Του Χρήστου Πεξομάτη,
Η οπλοκατοχή είναι ένα φαινόμενο, σχετικά πολύπλοκο. Το ενδιαφέρον, όταν πρόκειται για αυτήν, και αυτό το οποίο μας είναι περισσότερο γνώριμο, είναι προφανώς το πόσο έντονα συναισθήματα προκαλεί η συζήτηση περί όπλων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε αντιδιαστολή με την Ευρώπη, όπου ως επί το πλείστον, η οπλοκατοχή δεν είναι τόσο βαθιά ριζωμένη στην κουλτούρα μας και ούτε αποτελεί αναγκαιότητα ή τόσο μαζικό και διευρυμένο μέσο ψυχαγωγίας. Δυστυχώς, η κατοχή όπλων και η εύκολη πρόσβαση σε αυτά μπορεί να αποβεί πολύ επικίνδυνη, κάτι το οποίο έχει επιβεβαιωθεί σε αμέτρητες περιστάσεις, κυρίως στις ΗΠΑ, χωρίς όμως να κατέχουν και την αποκλειστικότητα. Η διαφορά μεταξύ της σχέσης του ανθρώπου-όπλου ανάμεσα στις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο κόσμο είναι χαοτικά μεγάλη, και αξίζει συνοπτικά να δούμε πόσο μεγάλη είναι ακριβώς.
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Ας ξεκινήσουμε από τον «ελέφαντα στο δωμάτιο». Κυρίως μέσα από την πολύ μεγάλη επιτυχία των τηλεοπτικών μέσων των ΗΠΑ, λίγο πολύ όλοι μας έχουμε μια εικόνα για το τι συμβαίνει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού σχετικά με τα όπλα. Αρχικά, η αναλογία όπλων ανά 100 πολίτες στις ΗΠΑ, το 2023, ήταν 120. Σε μία χώρα 331.000.000 πολιτών, υπάρχουν 393.000.000 όπλα. Για να υπάρχει μέτρο σύγκρισης, σε ολόκληρο τον κόσμο το 2018, υπήρχαν 857 εκατομμύρια όπλα. Στον αριθμό αυτό δεν προσμετρώνται τα όπλα των οργάνων επιβολής του νόμου ή τα όπλα που προορίζονται προς στρατιωτική χρήση, τα οποία στις ΗΠΑ, είναι περίπου επιπλέον 5,5 εκατομμύρια.
Με έναν τόσο εντυπωσιακά μεγάλο αριθμό όπλων, θα περίμενε κανείς ότι σχεδόν κάθε αμερικανός πολίτης έχει ένα όπλο, κάτι το οποίο δεν είναι ιδιαίτερα ακριβές, και σχετίζεται τόσο με το φύλο όσο και με την πολιτεία. Η διαφορά κατόχων όπλων στις ΗΠΑ μεταξύ των πολιτειών είναι αρχικά πολύ μεγάλη, στατιστικά ένας άντρας είναι πιο πιθανό, είτε να κατέχει όπλο, είτε να μένει σε σπίτι με όπλα από μια γυναίκα και το μεγαλύτερο ποσοστό κατόχων όπλων ισχυρίζονται ότι τα έχουν για λόγους ασφάλειας και σωματικής ακεραιότητας. Όσον αφορά το ποσοστό σε σχέση με τον συνολικό πληθυσμό, αυτό κυμαίνεται περίπου στο 30-35%.
Πολύ ενδιαφέρον είναι το πώς η οπλοκατοχή έγινε μέρος της κουλτούρας των ΗΠΑ, μία ιστορία με πολύ μακρά διάρκεια. Ουσιαστικά, πριν την Aμερικανική Eπανάσταση, η Bρετανική Aυτοκρατορία δεν είχε έντονους δεσμούς με τις αποικίες της. Όπως στις περισσότερες αυτοκρατορίες, η μόνη επαφή της περιφέρειας με το κέντρο ήταν οι φόροι. Άρα οι άνθρωποι που κατοικούσαν στην βόρεια Αμερική, δεν μπορούσαν να βασιστούν στο διοικητικό κέντρο της αυτοκρατορίας τους, διότι αυτό βρισκόταν στο Λονδίνο. Άρα αναγκαστικά, υπήρχε τόσο η ανάγκη της αυτάρκειας, αφού δεν μπορούσαν να στραφούν σε μία μορφή εξουσίας, τόσο και η δυσπιστία προς αυτό το απόμακρο κέντρο. Αυτή η δυσπιστία, κατά μία έννοια, εξακολουθεί να αναπαράγεται μέχρι και σήμερα, όπως επίσης και το επιχείρημα ότι μέσω των όπλων και μόνο, εξασφαλίζονται δικαιώματα.
