Της Κατερίνας Καλογήρου,
Η ιστορία της Sugar μπορεί να μην είναι ακόμα γνωστή στο ευρύ κοινό, σίγουρα, όμως, είναι μια ιστορία που θα σας καθηλώσει και θα σας συναρπάσει. Η Sugar είναι ένας σκύλος ράτσας labrador retriever με ικανότητα ειδοποίησης διαβήτη, που σημαίνει ότι έχει εκπαιδευτεί να ανιχνεύει στον άνθρωπο τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα του, βοηθώντας, έτσι, ανθρώπους που έχουν διαγνωστεί με διαβήτη.
Η Sugar έγινε μέλος της οικογένειας του εκπαιδευτή σκύλων, Βασίλη Μπορομπόκα λίγα χρόνια αφότου η γυναίκα του, Σοφία, διαγνώστηκε με διαβήτη τύπου 1, το 2011, μετά τη γέννηση του γιου τους. Η διάγνωση αυτή άλλαξε τις ισορροπίες στη ζωή της οικογένειας και αποτέλεσε την αφορμή για τον Βασίλη να ξεκινήσει να ερευνά και να ενημερώνεται για την εκπαίδευση των diabetic alert dogs. Ύστερα από 3 περίπου χρόνια προσωπικής εκπαίδευσης, ο Βασίλης πρότεινε στη Σοφία και αποφάσισαν από κοινού να εντάξουν στην οικογένειά τους ένα νέο μέλος, έναν κατοικίδιο σκύλο που, παράλληλα, θα υποστήριζε τη Σοφία ως σκύλος ανίχνευσης διαβήτη. Κάπως έτσι, το 2015, η Sugar απέκτησε τη δικιά της αναπόσπαστη θέση στην οικογένεια του Βασίλη και της Σοφίας.
Αυτό δεν ήταν παρά μόνο η αρχή, φυσικά, καθώς χρειάστηκαν περισσότερες από 500 μέρες αδιάκοπης δουλειάς, ώστε να εκπαιδευτεί πλήρως η Sugar και να είναι σε θέση να ειδοποιεί έγκαιρα τη Σοφία κάθε φορά που είχε υπογλυκαιμία. Όπως εξηγεί ο ίδιος ο Βασίλης, η εκπαίδευση του σκύλου αυτού απαρτίστηκε από τρία στάδια. Το πρώτο ήταν η εκπαίδευση στη βασική υπακοή και την κοινωνικοποίηση. Όπως είναι φυσικό, ένας σκύλος-βοηθός, που θα συνοδεύει παντού το άτομο που υποστηρίζει, πρέπει να είναι απόλυτα εξοικειωμένος με κάθε πτυχή της καθημερινότητας, με τις βόλτες σε καφετέριες, τα ψώνια στο super market, τις επισκέψεις σε σπίτια οικείων προσώπων. Οπωσδήποτε, ο σκύλος πρέπει να νιώθει άνετα με τη συναναστροφή με άλλους ανθρώπους, γνωστούς και αγνώστους, και να μην αγχώνεται σε περιβάλλοντα με πολυκοσμία.
Το δεύτερο κομμάτι της εκπαίδευσης της Sugar ήταν το scent training ή αλλιώς εκπαίδευση όσφρησης. Με άλλα λόγια, έπρεπε να μάθει να αναγνωρίζει τη μυρωδιά της υπογλυκαιμίας, αλλά και να ειδοποιεί εγκαίρως κάθε φορά που τα επίπεδα σακχάρου της Σοφίας έπεφταν ανησυχητικά. Έρευνες έχουν δείξει ότι όταν ο ανθρώπινος οργανισμός παθαίνει υπογλυκαιμία, παράγει μια χαρακτηριστική μυρωδιά που μπορεί να μην είναι αντιληπτή στους ανθρώπους. Οι σκύλοι, όμως, μπορούν να την ανιχνεύσουν μέσα από την αναπνοή ή τον ιδρώτα του οργανισμού αυτού. Σε αυτή τη φάση της εκπαίδευσης, η Σοφία χρειαζόταν να συλλέγει δείγματα σάλιου, όποτε πάθαινε υπογλυκαιμία, τα οποία μετά αξιοποιούσαν στην εκπαίδευση της Sugar. Όπως έχει τονίσει και η ίδια, η συλλογή των δειγμάτων αυτών αποτέλεσε ένα εξαιρετικά δύσκολο κομμάτι της όλης διαδικασίας, αφού απαιτείται μεγάλη προσοχή, ώστε τα δείγματα να είναι αξιόπιστα. Όταν, λοιπόν, ο σκύλος έμαθε να αναγνωρίζει τη μυρωδιά της υπογλυκαιμίας, έπρεπε να μάθει και μία εντολή με την οποία θα μπορούσε να ειδοποιεί τη Σοφία, πριν οι τιμές της πέσουν πολύ. Η εντολή αυτή μπορεί να είναι διαφορετική για τον κάθε diabetic alert dog, για τη Sugar, πάντως, δεν είναι άλλη από την εντολή «σπρώξε». Έχει μάθει, δηλαδή, να σπρώχνει επίμονα και για όσο χρειαστεί με τη μουσούδα της τη Σοφία, προκειμένου να καταλάβει και να αντιμετωπίσει τα χαμηλά επίπεδα σακχάρου έγκαιρα.
