Του Λόρεντς Κοβάτσι,
Στη Χιροσίμα της Ιαπωνίας έλαβε χώρα η Σύνοδος κορυφής της G7, από 19 έως 21 Μαΐου του 2023, μεταξύ των επτά, όπως άλλωστε δηλώνει και το νούμερο, περισσότερο ανεπτυγμένων δυτικών βιομηχανικών κρατών (Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες) και της Ε.Ε., χωρίς να αποτελεί η τελευταία επίσημο μέλος αυτού του διακυβερνητικού πολιτικού φόρουμ. Ταυτόχρονα, μαζί με τους ηγέτες των G7 και της Ε.Ε., παρευρέθηκαν και οι εκπρόσωποι άλλων 8 χωρών (Αυστραλία, Βραζιλία, Ινδία, Νότια Κορέα, Ινδονησία, Βιετνάμ, Κομόρες και Νήσοι Κουκ), προσδίδοντας με αυτό τον τρόπο έναν πιο οικουμενικό χαρακτήρα στη συνδιάσκεψη, έναντι ενός δυτικοκεντρικού άξονα. Αυτό σχετίζεται και με τον νέο ρόλο που θέλει η Ιαπωνία του Fumio Kishida στο παγκόσμιο σκηνικό και δρώμενα, δηλαδή να αποκτήσει η Ιαπωνία τον ρόλο μιας υπερδύναμης, τόσο στον οικονομικό όσο και στον στρατιωτικό τομέα.
Η ατζέντα της Συνόδου περιλάμβανε ως κύριο ζήτημα την ρωσική επίθεση στην Ουκρανία και την προάσπιση της διεθνούς έννομης τάξης, απορρίπτοντας με κατηγορηματικό τρόπο κάθε είδους στρατιωτικής απειλής, επίθεσης ή χρήσης πυρηνικών όπλων και ανατροπή του διεθνούς συστήματος. Αλλά θέματα της ατζέντας περιλάμβαναν την διεθνή συνεργασία, το περιβάλλον και το κλίμα, την ενέργεια και την οικονομική ανάπτυξη, τον πυρηνικό αφοπλισμό και μη διάδοση των πυρηνικών και ασφάλεια, υγεία και τρόφιμα. Υπάρχει εδώ μια σαφής ένδειξη ότι με αυτή την θεματολογία, το ειδικό βάρος διαδραματίζει η ασφάλεια και η διατήρηση της διεθνούς τάξης, ως απόρροια της ρωσικής επιθετικότητας, αλλά και των γειτόνων της Ιαπωνίας, της Κίνας και της Βόρειας Κορέας, που επιθυμούν διακαώς την ανατροπή του δυτικού κατεστημένου.
Βρισκόμενη σε μια τόσο φορτισμένη γεωπολιτικά περιοχή, η Ιαπωνία αποφάσισε να εγκαταλείψει ουσιαστικά τον ιδιόμορφο ιστορικό ρόλο που είχε αναλάβει μετά το πέρας του Β΄ Π.Π. και να αναδιπλωθεί ανά την υφήλιο, με απώτερο σκοπό την εδραίωση της δύναμής της, ως μια οικονομική και στρατιωτική υπερδύναμη. Ειδικότερα, μέσα από το Άρθρο 9 του επιβληθέντος από τις Η.Π.Α. Σύνταγμα της Ιαπωνίας και του «δόγματος Yoshida», επιδίωκε μια πασιφιστική πορεία όσον αφορά την εξωτερική πολιτική και αποκηρύσσοντας τον πόλεμο, ως κυριαρχικό δικαίωμα, καθώς και την απειλή ή τη χρήση βίας, ως μέσο επίλυσης διεθνών διαφορών «για πάντα». Αυτό είχε ως συνέπεια, να προσδεθεί στο άρμα των ΗΠΑ και να αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς μαζί τους, οι οποίες και θα εξασφάλιζαν την εξωτερική και αμυντική πολιτική, ενώ η Ιαπωνία αφιερωνόταν στην οικονομική ανάκαμψη και ανάπτυξη.
