Της Μαριάντας Πιλάτη,
Η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων αγαθών, μια τάση που απέκτησε δυναμική στα τέλη του 20ού αιώνα, αποτέλεσε αντικείμενο έντονων συζητήσεων και αντιπαραθέσεων. Οι υποστηρικτές διατείνονται ότι η ιδιωτικοποίηση προάγει την αποτελεσματικότητα και την καινοτομία, την παραγωγικότητα, τον ανταγωνισμό, ενώ οι επικριτές εκφράζουν ανησυχίες για τις δυσβάσταχτες κοινωνικές συνέπειες του φαινομένου. Τι είναι, όμως, η ιδιωτικοποίηση; Ιδιωτικοποίηση είναι η απελευθέρωση μιας δραστηριότητας, ή ακόμη και η αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος κάποιου παραγωγικού μέσου, δηλαδή κάποιου ακινήτου, επιχείρησης ή υπηρεσίας, από το δημόσιο σε κάποιον ιδιώτη. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο νέος ιδιοκτήτης έχει άμεσα την πλήρη ελευθερία να εφαρμόζει κυβερνητικά εντολές, ανεξάρτητα από το αν επιβαρύνει το εκάστοτε κράτος, και κατ’ επέκταση τον απλό λαό.
Πρώτη και αρκετά έντονη αρνητική απόρροια που σημειώνεται, είναι η διάβρωση της πρόσβασης και της οικονομικής προσιτότητας. Όταν ιδιωτικοποιούνται δημόσια αγαθά, και τα κίνητρα κέρδους υπερισχύουν της κοινωνικής πρόνοιας, οδηγούμαστε σε περιορισμένη πρόσβαση και αυξημένο κόστος για βασικές υπηρεσίες όπως η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση και οι μεταφορές. Τρανό παράδειγμα στον τομέα της εκπαίδευσης αποτελεί η Αμερική. Περίπου το 14% των ενηλίκων στις Η.Π.Α. δεν μπορούν να διαβάσουν.
Επιπλέον, όσο παράξενο και να ακούγεται, το 19% των αποφοίτων Λυκείου διαβάζουν σε επίπεδο δημοτικού. Περίπου 40% των ενηλίκων είναι αναλφάβητοι, ή μόλις εγγράμματοι. Κατά αυτόν τον τρόπο, η κοινωνία των Η.Π.Α. διαχωρίζεται σε δύο ομάδες. Είναι σαφές ότι αυτό συμβαίνει εξαιτίας του αποκλεισμού υψηλού ποσοστού ανθρώπων από την δυνατότητα παροχής δωρεάν εκπαίδευσης. Το επιχείρημα για την πλήρη ιδιωτικοποίηση είναι ότι η ενίσχυση της σχολικής επιλογής θα παρέχει περισσότερες και καλύτερες εκπαιδευτικές επιλογές για οικογένειες με χαμηλό εισόδημα. Ωστόσο, η έρευνα από ακαδημαϊκούς, που δουλεύουν σε αμερικανικά ιδιωτικά σχολεία και κολλέγια, ανεξάρτητα από τα χρηματοδοτούμενα think-tank, τεκμηριώνει ότι η ιδιωτικοποίηση έχει αυξήσει τον σχολικό διαχωρισμό και τις φυλετικές ανισότητες στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Το κύριο επίτευγμα του ήταν η λεηλασία της δημόσιας εκπαίδευσης.
Ας μην πηγαίνουμε και πολύ μακριά, όμως. Στην Ελλάδα, η ιδιωτικοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης, και συγκεκριμένα η εισχώρηση ιδιωτών ιατρών στο Εθνικό σύστημα υγείας (ΕΣΥ), φέρει ένα και μοναδικό αποτέλεσμα. Την πλήρη υποβάθμιση. Αντί να στελεχωθούν τα νοσοκομεία και τα κέντρα υγείας με όλο το απαραίτητο προσωπικό, με όλο τον σύγχρονο εξοπλισμό για να καλύπτουν τις ανάγκες των ασθενών, η κυβέρνηση βαθαίνει την ιδιωτική-επιχειρηματική λειτουργία των Νοσοκομείων, κλείνοντας την πόρτα σε όποιον δεν έχει να πληρώσει. Αντί να δώσει στους υγειονομικούς αξιοπρεπείς μισθούς, τους σπρώχνει να συμπληρώνουν το εισόδημα τους από τις πληρωμές των ασθενών. Ουσιαστικά, κλείνει την πόρτα του νοσοκομείου σε μία μεγάλη μάζα του λαού και να θεσμοθετεί επίσημα την υγεία που θα είναι προσβάσιμη, ανάλογα με την τσέπη του κάθε ασθενή.
