύει φλέγοντα ζητήματα και γεγονότα της διεθνούς πολιτικής και της κοινωνίας, καθιστώντας πάντα εμφανείς τις βαθιές γνώσεις της για την αμερικανική πολιτική σε όλη την έκταση του βιβλίου. Όπως γράφει και στον πρόλογο του βιβλίου «Γλυτώσαμε από τους καρχαρίες αλλά μας έφαγαν οι κοριοί: Πρόκειται για μία προσπάθεια συνεισφοράς στον δημόσιο διάλογο με ψυχραιμία και ειλικρίνεια, ώστε να αντιμετωπίσουμε μικρές προκλήσεις που φαίνονται μεγάλες και μεγάλες που φαίνονται μικρές ή που δεν φαίνονται καθόλου».
Όπως αναφέραμε, το βιβλίο αποτελείται συνολικά από 54 αυτοτελή πολιτικά άρθρα της, που μοιράζονται με βάση το περιεχομένό τους σε 6 θεματικές ενότητες και το κάθε άρθρο θίγει ένα διαφορετικό ζήτημα της θεματικής στο οποίο ανήκει.
Η πρώτη μεγάλη θεματική με τίτλο «Γεωπολιτική – Διεθνείς σχέσεις» είναι η μεγαλύτερη και πιο γενικού περιεχομένου θεματική του βιβλίου, με μία ευρεία γκάμα θεμάτων να απασχολούν τη συγγραφέα. Ξεκινώντας με το μαύρο αποτύπωμα που άφησε το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου στους Δίδυμους Πύργους στην αμερικανική πολιτική του 21ου αιώνα, το κεφάλαιο αυτό πραγματεύεται κατά κύριο λόγο ζητήματα των διεθνών σχέσεων μεταξύ Δύσης και των διάφορων κρατών οντοτήτων-αντιπάλων της, ενώ στα τελευταία άρθρα της πρώτης θεματικής ενότητας, η συγγραφέας κάνει μία διεξοδική και καυστική ανάλυση διαφόρων πτυχών σε σχέση με τις πολλαπλές ξένες επεμβάσεις στο «Νεκροταφείο των Αυτοκρατοριών», δηλαδή το Αφγανιστάν, με αφορμή την επεισοδιακή αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων το καλοκαίρι του 2021.
Στη δεύτερη θεματική ενότητα, η συγγραφέας σχολιάζει κάποιες σημαντικές εσωτερικές πτυχές των Ηνωμένων Πολιτειών. Στην ουσία, κοινός παρανομαστής σε όλα τα άρθρα αυτής της ενότητας είναι η προσπάθειά της να σκιαγραφήσει τις διάφορες πολιτικές ομάδες (τις αναφέρει ως τις «4 Αμερικές») της χώρας, καθώς και τη διαμόρφωση της αμερικανικής ψυχής μέσα στους αιώνες, δημιουργώντας αυτό το στερεοτυπικό προφίλ του Αμερικάνου, όπως το γνωρίζουμε οι ίδιοι ή όπως μας παρουσιάζεται και από το Hollywood.
Σε παρόμοιο τόνο κινείται και η τρίτη θεματική που αφορά τη Ρωσία. Ξεκινώντας την ενότητα με μία εκτενή αναφορά στις σχέσεις Ηνωμένων Πολιτειών και Ρωσίας στη μετασοβιετική εποχή. Μία σχέση η οποία, σύμφωνα με τη συγγραφέα, ήταν σημαντικό –για την παγκόσμια σταθερότητα– να διατηρηθεί σε καλά επίπεδα. Όμως, οι αντιφατικές φιλοδοξίες των δύο μεγάλων δυνάμεων και η ασυμβατότητα της Ρωσίας με τη Δύση, τις οδήγησαν μοιραία σε ρήξη, με γεγονός-σταθμό την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, που στην ουσία αποτέλεσε προάγγελο της εισβολής στην Ουκρανία το 2022. Μέσα στο κεφάλαιο αυτό, η συγγραφέας αναλύει την ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση της ρωσικής ηγεσίας και του λαού, μία ψυχοσύνθεση την οποία ο δυτικός κόσμος συχνά την παρεξηγεί ή την παρερμηνεύει τελείως και η οποία διαφέρει σημαντικά από τη συμπεριφορά που θεωρούμε ως λογική και δεδομένη στη Δύση.
