Του Νικήτα Μίστσενκο,
Αν και η παράνομη διακίνηση οργάνων είναι λιγότερο γνωστή, ή μικρότερης εμβέλειας σε σχέση με το εμπόριο λευκής σαρκός, αυτό δεν είναι λόγος να αντιμετωπίζεται ως λιγότερο σημαντική. Ο εντοπισμός του μεγέθους του ζητήματος είναι δύσκολο να εκτιμηθεί επακριβώς, διότι τις περισσότερες φορές η διακίνηση ξεκινά από ένα «ιατρικό» δίκτυο που λειτουργεί νόμιμα.
«Αν και η διακίνηση ατόμων για την αφαίρεση των οργάνων τους δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο, δεν αναφέρεται τόσο συχνά, λόγω της λαθραίας φύσης του εγκλήματος, σε συνδυασμό με την έλλειψη ενημέρωσης των υπηρεσιών επιβολής του νόμου και την ανεπάρκεια καναλιών ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ αστυνομικού και ιατρικό τομέα». Αυτά είναι τα λόγια του Διευθυντή Υπηρεσιακής Υποστήριξης και Ανάλυσης της INTERPOL, Cyril Gout. Επομένως, αυτή η δήλωση καταδεικνύει την πραγματικότητα και πως αυτή έχει εξελιχθεί. Ετησίως, η επιχείρηση αυτή που έχει «στηθεί» εις βάρος άλλων ατόμων για να πλουτίζουν «κάποιοι» υπολογίζεται να αποφέρει μεταξύ $ 840 εκατ. με $ 1,7 δις.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ./W.H.O.) ορίζει το εμπόριο οργάνων, ως «εμπορική μεταμόσχευση», όπου υπάρχει κέρδος ή μεταμοσχεύσεις που λαμβάνουν χώρα εκτός των Εθνικών Συστημάτων Υγείας. Η διακίνηση οργάνων ή ατόμων, με σκοπό την αφαίρεση των οργάνων τους, εκτός από το γεγονός ότι αποτελούν και τα δύο έγκλημα, εγείρονται ως πρόβλημα από ένα άλλο σημαντικότατο ζήτημα: την έλλειψη μοσχευμάτων για άτομα εν ανάγκη. Το όργανο που φαίνεται να διακινείται παραπάνω είναι οι νεφροί, με τους κερατοειδείς ιστούς και το ήπαρ να ακολουθούν, ενώ αναδυόμενες αγορές είναι αυτές των ωοθηκών, του δέρματος, των (ανθρωπίνων) εμβρύων και του πλάσματος του αίματος.
Ενώ άνδρες και γυναίκες –μη προνομιούχοι και ευάλωτοι– από αναπτυσσόμενες χώρες αποτελούν σημαντική πηγή εμπορίας οργάνων και μπορεί και οι ίδιοι να αποτελούν αντικείμενο εμπορίας, με σκοπό την παράνομη αφαίρεση και εμπορία των οργάνων τους, τα παιδιά είναι αυτά που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο εκμετάλλευσης. Η Κίνα είναι η μόνη χώρα στον κόσμο, στην οποία η διακίνηση οργάνων έχει λάβει βιομηχανικές διαστάσεις. Η αναγκαστική συλλογή οργάνων, όπως επίσημα είναι γνωστή, πρόκειται μια πρακτική, κατά την οποία συλλέγονται τα όργανα εκτελεσμένων κρατουμένων συνείδησης.
Η κατάφωρη καταπάτηση αυτή των βασικών δικαιωμάτων του ανθρώπου –σαφώς– δεν θα μπορούσε να μείνει εκτός της ατζέντας του Συμβουλίου της Ευρώπης. Σε απόφαση του 2015, υπάρχουν προβλέψεις για την καταπολέμηση αυτού του φαινομένου. Βασικοί στόχοι της σύμπραξης αυτής, όπως αναφέρονται στο άρθρο 1 της συνθήκης, είναι:
- Η πρόληψη και η καταπολέμηση της εμπορίας ανθρωπίνων οργάνων, προβλέποντας και την ποινικοποίηση ορισμένων πράξεων
- Η προστασία των δικαιωμάτων του θύματος
- Η διευκόλυνση της συνεργασίας σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο για δράσεις κατά της εμπορίας ανθρωπίνων οργάνων.
Από το 2012 ως το 2015 η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδότησε ένα πρόγραμμα αφύπνισης των πολιτών ως προς το παράνομο εμπόριο ανθρωπίνων οργάνων. Ως εγκληματική δραστηριότητα, δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για το πόσα άτομα διακινούνται για την αφαίρεση των οργάνων τους στην Ε.Ε. Ωστόσο, εκτιμάται ότι μεταξύ 2013 και 2014 το 12 % των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων στην Ε.Ε. υφίστανται εκμετάλλευση για σκοπούς που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την αφαίρεση οργάνων.
Επίσης, η Ελλάδα δεν πληροί τα ελάχιστα πρότυπα για την εξάλειψη της εμπορίας ανθρώπων, αλλά καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για να το πράξει. Η Κυβέρνηση επέδειξε συνολικά αυξανόμενες προσπάθειες, λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο της πανδημίας COVID-19 στην ικανότητά της κατά της εμπορίας ανθρώπων. Αυτές οι προσπάθειες περιλάμβαναν τη δίωξη και την καταδίκη περισσότερων διακινητών και την τροποποίηση του νόμου για την εμπορία ανθρώπων, ώστε να συμπεριλάβει ξανά την καταναγκαστική επαιτεία ως μορφή εκμετάλλευσης. Η Κυβέρνηση θέσπισε οικονομικά κίνητρα για τις επιχειρήσεις να προσλαμβάνουν ευάλωτα άνεργα άτομα, συμπεριλαμβανομένων των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, και δημιούργησε μια ομάδα εργασίας για την απλοποίηση των διαδικασιών για τη χορήγηση αποζημίωσης στα θύματα και αύξησε τις συνολικές προσπάθειες πρόληψης, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με την Κοινωνία των Πολιτών σε πολλαπλά ερευνητικά έργα.
Συμπερασματικά, αντιλαμβανόμαστε πως το πλαίσιο υπάρχει. Νομικά και θεσμικά οι προβλέψεις είναι σαφείς, αλλά εμφανώς τίποτα από αυτά που έχουν συμφωνηθεί δεν εφαρμόζονται στην πράξη. Πολλοί θα πρότειναν την υπογραφή νέων συμφωνιών, αξίζει όμως; Φυσικά, η πρόληψη της καταπάτησης των δικαιωμάτων του ατόμου είναι σημαντικότατη, αλλά η σημασία πρέπει να δίνεται στην εφαρμογή των μέτρων που έχουν ήδη ληφθεί, όχι στη δημιουργία νέων, που θα αναμασούν τις ίδιες προτάσεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Exodus Road. Διαθέσιμο εδώ
- National Library of Medicine. Διαθέσιμο εδώ
- McMaster University, Brighter World Project. Διαθέσιμο εδώ
