Του Βασίλη Μυρλίδη,
Σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου, η ενεργειακή κρίση οδήγησε σε αυξημένες τιμές ενέργειας, με τα νοικοκυριά να δυσκολεύονται να αποπληρώσουν τους λογαριασμούς ενέργειάς τους. Η Ελλάδα αποτελεί μία χώρα που παραδοσιακά εισάγει ενέργεια για να μπορέσει να καλύψει τις ανάγκες της. Μέχρι πρότινος, ειδικά με την απολιγνητοποίηση και την περιορισμένη διείσδυση των Α.Π.Ε., το ενεργειακό μίγμα της χώρας βασιζόταν, κυρίως, στο φυσικό αέριο. Έτσι, με τη ραγδαία αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου η τιμή της MWh στη χονδρική αγορά έφτασε να είναι από τις ακριβότερες στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, κατά το δ’ τρίμηνο του 2022, στην ελληνική αγορά η τιμή της Mwh διαμορφωνόταν στα € 246, όταν η μέση τιμή της Ευρώπης ήταν στα 187 €/Mwh. Για να αναλογιστεί κανείς τα μεγέθη, η μέση τιμής στην Ευρώπη το δ’ τρίμηνο ήταν μειωμένη κατά 45% σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του ίδιου έτους, ενώ στην Ελλάδα, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, η τιμή ρεύματος συνέχιζε την αυξητική της πορεία.
Παρόλο που η τιμή του ρεύματος στη χονδρική αγορά διαμορφώθηκε τόσο ψηλά, η τιμή που πλήρωναν οι καταναλωτές, δηλαδή η λιανική τιμή, ήταν ανάμεσα στις φθηνότερες σε όλη την Ευρώπη. Συγκεκριμένα, πάλι κατά το δ’ τρίμηνο του 2022, η τιμή της Kwh σε λεπτά του € διαμορφωνόταν στα 17,07 cents/kWh στη χώρα μας, ενώ η αντίστοιχη τιμή στην Ιταλία ήταν 61,21 cents/Kwh. Μόνο η Ολλανδία (8,4 cents/kWh), η Βουλγαρία (11.3 cents), η Ουγγαρία (12,2 λεπτά) και η Μάλτα (14,7), πέτυχαν καλύτερες τιμές για τους καταναλωτές τους.
Ο ρόλος των ενισχύσεων
Η Ελλάδα πέτυχε αυτές τις τιμές και βρέθηκε ανάμεσα στις χώρες με τη χαμηλότερη τιμή ρεύματος στη λιανική αγορά, κυρίως λόγω των κρατικών ενισχύσεων στα νοικοκυριά. Βέβαια, Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόσφατα έκανε συστάσεις και ζήτησε να τερματιστούν τα ισχύοντα μέτρα στήριξης της ενέργειας έως το τέλος του 2023, με πρόσχημα τη μείωση του δημοσίου ελλείματος, τονίζοντας, βέβαια, πως τα μέτρα θα συνεχίσουν να ισχύουν για τη στήριξη των πιο ευάλωτων νοικοκυριών. Επίσης, η Επιτροπή σύστησε τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και την επιτάχυνση της διαφοροποίησης των πηγών παραγωγής ενέργειας.
Η επόμενη μέρα
Από τη στιγμή που ούτε οι ενισχύσεις, αλλά ούτε και η επιστροφή στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από ορυκτά καύσιμα αποτελούν βιώσιμη λύση, η ελληνική πολιτεία οφείλει να δράσει έξυπνα και αποφασίστηκα. Η λύση δεν αποτελεί κάποιο καλά κρυμμένο μυστικό, αλλά έγκειται στην «πράσινη» ανάπτυξη. Στη διαφοροποίηση της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, αυξάνοντας τη συμμετοχή των Α.Π.Ε. στο ενεργειακό μείγμα, την ενεργειακή αναβάθμιση του μη αποδοτικού κτιριακού τομέα (οικίες και δημόσια κτίρια) και τον εκσυγχρονισμό του αρχαίου ενεργοβόρου εξοπλισμού (ηλεκτρικές συσκευές, γεννήτριες, καυστήρες, εγκατάσταση έξυπνων μετρητών κ.ά.).
Αυτή τη στιγμή, οι παραπάνω επιδιώξεις έχουν ήδη τεθεί στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (Ε.Σ.Ε.Κ) και έχουν βρεθεί, επίσης, διάφορες πηγές χρηματοδότησης (Ταμείο Ανάκαμψης). Το μόνο που μένει είναι η αποφασιστική και γρήγορη διεκπεραίωση των έργων, χωρίς γραφειοκρατικά κωλύματα και καθυστερήσεις.