Στο τέταρτο κεφάλαιο η συγγραφέας μιλάει για διάφορα ζητήματα που αφορούν την Ευρωπαϊκή Ήπειρο. Ένα ζήτημα που επικρατεί στο κεφάλαιο αυτό και αναλύεται διεξοδικά είναι η ιδεολογική κατάπτωση των χωρών της Ευρώπης και η άνοδος ακραίων ιδεολογιών και από τις δύο πλευρές του πολιτικού-ιδεολογικού φάσματος. Σύμφωνα με τη συγγραφέα, στην Ευρώπη υπάρχει η άνοδος μίας μερικώς εισαγόμενης από την Αμερική άκρας-αριστεράς, η οποία συγκρούεται με δημοκρατικούς θεσμούς και υιοθετεί όρους από τη γλώσσα του αμερικανικού δικαιωματισμού (αντιρατσισμός, αντιαποικιοκρατία κτλ.) και ο οποίος φαίνεται να παραγκωνίζει την επικρατέστερη ιδεολογία της ευρωπαϊκής αριστεράς – τη σοσιαλδημοκρατία. Από την άλλη, σε άνοδο βρίσκεται και η άκρα δεξιά, η οποία δεν βασίζεται σαν ιδεολογία τόσο στην αμερικανική χριστιανοδεξιά, αλλά διατηρεί πιο πολύ τα εθνικιστικά χαρακτηριστικά. Ως παράδειγμα αυτής της αναδυόμενης ιδεολογίας φέρει κυρίως τη Marine Le Pen της Γαλλίας και, δευτερευόντως, την Πρωθυπουργό της Ιταλίας Giorgia Meloni.
Στο πέμπτο κεφάλαιο η συγγραφέας έρχεται στον ελληνικό χώρο και σχολιάζει κατεξοχήν κάποια ζητήματα της ελληνικής δημοσιογραφίας –κάποια σοβαρά, άλλα πιο ανάλαφρα– καθώς και τις παθογένειές της τα τελευταία χρόνια. Μιλώντας για παθογένειες, ειδική μνεία γίνεται στις παθογένειες του αστικού ιστού της Αθήνας, την οποία καυστικά χαρακτηρίζει ως “failed city” (παράγωγο του όρου “failed state”), αλλά και των ελληνικών ΑΕΙ, σχολιάζοντας κυρίως το φαινόμενο της βίας στα ελληνικά πανεπιστήμια.
Στην τελευταία θεματική με τίτλο «Κοινωνία», η συγγραφέας σχολιάζει κάποια πρόσφατα, πιο γενικά ζητήματα, τα οποία, πράγματι, δεν θα μπορούσαν να ενταχθούν στις υπόλοιπες θεματικές. Κύριο θέμα που απασχολεί τη συγγραφέα (μεταξύ άλλων μικρότερων ζητημάτων) είναι η όλο και μεγαλύτερη ανάδυση στον πολιτικό διάλογο των ταυτοτικών ζητημάτων που κυριαρχούν σε συζητήσεις περί ρατσισμού και μετανάστευσης. Η θεματική αυτή, όμως, θίγει και άλλα πιο ανάλαφρα ή πιο σοβαρά θέματα με πιο καυστικό ύφος. Χαρακτηριστικό είναι το άρθρο της στο οποίο «καυτηριάζει» τον σύγχρονο τουρισμό, που περισσότερο πλέον έχει να κάνει με την παροχή υπηρεσιών και εμπειριών παρά με την περιέργεια και την ανακάλυψη ενός νέου διαφορετικού πολιτισμού. Αν και η συγγραφέας αναφέρεται λίγο περισσότερο σε δικές της εμπειρίες σε τουριστικά αξιοθέατα στο εξωτερικό, με το άρθρο αυτό ταυτίζονται και πολλοί Έλληνες.
Το βιβλίο θίγει μία πληθώρα πολιτικών και κοινωνικών θεμάτων γι’ αυτό και η γλώσσα της συγγραφέως είναι απλή και ανάλαφρη, κάνοντας το έργο αυτό ευχάριστο για τον αναγνώστη ανεξαρτήτως του γνωστικού του επιπέδου στα ζητήματα αυτά. Η συγγραφέας προσφέρει τεράστιο εύρος σημαντικών πληροφοριών, πολλές από τις οποίες πιθανώς δύσκολα να βρει κάποιος σε άλλα έργα. Πράγματι το έργο αυτό είναι αξιόλογο και αναμένουμε τη συνέχεια της συλλογής αυτής!