Το τελευταίο –και πιο δύσκολο, ίσως– κομμάτι της εκπαίδευσης περιλάμβανε ρεαλιστικά σενάρια. Ο Βασίλης και η Σοφία δημιουργούσαν σενάρια, προσομοιώσεις δηλαδή, κατά τα οποία έκρυβαν πάνω τους σε ανύποπτο χρόνο δείγματα σάλιου της Σοφίας που είχε συλλέξει σε κάποια φάση υπογλυκαιμίας, για να δουν την αντίδραση της Sugar. Οι ίδιοι έμειναν πολύ ικανοποιημένοι με τα αποτελέσματα των προσομοιώσεων αυτών, καθώς έδειξαν ότι η Sugar ήταν απόλυτα ικανή να ανιχνεύσει την υπογλυκαιμία και να ειδοποιήσει έγκαιρα τη Σοφία κάτω από ρεαλιστικές συνθήκες.
Αυτή μπορεί να είναι η εκπαίδευση που δέχτηκε η Sugar, είναι σημαντικό, ωστόσο, να ειπωθεί ότι τα στάδια είναι παρόμοια για όλα τα diabetic alert dogs. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι δεν παίζει ρόλο η ράτσα ενός diabetic alert dog, αλλά η προσωπικότητά του, η οποία πρέπει να χαρακτηρίζεται από προσήνεια, δεκτικότητα και προθυμία να συνεργαστεί και να εκπαιδευτεί. Τόσο η ίδια η Σοφία όσο και οι ειδικοί γύρω από το θέμα τονίζουν ότι ένας σκύλος ανίχνευσης διαβήτη λειτουργεί επικουρικά και δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις υπόλοιπες έγκυρες μεθόδους ρύθμισης του διαβήτη. Είναι σημαντικό, λοιπόν, οι άμεσα ενδιαφερόμενοι να είναι πολύ καλά ενημερωμένοι πριν αποφασίσουν ότι θέλουν έναν τέτοιο σκύλο και να έχουν πλήρη επίγνωση του ότι, βασικά, πρόκειται για ένα ζώο συντροφιάς που έχει τις δικές του ανάγκες και, έπειτα, για έναν σκύλο βοηθό. Όπως συμβουλεύει και ο ίδιος ο Βασίλης, ίσως να μην είναι καλή ιδέα ένας diabetic alert dog για κάποιον που δεν είναι πρόθυμος να αναλάβει όλες τις ευθύνες που συνεπάγεται ένας κατοικίδιος σκύλος.
Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, η Sugar είναι η μόνη, γνωστή τουλάχιστον, περίπτωση diabetic alert dog, ενώ σε πολύ λίγα μέρη του κόσμου είναι ανεπτυγμένη αυτού του είδους η εκπαίδευση, ανάμεσά τους η Αγγλία και η Αμερική. Είναι ένας σχετικά καινούριος κλάδος που απαιτεί περαιτέρω έρευνα, αλλά και χρηματοδοτήσεις, αφού η απόκτηση ενός τέτοιου σκύλου εκτιμάται ότι κοστίζει περισσότερο από 20.000 ευρώ. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο Βασίλης πιστεύει ότι είναι περισσότερο βιώσιμο να εκπαιδεύονται οι άνθρωποι που θέλουν να αποκτήσουν έναν diabetic alert dog παρά οι ίδιοι οι σκύλοι, το οποίο σκοπεύει και να εφαρμόσει στο μέλλον όντας εκπαιδευτής σκύλων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Hypo Alert Dogs, diabetes.co.uk, διαθέσιμο εδώ
- What Are Diabetic Service Dogs?, webmd.com, διαθέσιμο εδώ
- Sugar: the first Diabetic Alert Dog in Greece, ted.com, διαθέσιμο εδώ
- Sugar: Tο λαμπραντόρ που μυρίζει τον διαβήτη, ygeiamou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γνωρίστε τη Sugar, τον μοναδικό σκύλο ειδοποίησης διαβήτη στην Ελλάδα, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
