Της Κατερίνας Αϊβαλιώτη,
Πώς θα ήταν η ζωή άραγε πριν εκατό χρόνια; Είναι μια σκέψη που ο καθένας μας κάνει ανά καιρούς, έχοντας στο μυαλό του διάφορες εποχές, μακρινές ή κοντινές. Στην σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης και της ψηφιοποίησης μας είναι αρκετά δύσκολο να φανταστούμε από ποιους γράφτηκε η ιστορία πριν εκατό χρόνια. Γυρνώντας τον χρόνο πίσω, επισκεπτόμαστε την δεκαετία του 1920 στην Αμερική, η οποία χαρακτηρίζεται διαχρονικά από πολλούς ως Οργιώδης Δεκαετία ‘20 (Roaring Twenties) και Εποχή της Τζαζ (Jazz Age). Τί θα συναντούσαμε, λοιπόν, άμα επιχειρούσαμε να ανατρέξουμε στην ιστορία εκατό χρόνια πριν, στην εποχή της ξέφρενης δεκαετίας του 1920;
Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918) έχει αφήσει την ανθρωπότητα με ανοιχτές πληγές. Ο απολογισμός του πολέμου το 1918 μοιάζει δυσβάσταχτος, με τα θύματα των στρατευμένων να ανέρχονται σε 8,5 εκατομμύρια και των αμάχων σε 14,5 εκατομμύρια. Στην Αμερική, το τραύμα του πολέμου είναι δυσανάλογο και οι πολίτες της αναζητούν άρδην μια διέξοδο από την ψυχολογική οδύνη των προηγούμενων χρόνων. Αν και η Αμερική το μεγαλύτερο μέρος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ακολουθεί την λογική της ουδετερότητας και μοιάζει ριζωμένη στα ιδανικά του 19ου αιώνα, ωστόσο την τακτική αυτή σπάει ο Αμερικανός Πρόεδρος Woodrow Wilson το 1917 και εισάγει την χώρα στην ένοπλη σύρραξη. Μετά το τέλος του πολέμου, βέβαια, οι άνθρωποι παρακολουθούν τις αλλαγές που συντελούνται στον κόσμο και μαζί με αυτόν αλλάζουν κι εκείνοι.
Το 1920 γεννιέται μια νέα εποχή που δημιουργεί τα θεμέλια του ουρμπανισμού και της αστικοποίησης. Οι μεγάλες πολιτισμικές αλλαγές και η ταχεία οικονομική ανάπτυξη ωθούν τους ανθρώπους από την ύπαιθρο προς τα μεγάλα μητροπολιτικά κέντρα, δίνοντάς τους ελπίδες για αυτό που λίγα χρόνια μετά θα αποκαλούσαμε «Αμερικανικό Όνειρο».
Ταυτόχρονα, κάνουν την εμφάνισή τους μεγάλες τεχνολογικές συσκευές όπως το ραδιόφωνο, το πλυντήριο ρούχων, η ηλεκτρική σκούπα και το ψυγείο, τα οποία θα διευκολύνουν σε μεγάλο βαθμό την ζωή του μέσου Αμερικανού, μιας και μέχρι το τέλος της δεκαετίας θα βρίσκονται σχεδόν σε κάθε σπίτι της μεσαίας τάξης. Μαζί με αυτά τα τεχνολογικά επιτεύγματα, η αυτοκινητοβιομηχανία κάνει κι αυτή πρωτοπόρα βήματα μπροστά, χάρη στην επιστημονική οργάνωση της εργασίας, με την Ford να κυκλοφορεί το διάσημο μοντέλο Ford-T. Έτσι, επιχειρεί να κάνει ολοένα και πιο προσιτή στα μεσαία στρώματα την μετακίνηση στις πόλεις. Στην χρυσή Εποχή της Ευημερίας του ‘20, εντούτοις, περιοχές όπως το Σικάγο, το Λος Άντζελες και η Νέα Υόρκη γίνονται οι κοιτίδες ενός νέου τρόπου ζωής των ανθρώπων.
Στις πόλεις αυτές έκανε την εμφάνισή του ένα νέο είδος μουσικής, το οποίο είχε ιδιαίτερα πρωταγωνιστικό ρόλο στην πόλη της Νέας Ορλεάνης, κι αυτό δεν ήταν άλλο από την μουσική Τζαζ. Τα νυχτερινά κέντρα εκείνης της εποχής ήταν γεμάτα από νέους και νέες, έτοιμους να ακούσουν την εύθυμη και ξεσηκωτική μουσική, όπως του Louis Armstrong και του Jelly Roll Morton. Σε παρόμοια κλαμπ χορού έγινε εξαιρετικά δημοφιλές και το Τσάρλεστον, ένας γρήγορος και πρωτότυπος χορός από γυναίκες, ο οποίος συνδέεται άμεσα με την σεξουαλική και την ηθική τους απελευθέρωση.