Όσον αφορά τον τομέα των δημόσιων μεταφορών, είναι αδιαμφισβήτητο ότι η διαδικασία ιδιωτικοποιήσεων, έχει σοβαρότατες αρνητικές επιπτώσεις στο κόστος και στην ασφάλεια των μεταφορών για τον λαό (τραγικό δυστύχημα Τεμπών). Μείωση του προσωπικού (πάνω από 50%). Τσάκισμα μισθών και δικαιωμάτων. Διακοπή δρομολογίων που θεωρούνται επιζήμια, αποκόπτοντας πολλές απομακρυσμένες περιοχές. Απογείωση της τιμής των εισιτηρίων. Απαξίωση ειδικευμένου επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού και παραγωγικών δυνατοτήτων που στηρίζουν τον σιδηρόδρομο με τροχαίο υλικό (Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, ΕΛΒΟ). Τις υποδομές της συντήρησης θα τις εκμεταλλεύεται ο ιδιώτης, επιβαρύνοντας το λαό.
Αντίθετα, σε χώρες που οι περισσότερες υπηρεσίες είναι κρατικές, τα δεδομένα μεταβάλλονται δραματικά. Στον τομέα της δημόσιας εκπαίδευσης, η Νορβηγία δαπανά το 1,3% του ετήσιου Α.Ε.Π. της για κολεγιακές επιδοτήσεις. Το αποτέλεσμα;
Το ποσοστό των νέων που πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο ανέρχεται στο 77%, ενώ το ποσοστό αναλφάβητων ανέρχεται στο 0%!
Στον τομέα της υγείας, στη Νορβηγία, η δημόσια χρηματοδότηση για τις δαπάνες υγείας ξεπερνά το 85% (στην Ελλάδα ίσα που αγγίζει το 40%), ενώ η πρόσβαση στο σύστημα γνωρίζει ελάχιστους αποκλεισμούς, όπως ισχύει για τους μετανάστες χωρίς χαρτιά που ακόμη κι έτσι έχουν πρόσβαση σε επείγουσες περιπτώσεις, την ώρα που οι ανήλικοι λαμβάνουν ακριβώς τα ίδια προνόμια με τους νόμιμους κατοίκους. Αξίζει να σημειωθεί εδώ η τρομερή αντίθεση της Αμερικής και της Χιλής, χώρες με πολύ υψηλό βαθμό ιδιωτικοποιημένης υγείας, γεγονός που τις καθιστά χαμηλά στη λίστα της μη αναπόφευκτης θνησιμότητας με 103-124 θανάτους για τις Η.Π.Α. και 102-109 για τη Χιλή (σύμφωνα με τον δείκτη του Ο.Ο.Σ.Α.).
Τέλος, δεν γίνεται να μην αναφερθεί η ιδιωτικοποίηση του νερού. Ο επόμενος πόλεμος θα είναι ο πόλεμος για το νερό, υποστηρίζουν πολλοί. Και αυτή η άποψη στηρίζεται στο γεγονός ότι το νερό είναι ζωή και πολύ απλά, η ζωή δεν ιδιωτικοποιείται! Πολύς κόσμος θεωρεί, μεταξύ αυτών και εγώ, ότι σε όσες χώρες του κόσμου ιδιωτικοποιήθηκε το νερό, τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά, με κατακόρυφη αύξηση της τιμής του, αύξηση των διαρροών λόγω πλημμελούς συντήρησης των δικτύων και πτώση της ποιότητας του νερού (π.χ. περίπτωση Βολιβίας). Για αυτούς τους λόγους, τα τελευταία χρόνια έχουν συμβεί δεκάδες επανακρατικοποιήσεις, ή ακυρώσεις ιδιωτικοποιήσεων εταιρειών παροχής νερού σε όλο τον κόσμο, κάτω υπό την πίεση ισχυρών κοινωνικών κινημάτων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αντίδραση Π.Ο.Ε.-Ο.Τ.Α. στην Ιδιωτικοποίηση της Υγείας, myota.gr, διαθέσιμο εδώ
- 9+1 λόγοι ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού, thepressproject.gr, διαθέσιμο εδώ
- Επτά χώρες στις οποίες μπορείτε να σπουδάσετε δωρεάν, fortunegreece.com, διαθέσιμο εδώ
