Της Ρομίνας Κούκο,
Με τον Ρωσοουκρανικό Πόλεμο να συνεχίζει, η Ευρώπη (και συγκεκριμένα η Δυτική Ευρώπη) έχει έναν νέο στόχο: να στραφεί η Λατινική Αμερική εναντίον του Vladimir Putin και να είναι με το μέρος της Ε.Ε. Δυστυχώς, όμως, ο στόχος αυτός δεν φαίνεται να πραγματοποιείται. Οι ανώτεροι διπλωμάτες των μεγάλων ευρωπαϊκών εθνών έχουν ως στόχο να πάρουν με το μέρος τους τα ουδέτερα λατινοαμερικάνικα έθνη, στα πλαίσια της γεωπολιτικής μάχης της Ρωσίας με την Κίνα. Αυτά τα έθνη χαρακτηρίζουν τους εαυτούς τους ως «αδέσμευτα» και «είναι επιφυλακτικά να δεσμευτούν προς κάποια κατεύθυνση μόνο επειδή το θέλουν άλλες χώρες».
Οι προσπάθειες έχουν ήδη ξεκινήσει, καθώς ο Υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου James Cleverly επισκέφτηκε τη Βραζιλία την Τετάρτη, την τελευταία ημέρα της περιοδείας του στη Λατινική Αμερική, ενώ τις προηγούμενες ημέρες πραγματοποίησε ομιλίες στη Χιλή και την Κολομβία. Το προγραμματισμένο ταξίδι του Υπουργού Εξωτερικών είναι η πρώτη φορά μετά από πέντε χρόνια. Πρόκειται για μια διπλωματική περιοδεία, η οποία ορίστηκε από τον ίδιο τον Υπουργό τον Δεκέμβριο του 2022.
Γιατί η Ευρώπη έχει στρέψει το βλέμμα της στη Λατινική Αμερική;
Η Νότια Αμερική αποτελεί, το τελευταίο διάστημα, κέντρο προσοχής των ηγετών της Ευρώπης. Ως σύμμαχος, αναζητά διάφορα κρίσιμης σημασίας ορυκτά για την υψηλή τεχνολογία, καθώς και για πυρομαχικά και όπλα, ώστε να βοηθήσουν την Ουκρανία να ανακτήσει τα εδάφη που κατέκτησε η Ρωσία μετά την έναρξη του πολέμου. Η Χιλή και η Βραζιλία, έχουν υπό τη διάθεσή τους πολλά τανκς Leopard, γερμανικής κατασκευής, ίδια με αυτά που έχουν δοθεί στην Ουκρανία από τη Δύση τον τελευταίο χρόνο. Άλλες χώρες της Νότιας Αμερικής, όπως η Κολομβία, αλλά και η Βραζιλία, διαθέτουν ρωσικό στρατιωτικό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανόμενων των ελικοπτέρων μεταφοράς τύπου MiG και αντιαρματικούς κατευθυνόμενους πυραύλους, έτσι ώστε να μπορέσει ο ουκρανικός στρατός να αντιμετωπίσει τις ρωσικές επιθέσεις.
Ο Ουκρανός Πρόεδρος Volodymyr Zelenskyy, προσπάθησε να βοηθήσει τη χώρα του και να την υποστηρίξει στα πλαίσια του πολέμου, συμμετέχοντας σε μια ομιλία στη σύνοδο κορυφής G7 την Κυριακή, στοχεύοντας, κυρίως, στον Πρόεδρο της Βραζιλίας Luiz Inácio Lula da Silva. Δυστυχώς, η συνάντηση μεταξύ των δύο προσώπων, του Προέδρου της Ουκρανίας και του Προέδρου της Βραζιλίας, δεν πραγματοποιήθηκε.
Ποια είναι η απάντηση των ηγετών της χώρας της Λατινικής Αμερικής;
Παρόλα αυτά, ένας Βραζιλιάνος αξιωματούχος έβαλε τέλος στις ελπίδες για βοήθεια προς τη χώρα του Zelenskyy, καθώς ο ίδιος ισχυρίστηκε πως δεν θα υπάρξει άλλη υποστήριξη προς το Κίεβο και δεν θα δοθεί επιπλέον στρατιωτικός εξοπλισμός. Βέβαια, η Βραζιλία έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όμως αρνείται να επιβάλλει κυρώσεις στη Μόσχα. «Σε έναν ιδανικό κόσμο, οι Βρετανοί θα ήθελαν η Βραζιλία να ενταχθεί στις κυρώσεις. Αλλά είναι αρκετά έξυπνοι για να καταλάβουν ότι δεν υπάρχει ιδανικός κόσμος και τα πράγματα είναι όπως είναι», είναι τα λόγια του αξιωματούχου.
Η απάντηση της Χιλής δεν διαφέρει από αυτή της Βραζιλίας. Ένας Χιλιανός αξιωματούχος, όσον αφορά την υποστήριξη προς την Ουκρανία, είπε: «Δεν πρόκειται να συμβεί, καθόλου… Είναι ένα θέμα που πρέπει να λυθεί από τις μεγάλες δυνάμεις, όχι κάτι που μπορούμε να κάνουμε από το τέλος του κόσμου».