Παρόλο που οι μεταπολεμικές ιαπωνικές κυβερνήσεις αφοσιώθηκαν στην πασιφιστική αρχή, λόγω των ραγδαίων γεωπολιτικών εξελίξεων και τάσεων αναθεωρητισμού στην περιοχή, υπάρχει ένα νέο στρατηγικό δόγμα, υπέρ της δυνατότητας της Ιαπωνίας για «ικανότητα αντεπίθεσης», που εκφράστηκε πρώτα από τον Shinzo Abe και συνεχίστηκε από τον Kishida. Βέβαια, μια τέτοια ριζική αλλαγή προκάλεσε έντονες αντιδράσεις τόσο στο εσωτερικό, όπου η υποστήριξη για την κυβέρνηση Kishida, συνεχώς, φθίνει, όσο και στο εξωτερικό, με την Κίνα να αντιδράει για τις αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες της Ιαπωνίας. Βέβαια, η νέα αυτή στρατηγική προσέγγιση κατορθώνει να αποδυναμώσει το Άρθρο 9, χωρίς να απαιτείται συνταγματική αναθεώρηση και δημοψήφισμα, που λαμβάνοντας υπόψιν και τις αντιδράσεις της πλειοψηφίας των πολιτών, θα ήταν αρνητική προς μια τέτοια προοπτική.
Η πολιτική τόσο του Abe όσο και του Kishida βασίζεται στη στρατιωτική ισχυροποίηση της Ιαπωνίας στο διεθνές στερέωμα, βασιζόμενοι και στη τεράστια οικονομική της δυνατότητα, αφού αποτελεί τη τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα. Μάλιστα, λόγω την αυξημένης μέχρι πρότινος δυναμική της οικονομίας της Κίνας, που ξεπέρασε την οικονομία της Ιαπωνίας, και του αναθεωρητισμού που τη διακατέχει, λόγω και της Ταιβάν, η παραδοσιακή αυτή αντίπαλος της Ιαπωνίας αποδυνάμωσε γεωπολιτικά και οικονομικά την ίδια. Για αυτόν τον λόγο, το πρόγραμμα αυτό της τωρινής ιαπωνικής κυβέρνησης στοχεύει στο να δημιουργήσει ένα ισχυρό πλέγμα σχέσεων με χώρες από όλο τον κόσμο και μια ισχυρή στρατιωτική παρουσία, που σκοπό θα έχει την αποτροπή κάθε εχθρικής ενέργειας στην ευρύτερη περιοχή.
Συμπερασματικά, θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει, ότι η στρατηγική του πασιφισμού έχει ουσιαστικά υποπέσει στις ανάγκες που δημιουργούνται λόγω των γεωπολιτικών συμβάντων, διαμορφώνοντας μια τάση αυξανόμενου μιλιταρισμού στην Ιαπωνία, που στόχο θα έχει να μπορέσει να αποτρέψει τις δυνάμεις του αναθεωρητισμού από το να διαταράξουν το διεθνές σύστημα και τάξη. Τα τελευταία ήταν και εκείνα που έδωσαν τη τεράστια αυτή δυναμική εξέλιξης και οικονομικής άνθησης μεταπολεμικά στην ιαπωνική οικονομία και βιομηχανία, για αυτό και επιδιώκει να προασπίσει τους θεσμούς εκείνους και το σύστημα που αναδιάρθρωσε την ιαπωνική ταυτότητα και αυτό-εικόνα, αποτελώντας μια σύγχρονη υπολογίσιμη υπερδύναμη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Σύνοδος κορυφής της G7, Χιροσίμα, Ιαπωνία, 19-21 Μαΐου 2023, επίσημο site του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Διαθέσιμο εδώ