Η περιφρόνηση των περιορισμών και των απαγορεύσεων από τις γυναίκες γινόταν με ποικίλους τρόπους εκείνη την εποχή. Πέρα από την συμμετοχή τους στους ξέφρενους ρυθμούς του Τσάρλεστον, φορούσαν κοντές φούστες και φορέματα και έκοβαν τα μαλλιά τους καρέ. Στο πλαίσιο αυτό φυσικά, κάπνιζαν και έπιναν δημόσια παρανόμως, παρά τον διαβόητο Νόμο της Ποτοαπαγόρευσης που είχε τεθεί σε ισχύ το 1920 και απαγόρευε την διάθεση και πώληση αλκοόλ. Αποτέλεσμα αυτού ήταν η ανεξέλεγκτη παραγωγή και αναζήτηση αλκοολούχων ποτών στην μαύρη αγορά.
Πώς προέκυψε όμως αυτό το γυναικείο επαναστατικό πνεύμα αμφισβήτησης των ηθικών και αξιακών φραγμών της κοινωνίας; Στις 26 Αυγούστου 1920 εγκρίνεται από το Κογκρέσο η 19η Τροπολογία, η οποία δίνει το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες της Αμερικής και αποτελεί εφαλτήριο της πολιτικής και κοινωνικής τους ανόδου. Στην Ελλάδα, οι γυναίκες θα ψηφίσουν για πρώτη φορά μόλις 14 χρόνια μετά, στις δημοτικές εκλογές του 1934, ενώ στις βουλευτικές εκλογές αντίστοιχα θα ψηφίσουν για πρώτη φορά το 1956. Αυτή η πολιτική απελευθέρωση είχε ως συνέπεια την χαλάρωση των παραδοσιακών κοινωνικών θεσμών του πουριτανισμού, ταυτόχρονα όμως αποτέλεσε και αφορμή για τις μελλοντικές διεκδικήσεις των γυναικών τα επόμενα χρόνια υπέρ της ισότητας.
Η πολιτική σκηνή εκείνης της εποχής φαίνεται να αντικατοπτρίζει εύστοχα την χρυσή δεκαετία του ‘20, μιας και η πρώτη φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ζωηρή και σκανδαλώδης. Το 1921, στον προεδρικό θώκο του Λευκού Οίκου βρίσκεται ο 29ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών και αρχηγός του Ρεπουμπλικανικού κόμματος, Warren Harding. Δεν θα βρίσκεται όμως για πολύ στην πρωτοκαθεδρία των Η.Π.Α. Το βράδυ της 2 Αυγούστου 1923, ο Harding πεθαίνει στον ύπνο του και τα ινία της εξουσίας παίρνει ο Αντιπρόεδρος Calvin Coolidge.
Παρ’ όλα αυτά δεν αργούν να αποκαλυφθούν τα πρώτα πολιτικά σκάνδαλα, τα οποία σοκάρουν τους Αμερικανούς πολίτες. Πράγματι, αναδύονται στην επιφάνεια στοιχεία που καταδείκνυαν ότι ο Harding, μολονότι ήταν παντρεμένος, είχε παράνομες εξωσυζυγικές σχέσεις με δύο διαφορετικές γυναίκες. Ο ίδιος, μάλιστα, όταν ήταν ακόμα στην εξουσία, πίστευε ότι η γυναίκα του τον είχε δηλητηριάσει γιατί είχε μάθει για τον παράνομο βίο του. Φυσικά, αυτού του είδους σκάνδαλα αμαύρωσαν την εικόνα του Harding, ενώ θεωρείται από πολλούς μέχρι και σήμερα ένας από τους πιο μισητούς και ανάρμοστους προέδρους, που έχουν περάσει από την προεδρία της Αμερική.
Γενικότερα, η δεκαετία του 1920 χαρακτηρίζεται από ένα μεγαλειώδες αστικό πνεύμα. Οι κοινωνικές αλλαγές που συντελούνται προκαλούν μεγάλη πολιτισμική αλλαγή, ενώ ταυτόχρονα η αμερικανική οικονομία θα σημειώσει μεγάλη άνοδο χάριν σε ένα ζωντανό καταναλωτικό πολιτισμό. Αν και τα χρόνια της κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας δεν θα κρατήσουν για πολύ, αφού το 1929 το χρηματιστήριο της Wall Street θα καταρρεύσει και η χώρα θα οδηγηθεί σε μεγάλη οικονομική ύφεση που θα γίνει παγκόσμια, η Εποχή της Αλλαγής του ‘20 θα παραμείνει για πάντα μια από τις πιο ξέφρενες και ζωηρές δεκαετίες του 20ου αιώνα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Berstein, P. Milza (1997), Διάσπαση και Ανοικοδόμηση της Ευρώπης 1919 έως σήμερα, Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
- Τhe Roaring Twenties, History.com, Διαθέσιμο εδώ
- The Roaring Twenties, gilderlehrman.org, Διαθέσιμο εδώ
- Η ξέφρενη δεκαετία του 1920, Diaxroniko.eu, Διαθέσιμο εδώ
- ΗΠΑ: Από τον απομονωτισμό στην επιθετικότητα, HistoryReport.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Η Νέα Ορλεάνη κι όλη εκείνη η Jazz, Geografikoi.gr, Διαθέσιμο εδώ
- 26 Αυγούστου 1920: Οι Αμερικανίδες κέρδισαν το δικαίωμα ψήφου, ekirikas.com, Διαθέσιμο εδώ
- Ο χειρότερος πρόεδρος, philenews.com, Διαθέσιμο εδώ