Με ποιον τρόπο προσπαθούν οι ευρωπαίοι ηγέτες να προσεγγίζουν τις χώρες της Νότιας Αμερικής;
Ο Υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, ο Cleverly, εκφώνησε μια ομιλία τη Δευτέρα στην πρωτεύουσα της Χιλής, στο Σαντιάγο, προσπαθώντας να πείσει τις Kυβερνήσεις της Νότιας Αμερικής να έρθουν πιο κοντά με τη Δύση, υποστηρίζοντας ότι η φωνή των χωρών αυτών πρέπει να ακουστεί στη διεθνή σκηνή και να ενισχυθεί ο ρόλος τους και ότι η Βραζιλία θα έχει μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφάλειας του Οργανισμού Ενωμένων Εθνών. Ο ίδιος υποστήριξε: «Οι πολυμερείς θεσμοί του κόσμου μας χρειάζονται μεταρρύθμιση,… ιδιαίτερα για να δοθεί περισσότερη φωνή και περισσότερη επιρροή στη Λατινική Αμερική». Το προηγούμενο διάστημα, έχουν γίνει και άλλες προσπάθειες από ανώτερα πρόσωπα να προσεγγίσουν τις χώρες αυτές.
Για παράδειγμα, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel, ο οποίος έπρεπε να βεβαιωθεί ότι οι χώρες του Παγκόσμιου Νότου θα έπαιρναν το μέρος της Ε.Ε. και των Η.Π.Α. στο πλευρό της Ουκρανίας και ότι δεν θα τάσσονταν υπέρ της Ρωσίας, αλλά και ο Γερμανός Καγκελάριος Olaf Scholz επισκέφτηκαν τη Λατινική Αμερική. Η επίσκεψη του Καγκελάριου δεν ήταν επιτυχής τον Ιανουάριο, καθώς ο Πρόεδρος της Βραζιλίας υποστήριξε ότι η χώρα του δεν θα παραδώσει πυρομαχικά για να χρησιμοποιηθούν μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Το επόμενο βήμα για την προσπάθεια βελτίωσης των σχέσεων μεταξύ τους είναι να σταλεί η Γερμανίδα Υπουργός Εξωτερικών Annalena Baerbock τις πρώτες ημέρες τον επόμενο μήνα, για να παρουσιάσει μια εμπορική συμφωνία μεταξύ Ε.Ε. – Λατινικής Αμερικής και να πείσει τον Πρόεδρο της Βραζιλίας να ταχθεί υπέρ της Ουκρανίας και εναντίον της επιθετικότητας της Ρωσίας. Επιπλέον, τον Ιούνιο η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula Von der Leyen θα πραγματοποιήσει ταξίδι στη Χιλή, τη Βραζιλία και την Αργεντινή, με σκοπό τις εμπορικές συμφωνίες του αμερικάνικου νότου και της Ε.Ε.
Η Γερμανία αποτελεί έναν από τους κύριους δρώντες, για να βελτιώσει τις σχέσεις της Ε.Ε. με τη Λατινική Αμερική, καθώς, σύμφωνα με τον Scholz, οι χώρες αυτές είναι πολύ κοντά στο να συνάψουν σημαντικές εμπορικές συμφωνίες. Υπάρχει ένα σχέδιο συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του εμπορικού μπλοκ Mercosur, η οποία συμπεριλαμβάνει τις Βραζιλία, Αργεντινή, Παραγουάη, Ουρουγουάη και βρίσκεται υπό εξέλιξη εδώ και 25 χρόνια. Επίσης, αποτελεί προτεραιότητα για τη Γερμανία και το Βέλγιο, το οποίο έχει βλέψεις προς την αγορά των χωρών του αμερικανικού νότου. «Είμαι πολύ υπέρ του να επιτύχουμε, επιτέλους, γρήγορα αυτό που χρειάστηκε τόσο πολύ για να σημειωθεί πρόοδος» είπε ο Scholz. Θέματα συζητήσεων αποτελούν, επίσης, κατά τη διάρκεια των επισκέψεων του Υπουργού Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου τα περιβαλλοντικά και ενεργειακά ζητήματα, αλλά, όπως ανακοινώθηκε, ο Υπουργός θέλει να συζητήσει τις προσεγγίσεις τους στην Κίνα και τη Ρωσία.
Η προσέγγιση της Κίνας αποτελεί ευαίσθητο θέμα, αφού το Πεκίνο είναι ο βασικός εμπορικός συνεργάτης της Βραζιλίας και της Χιλής. Οι Βρετανοί προσπαθούν να βρουν τη σωστή ισορροπία στη σχέση τους με την Κίνα υπό το πρίσμα των συμφερόντων τους, όπως και η Βραζιλία. «Θα ήταν γελοίο ο Υπουργός Εξωτερικών να πάει στη Βραζιλία και να ζητήσει από τη χώρα να κάνει λιγότερο εμπόριο με την Κίνα. Ξέρει ότι αυτό θα ήταν κάτι που δεν θα ξεκινήσει» είπε ο Βραζιλιάνος αξιωματούχος, με αφορμή τη συνάντηση του Cleverly και του Βραζιλιάνου ομόλογου του Mauro Veira, την Τετάρτη. Ο αξιωματούχος της Χιλής, από την άλλη, δήλωσε απογοητευμένος από τον Cleverly, αφού δεν προσέλκυσε αποτελεσματικά το έθνος του. «Αν θέλεις να ανταγωνιστείς την Κίνα, πρέπει να πληρώσεις. Πρέπει να φέρεις κάτι σε αντάλλαγμα», «Θα περίμενα πιο συγκεκριμένες δεσμεύσεις – αλλά αυτό δεν φάνηκε», ήταν τα λόγια του αξιωματούχου.
Φαίνεται πως ακόμη είναι μακρύς ο δρόμος, για να εδραιωθούν οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των χωρών, ενώ η Ε.Ε δεν δείχνει να είναι στους πρωταρχικούς στόχους των χωρών του νότου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Weeks before EU and Latin American joint summit, trade deal remains elusive, AP News, διαθέσιμο εδώ