Ευρώπη
Στην περίπτωση της δικής μας ηπείρου, η σύγκριση και η διαφορά είναι αξιομνημόνευτη. Αν και, όπως και στις πολιτείες των ΗΠΑ, έτσι και στην Ευρώπη, η οπλοκατοχή από κράτος σε κράτος διαφέρει. Σε μια πιο σφαιρική εικόνα, η ΕΕ με πληθυσμό 550 εκατομμυρίων έχει περίπου 80 εκατομμύρια όπλα. Από άποψη κατόχων όπλων, πρόκειται για ποσοστό 10%. Στην Ευρώπη ως ήπειρο, με πληθυσμό 746 εκατομμυρίων, το 2017 υπήρχαν περίπου 93 εκατομμύρια όπλα που χρησιμοποιούνταν από πολίτες. Αριθμητικά οι χώρες με τα περισσότερα όπλα ήταν οι: Ρωσία, Γερμανία, Γαλλία. Από την άλλη, η οπλοκατοχή ανά 100 πολίτες είναι υψηλότερη σε Μαυροβούνιο, Σερβία και Κύπρο.
Γενικότερα, η οπλοκατοχή δεν προωθήθηκε ποτέ ιδιαίτερα. Ακόμα και από ιστορική ματιά, στην Ευρώπη είναι χαρακτηριστική η αντίληψη ότι το κυνήγι ήταν άθλημα για ευγενείς, για πάρα πολλά χρόνια. Άρα ουσιαστικά η οπλοκατοχή μαζικά δεν επιδιώχθηκε ποτέ, με ελάχιστες εξαιρέσεις όπως λ.χ. στην Ελβετία, στην οποία τόσο η κατοχή όπλου, όσο και η εκπαίδευση για την ορθή χρήση του, θεωρείται πατριωτικό καθήκον.
Ασία
Η περίπτωση της Ασίας έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Προφανώς και εδώ, η οπλοκατοχή από κράτος σε κράτος διαφέρει σημαντικά. Η Ανατολική και Κεντρική Ασία έχει κατά κανόνα πολύ αυστηρό νομικό πλαίσιο γύρω από την οπλοκατοχή, και πολύ μικρά ποσοστά. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι ενώ τα όπλα των πολιτών είναι πολύ περιορισμένα στην Ανατολική Ασία και κυρίως στην Κίνα, ταυτόχρονα εκεί έχουν την βάση τους μερικοί από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς όπλων στον κόσμο. Εν αντιθέσει με την Δυτική Ασία, ή την λεγόμενη και ως «Μέση Ανατολή», όπου οι συνεχείς πολεμικές συγκρούσεις και ένα γενικό αίσθημα φόβου και ανασφάλειας ωθούν τους πολίτες προς την οπλοκατοχή μαζικά.
Μια αντίστοιχη κατάσταση επικρατεί και στην Νότια Ασία, με την Ινδία και το Πακιστάν να έχουν τα περισσότερα όπλα σε απόλυτους αριθμούς. Βέβαια λόγω του μεγάλου πληθυσμού τους, οι κάτοχοι όπλων, παρά το γεγονός ότι φαίνονται πολλοί, αφού τα όπλα εκεί πλησιάζουν τα 60 εκατομμύρια, δεν είναι ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο αφού οι δυο αυτές χώρες έχουν πληθυσμό περίπου 1,8 δισεκατομμυρίων.
Στο επόμενο μέρος του θέματος που προσεγγίζουμε, θα αναλυθούν και συγκριθούν κριτικά αντίστοιχα δεδομένα από την υπόλοιπη Βόρεια Αμερική καθώς και από την Νότια, όπως επίσης και από χώρες της Αφρικής και της Ωκεανίας, για να γίνει εκτενέστερα κατανοητό το φαινόμενο της οπλοκατοχής σε ένα παγκόσμιο επίπεδο που ξεπερνά τα στενά οριενταλιστικά όρια του «Δυτικού Πολιτισμού».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Pakistan Population (2023) – Worldometer. (n.d.). Διαθέσιμο εδώ
- Chimnay Menon, A guide to India’s stringent gun laws, Deccan Herald. Διαθέσιμο εδώ
- Hilary Brueck & Azmi Haroun, Switzerland has a stunningly high rate of gun ownership — here’s why it doesn’t have mass shootings, Business Insider. Διαθέσιμο εδώ
- Firearms directive. (n.d.). Internal Market, Industry, Entrepreneurship and SMEs. Mitchell, T., & Mitchell, T. (2022, February 5), European Comission. Διαθέσιμο εδώ
- The demographics of gun ownership. Pew Research Center’s Social & Demographic Trends Project. Διαθέσιμο εδώ