Τα χρηματοδοτικά και επενδυτικά προγράμματα για ιδιώτες
Τέλος, αξίζει να σημειωθούν τα προγράμματα που τρέχουν αυτή τη στιγμή σε επίπεδο χώρας, καθώς μπορεί να αφορούν πολλούς από τους αναγνώστες του παρόντος άρθρου:
Το πρόγραμμα «Ανακυκλώνω- Αλλάζω Θερμοσίφωνα»: Το πρόγραμμα αυτό επιχορηγεί νοικοκυριά για την αντικατάσταση ενεργοβόρων θερμοσιφώνων, με νέους ενεργειακά αποδοτικότερους ηλιακούς θερμοσίφωνες, με παράλληλη ανακύκλωση των παλαιών θερμοσιφώνων που αντικαθίστανται. Η δημόσια δαπάνη της πράξης ανέρχεται στα € 100.000.000 (ολογράφως εκατό εκατομμύρια ευρώ) και συγχρηματοδοτείται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από Εθνική Συμμετοχή. Το ύψος της επιδότησης για την αγορά κυμαίνεται –ανάλογα από την εισοδηματική κατηγορία του ωφελούμενου και το ύψος της δαπάνης– από € 409,68 σε € 783,87 και για τις συναφείς υπηρεσίες από € 100,81 έως € 120,97.
Το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στη Στέγη»: Το πρόγραμμα αυτό επιχορηγεί τα νοικοκυριά για την εγκατάσταση Φ/Β συστημάτων με σύστημα αποθήκευσης και τους αγρότες για την εγκατάσταση Φ/Β συστημάτων με ή χωρίς σύστημα αποθήκευσης για αυτοκατανάλωση με εφαρμογή ενεργειακού συμψηφισμού. Ο προϋπολογισμός του Προγράμματος ανέρχεται στο ποσό των € 238.000.000. Φυσικά, μέσω του Προγράμματος, επιχορηγείται ορισμένο ποσοστό (%) της δαπάνης του φωτοβολταϊκού σταθμού και του συστήματος αποθήκευσης. Το είδος και το ποσοστιαίο ύψος της επιχορήγησης διαφέρει, ανάλογα με την κατηγορία που ανήκει ο ωφελούμενος, από 60-65% για τα ευάλωτα νοικοκυριά έως 20-30% για τα νοικοκυριά με υψηλό εισόδημα και 40% για τους αγρότες.
Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Επιχειρώ»: Το πρόγραμμα αυτό χρηματοδοτείται από τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και ο προϋπολογισμός του ανέρχεται συνολικά σε € 200 εκατ., τα οποία και θα κατανεμηθούν διακριτά σε:
- € 100 εκατ. για τους κλάδους Εμπορίου και Υπηρεσιών
- € 100 εκατ. για τον κλάδο του Τουρισμού
Με τις δαπάνες να καλύπτουν επεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης (μόνωση, κτιριακό κέλυφος) και επέμβασης ενεργειακής εξοικονόμησης (αντλίες θερμότητας, ψύξη, θέρμανση χώρων κ.τ.λ.).
Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ -Ανακαινίζω για νέους»: Το πρόγραμμα αυτό επιδοτεί την εγκατάσταση έξυπνων συστημάτων διαχείρισης ενέργειας (smart home), καθώς και ενεργειακά αποδοτικότερων οικιακών ηλεκτρικών συσκευών, με σκοπό να βελτιωθεί η ενεργειακή κλάση των νοικοκυριών, επιτυγχάνοντας εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας πάνω από 30% για κάθε δικαιούχο και ενεργειακή αναβάθμιση κατά τουλάχιστον 3 ενεργειακές κατηγορίες. Η επιδότηση για το σκέλος «εξοικονομώ» (επεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας) κυμαίνεται ανάλογα την περίπτωση από 40-75% και για το σκέλος «ανακαινίζω» στο 30% (για παρεμβάσεις, κυρίως, αισθητικού χαρακτήρα).
Το Πρόγραμμα «ΑΝΑΚΥΚΛΩΝΩ-ΑΛΛΑΖΩ ΣΥΣΚΕΥΗ»: Το πρόγραμμα αυτό επιχορηγεί νοικοκυριά για την: αντικατάσταση συγκεκριμένων κατηγοριών ενεργοβόρων οικιακών ηλεκτρικών συσκευών, με νέες, φιλικές προς το περιβάλλον και ενεργειακά πιο αποδοτικές, με παράλληλη ανακύκλωση των παλαιών ηλεκτρικών συσκευών που αντικαθίστανται.
Στο πλαίσιο του Προγράμματος είναι επιλέξιμες προς αντικατάσταση οι ακόλουθες κατηγορίες οικιακών ηλεκτρικών συσκευών:
- Κλιματιστικά
- Ψυγεία
- Καταψύκτες
Η τελική αξία της κάθε επιταγής εξαρτάται από την κατηγορία του ωφελούμενου, τα χαρακτηριστικά της αντίστοιχης συσκευής, καθώς και την τιμή αγοράς της, η οποία περίπου κυμαίνεται από € 110 έως € 600.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ακριβότερη χώρα στη χονδρική ρεύματος, αλλά φθηνή στη λιανική, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κομμένες οι επιδοτήσεις στην Ενέργεια λέει η Κομισιόν στο εαρινό Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
