Του Γιάννη Τζούφα,
Ένα απ’ τα πολλά αξιοθέατα και πλέον καθημερινότητα της Θεσσαλονίκης είναι τα αρχοντικά της Βασιλίσσης Όλγας, τα οποία είναι αρχοντικά πολλών ετών που ανά τα χρόνια έχουν χρησιμοποιηθεί με πολλαπλούς τρόπους και χρήσεις. Σήμα κατατεθέν για τα περισσότερα άτομα που έχουν περιηγηθεί στην πόλη. Μετά τον 19ο αιώνα χτίστηκαν οι πολυτελείς βίλες, από τα μεγάλα οικόπεδα της περιοχής κατά μήκος των λεωφόρων Βασιλέως Γεωργίου και Βασιλίσσης Όλγας, αλλά και στον κεντρικό τομέα.
Η Βασιλίσσης Όλγας ξεκινάει εκεί που τελειώνει η οδός που φέρει το όνομα του συζύγου της, βασιλιά Γεωργίου, και καταλήγει, ως φυσική συνέχεια στην οδό Εθνικής Αντιστάσεως. Από τους λίγους δρόμους που φέρουν το όνομα βασιλιάδων. Πήρε το όνομα του από τη Βασίλισσα Όλγα της Ρωσίας και για τον λόγο αυτό, στην αρχή του δρόμου, δίπλα από την προτομή του βασιλιά Γεώργιου. Τα αρχοντικά αυτά έχουν πολλά στοιχεία νεοκλασικής μορφολογίας και ποικίλες διακοσμήσεις επηρεασμένες από το πνεύμα του Art Nouveau και του Ρομαντισμού. Επτά είναι οι κυριότερες επαύλεις που θα αναφερθούν παρακάτω:
Βίλα Μορντώχ
Η Βίλα Μορντώχ είναι έπαυλη που χτίστηκε το 1905 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη. Είναι διώροφο κτίσμα με ημιυπόγειο και σοφίτα. Λειτούργησε, ως πολυϊατρείο του ΙΚΑ τα χρόνια 1952-1972. Σήμερα αποτελεί ιδιοκτησία του Δήμου και στεγάζει τη Διεύθυνση Πολιτισμού-Τουρισμού και την Ε΄ Δημοτική Κοινότητα.
Βίλα Αλατίνη
Η Βίλα Αλατίνη χτίστηκε το 1898 από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι. Σημειώνεται, ότι ο ίδιος αρχιτέκτονας σχεδίασε και τους Μύλους της οικογένειας Αλατίνη που εγκαινιάστηκαν το 1890. Κατά την αρχική περίοδο της χρήσης της, η βίλα αποτελούσε εξοχική κατοικία της Οικογένειας Αλατίνη. Σήμερα στη Βίλα Αλλατίνη εδρεύει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.
Βιλα Καπαντζή
Στη συνέχεια, η Βίλα Καπαντζή – Πολιτιστικό Κέντρο ΜΙΕΤ Θεσσαλονίκης που πρόκειται για ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα αρχοντικά της παλιάς Θεσσαλονίκης, το οποίο έχει συνδεθεί κατά καιρούς με πρόσωπα και γεγονότα που σημάδεψαν την ιστορία της πόλης. Σήμερα, στεγάζεται το Πολιτιστικό Κέντρο Βορείου Ελλάδος της Εθνικής Τράπεζας.
Η Βίλα Αχμέτ Καπαντζή, το αρχοντικό σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Πιέρο Αριγκόνι, ενώ ως ιδιοκτήτης φέρεται ο Αχμέτ Καπαντζή, μικρότερος αδερφός του Μεχμέτ που είχε την ομώνυμη βίλα (το σημερινό κτίριο του ΜΙΕΤ), στην περιοχή της Ανάληψης. Το κτίριο είχε παραχωρηθεί από το δημόσιο στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό, ο οποίος το πούλησε σε τεχνική εταιρία και το 2012 μεταπουλήθηκε στον Ιβάν Σαββίδη.
Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών
Το κτίριο Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών κτίστηκε το 1897 ως έπαυλη του Οσμάν Αλή Βέη, Τούρκου εμπόρου, με στοιχεία νεοκλασικά και αναγεννησιακά, σύμφωνα με το εκλεκτικιστικό ρεύμα της εποχής. Το 1916, τη χρονιά του κινήματος της Θεσσαλονίκης, φιλοξενήθηκαν στο κτίριο οι Βενιζέλος, Δαγκλής και Κουντουριώτης. Από το 1959 αποτελεί ιδιοκτησία του ορφανοτροφείου, παρέμεινε ακατοίκητο μέχρι την ενοικίαση και συντήρησή του από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και την εγκατάσταση σε αυτό του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών. Έπειτα, η Σχολή Τυφλών χτίστηκε από τον Χαζήφ Μπέη σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη. Από το 1961 εδρεύει και λειτουργεί η Σχολή Τυφλών.
Αρχοντικό Σιάγα ή Βίλα Χατζηλαζάρου
Αξιοθαύμαστο θεωρείται το Αρχοντικό Σιάγα ή Βίλα Χατζηλαζάρου χτίστηκε το 1890 σε σχέδια του εξαιρετικού αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη και προοριζόταν για την οικογένεια του τραπεζίτη Φίλ. Χατζηλαζάρου. Την κατασκευή της επέβλεψε ο Γιάννης Σιάγας. Το 1912 στο Μέγαρο φιλοξενήθηκε η βασιλική οικογένεια, ενώ αργότερα το οίκημα αγοράστηκε από την οικογένεια Σιάγα στην κατοχή της οποίας παραμένει, ως σήμερα.
Βίλα Χιρς
Και τέλος, η Βίλα Χιρς, γνωστή και ως Βίλα Μπενί Φερνάντεζ, κατασκευάστηκε το 1900 σε σχέδια του Π. Αριγκόνι. Οι σημερινοί ιδιοκτήτες της βίλας βρίσκονται στη Γαλλία και είναι κληρονόμοι του αρχικού ιδιοκτήτη. Το κτίριο αυτό το συνοδεύει μία ιστορία δυσάρεστων αναμνήσεων και θλιβερών γεγονότων καθώς στεγάστηκε εκεί η Γκεστάπο κατά τη διάρκεια της Κατοχής από τους Γερμανούς. Μερικοί λένε πως τις αρχές του 1980 λειτουργούσε τα Χριστούγεννα, ως κατάστημα παιχνιδιών. Σήμερα βέβαια, είναι ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- OPEN HOUSE, openhousethessaloniki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο Δρόμος έχει την δική του Ιστορία: Βασιλίσσης Όλγας, parallaximag.gr, διαθέσιμο εδώ
- Συνοικία των Εξοχών – Ιστορικά Αρχοντικά στην οδό Βασιλίσσης Όλγας, thessalonikitourism.gr, διαθέσιμο εδώ
